Birleşmş Milletler (BM) Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide’nin Crans-Montana’daki görüşmelere kılavuzluk etmek için hazırlayıp, görüş ve yorumlarını almak üzere taraflara sunduğu belgeye özellikle de Rum ve Yunan itirazları gündem yarattı.

  Kıbrıs Türk tarafının da itirazları olmasına karşın kamuoyu önünde suskunluğunu koruduğu savunulan haberlerde Rum tarafının 15-35 itiraz noktası bulunduğu, Yunanistan’ın ise Eide’nin “Türkiye’nin tezlerine yer vermesine karşın belgede kendi tezlerine yer vermediği gerekçesiyle sert dille eleştirdiği” haber verildi.

   Haftalık Kathimerini “Crans-Montana Öncesinde Belge Konusunda Kavga” başlıklı haberinde, Rum tarafında endişe ve patırtı koparan noktalar bulunduğuna dikkat çekti. Bunlardan birinin çözümün Uygulama Antlaşması ile ilgili olduğuna dikkat çekilen haberde bu antlaşmanın uygulama alanı ve süresiyle ilgili soru işaretleri olduğu belirtildi.

    Habere göre müzakerelerden ve diplomatik perde gerisinden haberdar bir Rum kaynak “Uygulama Antlaşması, toprak ve mülkler ile ilgili ise sorun yok. Ancak Anayasa’nın korunması ile ilgiliyse mesele var. Ortak belgede, askerlerin çekilmesiyle ve Uygulama Antlaşması’nın yürürlük süresiyle ilgili cevaplanmayan sorular var. Mesele de budur” dedi.

Sorumlu kim olacak?

   Rum tarafının, İsviçre’de ilerleme kaydetme iradesi olmasına karşın itiraz noktalarının sayıca fazla olduğuna dikkat çeken gazete, Rum Yönetimi Başkanı Nikos Anastasiadis’in, Eide’nin belgesine itirazlarının 15’ini ilettiği, bu itirazlara bir 15 daha eklenebileceğini belirtti.

   Belgedeki önerilerin usule atıf yapmadığını veya köprü kurucu nitelikte olmadığını ancak iki taraf ile üç garantörün tezlerini içereceği ortak anlayışına ters yönlendirmeler yer aldığı savunulan haberde Rum kaynakların, Uygulama Antlaşması’nda da böyle bir etki görerek antlaşmayı “Mutand Garanti Antlaşması” olarak nitelediklerine dikkat çekildi.

   Habere göre bütün bunların kaygılandırdığı Rum tarafı şu iki olguyla karşı karşıya kalıyor: 1-Anastasiadis en azından bu aşamada ve müzakereden önce Uygulama Antlaşması çerçevesinin ortaya çıkmasını istemiyordu, 2- Uygulama Antlaşması’nın yürürlük süresi (Türkiye’ye de hayati rol vermesi hasebiyle). Burada, Uygulama Antlaşması’nın uygulanmasından kimin sorumlu olacağı sorusu da ortaya çıkıyor. Bunlara ilaveten belgedeki, ‘reassessment’ (yeniden değerlendirilmesi) ifadesi aracılığıyla Kıbrıs’taki askeri varlığa yapılan atıf konusunda devam eden büyük bir tartışma var.

Kocas çılgına dönmüş!

    Fileleftheros Atina’nın, Eide belgesi yüzünden “çılgına döndüğünü” Yunan hükümetinin, Dışişleri Bakanı Nikos Kocias aracılığıyla, Eide’nin rolünü resmen şikayet ettiğini, belgeyle ilgili yorumlarını Eide dışında BM Güvenlik Konseyi 5 daimi üyesine ve AB’ye de göndereceğini yazdı.

   Yunanistan Dışişleri Bakanlığı’nın Türk tezlerinin yer almasına karşın kendi tezlerine yer verilmemesinden ve Eide’nin Uygulama Antlaşması fikrini sunmasından çok rahatsız olduğunu ve Eide’yi -uyarılara rağmen- Yunan tezlerine kulak tıkayıp belgesinde yer vermemekle suçladığını yazan gazete “Kocias Eide’yi Genel Sekreter’e şikayet ederken     Lefkoşa’da ‘partiyi bozduğu’ için tepki gösteriliyordu. Olgular, Nikos Kocias’ı doğruluyor” ifadelerine ver verdi.