Çiğdem AYDIN 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Hamza Ersan Saner, Sosyal Sigorta primi yatıran 85 bin kişiden 45 bininin yabancı olduğunu açıkladı.

   Diyalog’a konuşan Bakan Saner, yılda 12 kez prim toplayan kurumun, 13 maaş ödediğini anımsatarak, bu durumda mali açığın giderek büyüdüğünü söyledi. Saner, birikmiş borçların 142 milyon bankalara, 100 milyon da İhtiyat Sandığı’na olmak üzere toplam rakamın 242 milyon TL olduğunu söyledi.

   Saner, Diyalog’un sorularını şöyle yanıtladı: 

   Soru: Sigortaların borç miktarı bugün için ne kadardır ? 

   Yanıt: Bu ay sigortalarda gelirlerimiz giderlerimiz tam olarak karşılayacak. Ancakapılan borçlanma daha önceden bizim devir aldığımız 72 milyon değil tam olarak 142 milyon TL’lik bir borçlanmadır ve her ay bir borçlanma olduğu için Bakanlar Kurulu’na gider onay alır ve devam eder ama 70 milyon değil bu borç miktarı 142 milyondur. 

   2016 yılı itibariyle baktığımızda bu yıl gelirlerimiz maaş ödemelerimizi karşılayacak gibi görünüyor. Buradaki bizim sorunumuz  12 ay prim toplayıp, 13 defa maaş ödemektir. Herhalde dünyadaki tek ülkeyiz ki 12 tane pirim topluyoruz 13 maaş ödüyoruz. Yani biz çalışanlardan 12 ay pirim topluyoruz ama yılın sonunda 13 maaş ödemesi yapıyoruz. Bizim aylık ortalama ödememiz 60 ile 65 milyon arasında seyretmektedir. Bu ayki gelirimiz de 62 milyonun üzerindedir. 

 

  Soru:Peki bu kurum battı mı?   

   Yanıt: Sigortalar battı mı derseniz bir bardağın yarısı dolu yarısı boş ise siz baktığınızda yarısı dolu ya da boş görürsünüz ben de 12 pirim toplayıp 13 ödeme yapan bir bakanlık olarak burada ciddi düzenlemeler yapıp bu konuda neler yapabileceğimiz üzerinde yeni projelerimi vardır. Bu arada Ekonomi Bakanlığı ile bir toplantı yaptık mevcut sigorta borçlarının ödenmesi için bu konuda sigortasını ödeyemeyen kişilerin para borçlanması gerekirse bankalardan bunun faiz farkını bizim ödememiz söz konusu olabilir mi diye bir konuda görüştük, kendisi de bu konuda olumludur bu faizin farkının belli bir kısmının bizlerin tarafından ödenerek vatandaşlarımıza primlerini yatırması için yardımcı olmaktır.”

   Soru:  Sigorta dairesinin İhtiyat Sandığı ve bankalara olan toplam borcu ne kadardır?

    Yanıt: Bugün itibariyle toplam borç 242 milyon TL. Bu rakamın 140 milyon TL’si bankalara, 100 milyonu da İhtiyat Sandığına olan borcumuzdur. 

Dünyadan farklıyız

   Soru: Peki aylık gelir ve gider nedir? 

   Yanıt: Ortalama 65 milyon TL gelirimiz var giderimiz de aynıdır. Aralık ayı gelince ikiye katlanmıyor gelirler onu da cepten ödüyoruz bu yüzden borçlarımız katlanarak gidiyor. Topladığımız primler 12, ödediğimiz maaş 13. Dünyada her 4 çalışan bir emekliyi öderken bizde bu oran 2.50’lere daha yeni ulaştı. Ve biz 13.maaşları ödemek zorunda kaldığımız sürece bu borçlanmaya devam edeceğiz ve ben bir bakan olarak şahsen kaldırılmasından yana değilim ama kendimden örnek vereyim ben de sosyal günü geldiğinde sosyal sigortalar emeklisi olacağım ve 13.maaş alacağım ama bu haksız kazançtır onu da kendimden örnekle söyleyeyim emekli olduğum zaman haksız yere devletten 13 maaş alacağım. Ne yazık ki durum budur, neden çünkü devletin yükümlülüğüdür. Yani iki buçuk çalışan şu anda bizde bir emekliyi ödüyor. Bu da tabi ki mevcut yasanın sıkıntılarındadır. Bir önceki yasa gerçekten inanılmaz sıkıntılı bir yasa idi 2012 yılında bu yasayı tekrar revize ettik ve emeklilik yaşlarını kademeli olarak yükselttik. 2008 yılında da tek tip sosyal güvenlik söz konusu oldu. Artık emeklilik yok yani devlete dahi girse sosyal sigortalar emeklisi olacaktır ileride. Devletin de istihdamının yatırımları sosyal sigortalara geliyor ki şuanda bu oran 7 bin civarıdır ileride daha da artacak ve çalışanın emekliyi ödeme oranı da düşecek. 

