Pelin YÜKSELAY

   Kuzey Kıbrıs’ı ziyaret eden yabancı turist sayının az olması nedeniyle, dövizdeki yükseliş otel işletmecilerine olumlu şekilde yansımadı. Otelciler Birliği Başkanı Hüseyin Aktığ, “Tam tersi, bazı tüketim maddelerinin zamlanması nedeniyle otellerin maliyetlerinde artışlar var” dedi.

   Aktığ, dövizdeki yükseliş konusunda şunları söyledi:

   “Turizm sektörü denildiği zaman normalde piyasaya döviz girişi olması lazım ancak bizde döviz değil, TL girişi var. Bizim otellerimizde konaklayan turistlerin yüzde 73’ü Türkiye’den veya kendi ülkemizdendir. Geriye kalan yüzde 20’de Avrupa’dan gelmektedir. Bu da döviz girişimizin ne kadar az olduğunu bizlere göstermektedir. Otelciler olarak bizler dövizin yükselmesinden fazlasıyla olumsuz etkilendik. Bizler sezonluk, yıllık anlaşamlar yaptık çünkü ve dövizin de artmasıyla giderlerimiz de yükseldi. Giderlerin yükselmesi her zaman için otellerimizi kötü etkiler. Yani özet olarak dövizde meydana gelen yükselme bizlere hiç yaramadı. 

   

Tolun:Acenteleri olumsuz yönde etkiledi

   Kıbrıs Türk Seyahat Acenteleri Birliği Başkanı Orhan Tolun ise, dövizdeki yükselişin seyahat acentelerini olumsuz yönde etkilediğini söyledi. Tolun şöyle dedi:

   Dövizin yükselmesi uçak bileti satış acentelerini olumsuz yönde etkiler. Seyahat etmek yerli insan için zorlaşır. Çünkü havayolu firmalarının bütün giderleri döviz üzerindendir. Havalimanı vergilerinden, ışıklandırmaya kadar tutun da tüm ödemeleri döviz üzerinden yaparlar. Bu yüzden bu kez tüm bu giderlerin yükselmesi uçak biletlerine dolayısıyla da vatandaşa yansır. Bu durumdan da uçak bileti kesen acenteler olumsuz etkilenir. 

   Yurt dışına turist gönderen seyahat acenteleri için de durum farksızdır. Yurt dışına gitme imkânı sağlayan acenteler de dövizin yükselmesi karşısında çaresizdir ve olumsuz etkilenirler. Yurt dışı paketi 1000 TL’ye satılıyorsa, yurt dışında otellerin Euro üzerinden fiyat belirlemesi nedeni ile paket, 1000 yerine 1500 TL üzerinden satılır. Bu yüzden de vatandaşlar büyük maliyetlerden dolayı yurt dışına gitmek istemezler. Bu sefer acentenin satışları düşer. 

   Incoming, yani bize gelenlere yönelik hizmet veren acentelerde ise durum tamamen farklıdır. Bize gelecek olan turistler zaten döviz ülkesinden gelecekleri için bu yükselme onları etkilemez. Bu yüzden yurt dışından bize gelecek olan turistler için bu yükselme olumludur. Bir de ülke olarak, otel olarak, acente olarak döviz girdiniz artar. Bu da ülke içerisinde paranızın çoğalması yani olumlu etki anlamına gelir. 

Dövizin yükselmesinin sebepleri…

   Dövizin yükselmesinde şu anda iki sebep vardır. Dünya genelinde dövizin yükselmesinin sebebi Amerika Birleşik Devletleri ile Batılı ülkelerin Rusya’ya uyguladığı ambargolardır. Bizde ve Türkiye de dövizin yükselmesinin sebebi ise, Türkiye siyasetinde yaşanan belirsizliklerdir. Çok yakında dövizin yükselmesi bazında çok büyük bir kriz daha bizi bekliyor ki o da Çin krizidir. 

   Şu an önemli olan içte TL olarak satılan ürünlerin fiyatlarının yükseltilmemesidir. Bu da gerçekleşirse ülke olarak çok daha fazla olumsuz etkileniriz.

