Suriye'ye ilişkin müzakerelerin yapıldığı Cenevre görüşmelerinden sonuç alınamaması üzerine, ilki 22 Kasım 2017'de Soçi'de yapılan üçlü zirvenin ikincisi dün Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde gerçekleştirildi. Zirve, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ev sahipliğinde, Rusya Devlet Başkanı Putin ve İran Cumhurbaşkanı Ruhani'nin katılımıyla basına kapalı yapıldı. Söz konusu zirveye Türkiye heyetinden Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Milli Savunma Nurettin Canikli, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan da katıldı.
Zirveyle ilgili ilk etapta ortak açıklama yayımlandı. Açıklamada, üç liderin 22 Kasım 2017'de Rusya'nın Soçi kentinde düzenlenen ilk zirveden sonra Suriye'de meydana gelen gelişmeleri değerlendirdiği belirtildi. Liderlerin ayrıca, üç ülkenin girişimiyle ocak 2017'de Kazakistan'ın başkenti Astana'da başlatılan sürecin Suriye'deki krizin çözümüne olumlu katkılarından memnuniyet duyduğu kaydedildi. Ortak açıklamada, "Suriye genelinde şiddetin azaltılmasına yardımcı olmak ve Suriye ihtilafına kalıcı siyasi çözüm bulunması için Cenevre sürecine ivme kazandırmak suretiyle Suriye’de barış ve istikrara katkı sağlamak bakımından tek etkili uluslararası girişimin Astana formatı olduğunun altını çizdiği" ifade edildi.
Erdoğan: Teröre karşı en etkin mücadeleyi biz veriyoruz
Zirvenin tamamlanmasının ardından liderler ortak basın toplantısı yaptı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan zirveyle ilgili açıklamaları şöyle: Bu zirveye ev sahipliği yapıyor olmanın memnuniyeti içindeyiz. İlk zirveden bu yana Suriye'de önemli gelişmeler yaşandı.
Gerginliği azaltma konusunda Türkiye olarak sorumluluklarımızı hassasiyetle yerine getiriyoruz. İdlib'deki 8. gözlem noktasıyla bu konudaki kararlılığımızı gösterdiğimize inanıyorum. Şu husus tüm dünya tarafından dikkate alınmalı. Suriye'nin toprak bütünlüğünün sağlanabilmesi tüm terör örgütlerine aynı mesafede olunmasına bağlıdır. Terör örgütlerinin ayrım yapılmaksızın dışlanması çok önemlidir. DEAŞ'a karşı Türkiye en etkin mücadeleyi veren ülkelerden biridir. Zeytin Dalı Harekâtı’yla da aynı mücadeleyi bir başka terör örgütü olan YPG/PYD'ye karşı veriyoruz.
Suriye huzur bulmadan Türkiye huzur bulamaz
Biz sadece güvenliği sağlamakla kalmıyoruz kontrol altına aldığımız yerleri bölgenin sahipleri olan Suriyeli kardeşlerimiz için yaşanabilir hale getiriyoruz. Cerablus El Bab bölgesine 160 bin Suriyeli kardeşlerimiz döndü. Afrin bölgesindeki patlayıcı madde taramasını bitirip altyapıyı ayağa kaldırdıktan sonra yüz binlerce Suriyelinin dönmeyi beklediğini biliyoruz. Münbiç başta olmak üzere PYD/YPG kontrolündeki yerleri güvenli hale getirene kadar durmayacağımızı tekrar ediyorum. Tel Rıfat için Rus ve İranlı dostlarla birlikte ortak çalışma yürütmeye hazırız. Suriye huzur bulmadan Türkiye huzur bulamaz. Suriye'de yaşananların anlamı ve önemi bizim için ayrı bir yere sahiptir. Türkiye olarak sivil kayıpların yaşanmasının önüne geçtik. Operasyon yürüttüğümüz şehirlerle diğer şehirler yan yana konulduğunda ne demek istediğimiz anlaşılacaktır.