Prim yatıran yerliler azınlıkta

   Soru: Bu borçların nasıl ödenebileceğini düşünürsünüz?

   Yanıt: Bizim esnafımızın ülkedeki genel sıkıntıdan dolayı bu borçları ödemede bir takım problemleri olduğu nettir. Özel sektörde primlerini yatırmayan çok sıkıntılı esnaflarımız vardır buradaki borcu yapılandırma yoluyla, yapılandırırken de bankadan borçlanacak ama faizlerine biz destek vererek mevcut sigortalarda oluşan faizleri de indirerek piyasayı biraz rahatlatmayı öngörüyoruz. 

   Ekonomi Bakanı ile bu konuda görüştük bu hafta içerisinde bir çerçeve çizeceğiz. Ancak topladıklarımız 12 maaşa yeter. Burada yabancı işçi mükelleflerimiz de var toplam 85 bin sigorta mükellefimiz var bu 85 bin mükellefinin yüzde 55’i yabancı iş gücünden oluşuyor sadece 40 bini bizden oluşuyor yani yüzde 40’ı dolayısıyla burada da ciddi bir sıkıntımız var. Yerel mükellefiyetlerin kendi mükellefiyetlerini yerine getirmesi için neler yapabileceğimiz önemlidir bu arkadaşlarımızın kendilerinin geleceği ile oynayacağına inanmıyorum bu nedenle bu arkadaşların ekonomik sıkıntılarına nasıl çare oluruz bunun için çalışıyoruz.”

   Soru: Prim yatırmayan belediyeler ve diğer kuruluşlar için ne tür önlemler düşünüyorsunuz? 

   Yanıt: Belediyelerle ilgili bir yasa geçirmiştik geçtiğimiz yıl meclisten bu yıl itibariyle belediyeler ödemeye başladı. 1\1\2017 ‘den itibaren de belediyelerin mevcut borçlarının yapılandırılması  2018’den itibaren de devlet alacaklarından kesilmesi  gündeme gelecek bu yapılandırma yalnız çok uzun bir süre alacak ama en azından belediyeler devletin direk kurumu gibi olmasa da katkılarından alarak bu işi düzenlemeyi amaçlıyoruz. 

   Soru: Bazı kurum kuruluşların ve kişilerin yatırımları asgari üstünden yatırıyorlar gerçek gelir beyanı değil? Neden yeterince denetleme yapılmıyor? Eleman eksikliğiniz mi var ? 

   Yanıt: Bu durumu ispatlamak çok da kolay değildir. Vatandaş eğer iş yerinden memnunsa yatırım konusunda ciddi sıkıntı yaşamıyor. Buradaki en büyük sıkıntı bir önceki yasaydı. Son geçen yasa ile birlikte yatırımların son 4 yılı en yüksek olduğu dönemdir. Kişiler bilecek eğer 3 bin TL maaş alıyor ve yatırımını asgari ücret tutarından yatırıyorsa işveren ve işçi için de aynı şey geçerli bilecek ki emekli olduğunda o maaş yatırımından emeklilik alacak. Eğer böyle bir durum varsa mutlaka bakanlığa bildirilsin çünkü hangi ücretten yatırırsanız o ücretten emekli olacaksınız bu nedenle kim ne kadar yatırım yaparsa o kadar emeklilik maaşı alacağından ihbar etsinler gerekli soruşturmayı yapmaya hazırız. Kişinin kendi haklarını mutlaka savunası gerekiyor.” 

   Soru: Kıbrıs sorunu çözülürse bu sigorta kurumunun durumu ne olacak? Bu konuda herhangi bir çalışma yapıldı mı? AB ile uyum nasıl sağlanacak? 

   Yanıt: Şimdi Avrupa Birliğine göre baktığınızda bizim şu andaki rakamlarımız iyi, tatminkâr olmasa da iyi. Bunu Güneyde emekli dostu olanlar varsa oradan da çok net öğrenebilirler. Yalnız bizim burada bir anlaşma olursa biz ne yapacağız bu yatırımlarımız bizim aynen yatmaya devam ettiği sürece bizim sistemin kendi içerisinde bir problemi olmadığını düşünüyorum. Problemin nerede olduğunu da çok net söylüyorum dolayısıyla bizim herhangi bir anlaşmada bir sıkıntı yaşayacağımızı düşünmüyorum. Maaşlar artacak mı evet gelir düzeyi değişeceği için maaşlar artmak zorunda kalacak, ama maaşlar artarken de primler de artacak ve denge kendi içerisinde sağlanmış olacak.”