   Bunun yanı sıra Güney Kıbrıs Rum Kesiminde turist sayısının bu yaz artış gösterdiği belirtilmektedir. Bu doğrudur ve bunun nedenleri araştırmamız gerekmektedir. Avrupa, vatandaşlarını, kendi ülke sınırları içerisinde ya da Avrupa Birliği içerisinde tatil yapmaya yönlendirmektedir. Yaz başında Mısır’da bir tarihi mekana yapılan saldırı, Tunus’ta bir otele yapılan saldırı ve Türkiye’de yaşanan PKK bağlantılı olaylar, Avrupa’nın insanlarını kendi içine yönlendirmesine neden olmaktadır. Bu biraz da İslami fobiye dayanmaktadır. Avrupa ülkeleri vatandaşlarının Müslüman ülkelere gitmesini istememektedir. Bu nedenle bu yaz Güney Kıbrıs’ta turist çoğalmıştır. Bu artış Güney Kıbrıs’ın kendi aldığı önlemlerden değil, tamamen Avrupa’da yapılan propagandalara dayanmaktadır.”

Özbilen:Etkisi yakında hissedilir

   Acapulco Otel Pazarlama Müdürü Özer Özbilen “Açıkçası biz Acapulco Otel olarak henüz dövizin yükselmesinin etkilerini hissetmedik. Ancak önümüzdeki dönemlerde yoğun olarak hissedeceğimiz kesindir” dedi.

   Özbilen şunları kaydetti:

   “Bizler şu an 1-2 ay önceden rezervasyonları yapılan misafirlerimizi ağırlıyoruz. Bugün ise, 1-2 ay sonra gelecek olan misafirlerimiz bizlere ulaşıyor. Dolayısıyla 1-2 ay sonra gelecek yolcu sayısında düşüş olacaktır. Onlar işlemlerini bugünlerde yapıyorlar çünkü. Bunun yanında Uçak bilet fiyatları çok arttı. Özellikle de Türk Hava Yolları ile gelen yolcu sayısında gözle görülür bir düşüş var. Bunlar ileriki zamanlarda bizleri etkileyecektir. Şu an tek duamız ise elektriğe zam yapılmaması.” 

Yalçın: Dövizin yükselmesi riskli

   Salamis Bay  Conti Resort Otel Genel Müdürü Erçin Yalçın, dövizdeki yükselişin genel ekonomik dengeler açısından riskli olduğunu söyledi. Yalçın şöyle dedi:

    “Bana göre dövizin yükselmesi konaklama tesisleri ile incoming yapan şirketlerin dönemsel olarak karlı çıkabileceği, ancak ülkenin genel ekonomisi açısından risk barındırdığı bir durumdur.  Doların son yılların rekorunu kırarak 2,98 TL'ye gelmesi Türkiye'de ve KKTC’de siyasi ve ekonomi çevreleri arasında en çok tartışılan konu oldu. Kurlarda yaşanan bu dalgalanmanın sektör üzerinde olası etkilerini değerlendirdiğimde biz Turizmcileri, kontrol dışı dalgalanmanın kısa dönemsel olarak turizme olumlu etki etse bile, ülkenin genel makroekonomik dengeleri açısından riskli olduğunu düşünüyorum. 

   Kurlardaki bu tip dalgalanmanın ülkenin genel ekonomik dengeleri açısından iyi olmadığını ifade etmek isterim. Dövizdeki bu hareketlenme ihracatçı kategorisindeki turizmcinin gelirlerinde olumlu bir yansıma yaratabilir. Diğer taraftan, ülkenin cari açığının düşmesinde de önemli bir etkide bulunabilir. Biz Turizmciler olarak uzun zamandır döviz kurlarının daha yüksek olmasını talep ediyoruz. Hatta bakanlığın da bu konuda talepleri oldu Merkez Bankası'na. Ancak dövizdeki artışın kontrol dışı ve ekonomik dengeleri bozacak şekilde ortaya çıkması, Türkiye açısından olumlu değil. Gelirlerinin döviz bazlı olmasından dolayı, dövizdeki yükselmenin turizmciler ve ihracatçının işine geldiğini, ancak dövizdeki bu tip yükselişlerin ardından genelde sert düşüşler geldiğine dikkat çekmek isterim. Bana göre dövizde, dünyaya paralel ve peyderpey bir artış olması gerekir. 

