İsviçre’nin Crans-Montana kentinde 10 gün süreyle devam eden Kıbrıs Konferansı’nın başarısızlıkla sonuçlanması, değişik yorumları da beraberinde getirdi. Diyalog’a konuşan ekonomik örgütlerin başkanları, Rum tarafının ‘sıfır garanti, sıfır asker’ konusunda ısrar etmesinden kaynaklanan başarısızlık sonrasında, KKTC’nin iç sorunlarının çözümüne yönelik adımların atılmasını istedi.
Su, trafik, elektrik, yol güvenliği, trafik kazaları, çevre felaketi, uyuşturucu patlaması, işsizlik, bürokrasi ve sağlık konularında ciddi önlemlerin alınmasını isteyen örgüt başkanları, ekonomik seferberlik çağrısında bulundu.
Diyalog’a konuşan; Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mustafa Naimoğluları, Çiftçiler Birliği Başkanı Hüseyin Çavuş Kelle, Süt Ürünleri İmalatçıları Birliği Başkanı Candan Avunduk, Muhtarlar Birliği Başkanı Hüseyin Barbet, Esnaf ve Zanatkarlar Odası Başkanı Mahmut Kanber, İskele Esnaf ve Zanaatkarlar Birliği Başkanı Ali Yalçın, Güzelyurt Esnaf ve Zanaatkârlar Birliği Başkanı Selçuk Özüorçun, Taşeronlar Birliği Başkanı Osman Amca, Patates Üreticileri Birliği Başkanı Ahmet Yeşilada, Berberler Birliği As Başkanı Salih Ulaş, Oto Kaporta ve Boyacılar Birliği Başkanı Ali Gürsoy, Motorlu Araç Satıcılar ve İthalatçılar Birliği İbrahim Akın, Kıbrıs Türk Balıkçılar Birliği Başkanı Kemal Atakan’ın görüşleri şu şekilde oldu
Mustafa Naimoğluları: Artık önümüze bakmalıyız. İç sorunların çözümlenmesi için uğraş vermeliyiz. Ülke ekonomisi güçlendirilmeli, üretim odaklı politika güdülmelidir. Su sorunu da en kısa sürede çözüme ulaştırılmalıdır.
Hüseyin Çavuş Kelle: Bence artık Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler anlaşma istemeyen tarafın Rum tarafı olduğunu görmelidir. Kıbrıs Türk halkına ellerinden alınan haklar geri verilmeli en önemlisi de ambargolar kalkmalıdır. KKTC Türkiye ile birlikte B planını hayata geçirmelidir. Ciddi reformlar yapılmalıdır. En önemlisi de ‘üreten toplum’ olunmalıdır. Siyasilerimiz artık gerçek anlamda bu sorunlara eğilmeli.
Candan Avunduk: Kıbrıslı Türklerin, Güney Kıbrıs’la ortak bir platformda yaşamasına olanak yoktu. Bunu bir kez daha Rumlar bize gösterdi. Artık karşı tarafın niyetini iyice bildiğimize göre şunlar yapılmalı; KKTC dünya çapında tanınmasa bile en azından direkt uçuşlar sağlanmalı, direkt ticaret yolları açılmalı. Tüm limanlarımız dünya ticareti yapabilmeli. Bunlar ülke ekonomisine katkı sağlayacaktır. Bir ülke ne zaman ki kendi ayakları üzerinde durur ve ekonomisi iyi olur, zaten o zaman tanınır. Tanınmanın birinci kuralı ekonomik yönden gelişmektir. Bizim evvela buna önem vermemiz lazım. İçte ise en büyük sorunlar bürokrasi, hantal devlet yapısı, performans değerlendirmesi yapılmayan kamu görevlileri ve zaten kıt olan kaynakların kötü kullanımı. Bu sorunların acilen çözülmesi lazım.
Hüseyin Barbet: Şimdi artık Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin tanınması için Türkiye ile birlikte çalışmamız lazım. Kabul edelim; Rumlar bizim varlığımızdan rahatsız oluyorlar, Kıbrıs Türkü’nü tüketmek istiyorlar, bu yüzden tanınmalıyız. En önemli sorunumuzsa gençliğimizle alakalıdır. Kimse gençlerimize sahip çıkmıyor, kötü alışkanlıklar, aldı başını gitti. Birilerinin bir an önce genç nüfusa ilgi göstermesi, doğruyu göstermesi gerekiyor.