Ruhani: Teröristler silahlarla donatılıyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ardından İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani açıklama yaptı: Ruhani: Bizim bölgemiz son senelerde büyük ve çok önemli bir sorunla karşılaştı; bu sorun terörizmdi. Bu teröristler bazı ülkeler tarafından eğitilmiş, fonlanmış ve modern silahlarla donatılmıştır. Bu teröristler Suriye'ye ait petrol ve doğalgazı satabiliyor. Bazı büyük dünya güçleri başta Amerika, DAEŞ gibi El Nusra gibi terör örgütleri bizim bölgemizde uzun yıllar kalsın ve onlar da bu örgütleri uzun yıllar aracı olarak kullansın. Suriye ve Irak dost ülkelerin yardımıyla bu büyük tehlikeyi alt etti. Terörizmle mücadele için Astana'daki zirvede Suriye'de kısmı ateşkes sağlanması konusunda uzlaşıldı.
Terörizmle mücadele doğrultusunda yaklaşık 15 ay önce Astana'da bir toplantı yapıldı ve bir süreç öngörüldü. Süreç Suriye'de dört bölgede ateşkesin sağlanması ve krizin azalmasına neden oldu. Türkiye, İran ve Rusya bu süreçte önemli rol oynandı. Suriye Ulusal Diyalog toplantısında da muhalifler ve Suriye arasında Soçi'de toplantı gerçekleşti. Ben bugün Suriye halkının ümidinin düne nazaran daha çok olduğunu, barışa karşı daha umutlu olduğuna eminim. Suriye halkı da evine dönmek için daha umutlular. Bugün çok mutluyum ki üç ülke Ankara'da ikinci zirveyi gerçekleştirdi. Suriye ve Suriye'nin geleceğiyle ilgili çok önemli toplantılar gerçekleştirdik. Benim için bugün en önemli anlar üç ülkenin Suriyeli mazlumların yaralarını sarmak için ve onları kurtarmak için mutabık kaldıkları anlar oldu.
Putin: Türkiye, İran ve Suriye teröre karşı güçlerini birleştirecekler
Son olarak açıklama yapan Putin'in konuşmasından satır başları ise şöyle: Üçlü formattaki görüşmelerimiz son derece olumlu gerçekleşti. Önemli mutabakatlar sağladık. Bu mutabakat ortak deklarasyonda yer aldı. Biz Suriye'nin bağımsızlığının ortak deklarasyonda yer almasını sağladık. Türkiye, Rusya ve İran'ın ortak kararı Suriye'nin egemenliği ve toprak bütünlüğünün sağlanmasından yanadır. Astana formatı verimli olduğunu defalarca kanıtlamıştır. Suriye'deki şiddeti önemli ölçüde düşürdü. Mülteciler ülkelerine dönmeye başladılar. Suriye iç savaşının siyasi boyutunu güçlendirmeye çalışacağız. DAEŞ Suriye'de ciddi bir yenilgiye uğratıldı.
Doğu Guta'da 100 binlerce insanın kurtarılması için önemli bir operasyon gerçekleştirildi. Bölgeye insani yardım yapıldı. Türkiye, İran ve Suriye teröre karşı güçlerini birleştirecekler.
Suriye'nin ekonomik altyapısını güçlendiriyoruz. Hedefimiz terörizmi tamamen kaldırmaktır. Teröristler zehirli maddeler kullanıyorlar. Türkiye İran ve Rusya dışında kimse bir adım atmıyor. BM yardım ediyor ama bu yeterli değil. Mutlaka Suriye'nin alt ve üst yapısına herkes katkı sağlamalı. Rusya olarak taahütlerimizi yerine getirmeye çalışıyoruz. Türkiye mülteciler alarak büyük bir yük üstlendi. Bizim sorunları çözmemiz lazım. Mülteci sorunu olmasın diye. Özellikle insani yardım konusunda bir çalışma yapmamız gerekiyor. Acil yardım konusunda neler yapabileceğimizi değerlendireceğiz. Sayın Ruhani de destekliyoruz. Bu konuda çalışma yapacağız. "Rus heyeti Türkiye'de iki gündür bulunuyor. Bizim açımızdan ziyaret çok başarılı geçti. Türkiye'ye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'a çok teşekkür ediyorum.