   Dövizin bu şekilde kontrolsüz olarak dalgalanması, başta petrol ürünleri olmak üzere, büyük bir zam furyasını beraberinde getirebilir. İthalatçılar ithal ürünlere dövizdeki yükselişten kaynaklı farkı ekleyeceklerdir. Bu da ülkede genel anlamda pek çok şeyin fiyatının zamlanması anlamına gelir. Öte taraftan, dövizle borçlanarak Yatırım yapan çok sayıda Yatırımcı var. Bunların içinde otelciler de var. Dövizdeki bu dalgalanma, dövizle borçlanarak Yatırım yapan çok sayıda yatırımcıyı zor durumda bırakacaktır. 

   Yut dışına Turist götüren acenteler kostların yükselmesinden dolayı zarar görebilir. Ancak böyle bir durumda iç pazar hareketlenecektir. Incoming yapanlar için ise dövizin yükselmesi olumlu olacaktır. Otel girdilerinde fiyatlar bir miktar yükselse de dövizdeki artışın üzerinde olmayacaktır. Döviz kurları bayrama kadar belli bir seviyede sabitlenmezse bayramda yurtdışı çıkışları düşecektir.  Şu anda Türkiye ve KKTC için en önemli konu, enflasyon değil büyümedir. Yüzde 4'lük bir büyüme, yüzde 7'lik bir enflasyonu kaldırabilir. Dövizdeki yükselişten etkilenecek bir diğer kesim ise dövizle borçlanan turizmci ve Yatırımcılar olacaktır.

Beyoğlu: Olumlu etkisini göremedik

   Sempati Otel Direktörü Burcu Beyoğlu, dövizdeki yükselişin etkilerini şöyle değerlendirdi:

   “Önceki yıllarda dövizin yükselmesi biz otelcilere fazlasıyla olumlu etki etmişti. Yükselen dövizden dolayı, diğer ülkelere göre daha uyguna geldiğinden turistler bizim ülkemizi, bizim otellerimizi tercih etmişti. Bu yıl ise dövizin yükseldiğine sevindik derken, bir baktık istediğimiz gibi olmadı. Turistler bu yıl dövizin yükselmesine rağmen ülkemizi tercih etmedi. Bunun sebebi de bu yıl hiç reklam yapılmaması, yurt dışında katılmamız gereken 30 fuardan 17’sine katılmamış olmamızdan kaynaklanmaktadır. Doluluk oranlarımız şu an iyi ama hiçbir şey yapılmazsa, seneye bu orana dahi ulaşamayacağız.”

Berberoğlu: Etkileri yakında belli olur

   Kösezade Turizm İş Geliştirme Müdürü Onur Berberoğlu  “Dövizin yükselmiş olması biz seyahat acenteleri açısından pek de olumlu bir durum değil” dedi. Berberoğlu şöyle dedi:

   “ Kur değişiklikleri bizleri ciddi anlamda etkiliyor. Şu anda bir sıkıntımız yok, çünkü bu sezonun satışları erken rezervasyonla önceden yapıldı. Ancak 1-2 ay sonrası için insanlar, döviz üzerinden tatillerini gerçekleştirme planı yapmıyorlar. Sezon satışlarında çok etkilenmiyoruz bu konuda ancak, yurt dışı ve kongre satışlarında az da olsa etkilendiğimiz doğrudur. Oteller Euro üzerinden fiyat veriyorlar çünkü. Esas olarak etkilenip etkilenmediğimi bir 15-20 gün sonra göreceğiz, anlayacağız. Şu an vatandaşlar en çok iç piyasaya ve Türkiye turlarına yöneliyorlar. Bunun yanında Balkanlar turu ve gemi turları da ilgi çeken diğer destinasyonlar. Ancak dediğimiz gibi döviz artışı, her zaman için kötüdür, olumsuzdur. İlerleyen zamanlarda etkilerini daha yoğun hissedeceğimizi düşünüyorum.”