Mahmut Kanber: Görüşmeler koptu ama bence dünya o noktadan bakmıyor. Artık yapılması gereken şey, Avrupa Birliği’nin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti için açılım yapmasını sağlamaktır. Çözüm Avrupa Birliği tarafından bırakılmayacaktır ancak bu süreçte haklarımız da göz ardı edilmemelidir. Avrupa Birliği’nin bize karşı yapacağı her açılım motivasyon sağlayacaktır. Bunun yanında artık iç sorunlara da önem verilmeli. Meclis’in işlevselliği artırılmalı, ekonomiyi düzeltici adımlar atılmalı.
Ali Yalçın: Bu zirve ne ilk ne de sondur ve ben inanıyorum ki, önümüzdeki günlerde müzakere süreci yeniden başlayacaktır. Bu dünyanın sonu değildir. Biz bundan sonra yolumuza eskisinden de daha iyi, eskisinden de daha güzel bir şekilde devam etmeliyiz. Halkına daha iyi bakan bir devlet oluşturulması şarttır. Bunun için de ilk olarak siyasi sorunlar çözülmelidir. 3’lü kararnameler ortadan kaldırılmalı, işsizliğe çare bulunmalı, üst ve alt sınıf arasındaki gelir gider farkı ortadan kaldırılmalıdır.
Selçuk Özüorçun: Moralimiz gerçekten çok bozuk ve üzgünüz. Crans-Montana’dan olumlu bir sonuçla dönülmesini bekliyorduk ama olmadı. Bence çözümle ilgili mücadeleye devam etmeliyiz. Bunun yanı sıra iç sorunlarımız olan, özellikle ekonomi, eğitim, trafik ve sağlıktaki sorunlarımızı çözmeliyiz.
Osman Amca: Güney Kıbrıs’la bir anlaşma olamayacağını biliyorduk zaten ve olmadı da. Artık iç sorunlarımıza yönelmeliyiz. Ülkede çözülmesi gereken çok sorun var. Günlük hayatımızı kolaylaştıracak yollar bulmalıyız. En öncelikli konu ekonomidir. Ekonomik seferberlik başlatılmalı, ülkenin bu kötü ekonomik gidişatı düzeltilmelidir.
Ahmet Yeşilada: Biz kendi işimize, ülkemize dört elle sarılarak, daha çok çalışıp çabalayarak ve daha çok doğru yaparak ileriye gitmeliyiz. Başkalarından medet umarak bir yerlere varamayız. Ülkede sorun çok. Üretime ağırlık vermeliyiz. Ülkemizi biz kendi kendine yeten bir ülke yapabiliriz, o yüzden çalışıp, çabalamalıyız. Eğitimde, turizmde hep ileri gitmeli, ülkedeki partizanlığı önlemeliyiz. Ancak bu şekilde iyi bir ülke olabiliriz.
Salih Ulaş: Benim zirveden zaten ümidim yoktu. O yüzden çıkan sonuca şaşırmadım. Bu saatten sonra Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olarak biz anavatan Türkiye ile beraber gelişme odaklı beraber hareket etmeye devam etmeliyiz. Bunun yanında iç sorunlara önem gösterilmeli. Ekonomik anlamda çökmüş bir ülkeyiz. Ekonomiyi canlandıracak adımlar atılmalı. Denetim mekanizmasının iyi çalışması için uğraş verilmeli.
Ali Gürsoy: Sürecin çökeceğini biliyorduk zaten, bilmiyor muyduk? Yıllarca bizi ‘çözüm çözüm’ diye oyaladılar, hiçbir iç sorunumuza önem vermediler, çözmediler. Bu saatten sonra yapılması gereken kendi yolumuza devam etmektir. Memleket olarak çökmüş bir durumdayız, her geçen gün kötüye gidiyoruz. İlk olarak ekonomik sorunlar çözülmeli, acilen ekonomiye önem vermeliler.
İbrahim Akın: KKTC’de artık yeni bir yol haritasına ihtiyaç vardır. Ekonomik açıdan nasıl güçlenebiliriz, ambargolardan nasıl sıyrılabiliriz? Devletimizin bunlara odaklanması lazımdır. Kıbrıs Türk devleti uzlaşma adına elinden gelen her şeyi yaptı. Uzlaşmaz olan Güney Kıbrıs’tır. Bunun Avrupa Birliği tarafından artık idrak edilmesi lazım. İçte de birçok sorunumuz vardır. Devlet kurumlarının işleyişi düzelmeli, ekonomik açıdan kalkınmamız sağlanmalıdır.
Kemal Atakan: Görüşmelerden hiçbir sonuç çıkmayacağını biliyorduk, öyle de oldu. KKTC Türkiye ile beraber yoluna devam etmeli. Bunu yaparken de özellikle eğitim ve işsizlik konularına büyük önem verilmeli. Bana göre en önemli sorunlar, eğitim ve iş sektöründe yaşanıyor çünkü.