Esnaf Zanaatkarlar ve Üreticiler Pazarlama Kooperatifi (EZKOOP) Başkanı Hürrem Tulga, zeytinyağı üretiminde maliyetlerin yüksek olmasından dolayı, KKTC’nin zeytin üretimi yapan ülkelerle rekabet gücünün düşük olduğunu, mekanizasyon ve sulamaya yatırım yapılması gerektiğini söyledi.
TAK’a yaptığı açıklamada, Büyükkonuk Zeytin Üreticileri Tarım Kooperatifi’nin, 2018’de üretime başladığını, 2020’de İngiltere ve Avustralya’ya Gazimağusa Limanı’ndan ihracat yaptıklarını, ancak maliyetlerin yüksek oluşundan dolayı zeytinyağı ihraç eden ülkelerle rekabet gücünü kaybettiklerini kaydetti.
Gazimağusa Limanı’ndan İngiltere’ye zeytinyağı ihraç etmeyi başardıklarını belirten Tulga, ancak yüzde 14’e mukabil gelen litre başına bir İngiliz Sterlini ek vergi ödeyerek ihracatı yapabildiklerini belirtti. Tulga, “Bir İngiliz Sterlini vergi, İtalya ve İspanya gibi ülkelerle rekabet etmek zorunda kalan KKTC’nin zeytinyağı ihracatında rekabet edebilirliğini baltaladı” dedi.
Tulga, Avrupa Birliği Adalet Divan’ının 1994’te, KKTC’den Avrupa Birliği ülkelerine ihraç ürünlerine Gümrük Birliği kurallarının uygulanmaması kararı aldığını, bu kararın ürünlere yüzde 14 vergi uygulamasını getirdiğini anımsattı.
Çakıstez denenecek
Hürrem Tulga, Yeşil Hat Tüzüğü kapsamında 2026’da çakıstez ihracatını deneyeceklerini, çünkü yeşil zeytinin mekanik hasadı mümkün olmadığından Güney Kıbrıs’ta maliyetin daha yüksek olduğunu belirtti.
Yağ fiyatları
Güney Kıbrıs’ta zeytinyağının değirmen çıkış fiyatının “maliyet düşüklüğünden kaynaklı” uygun olduğunu belirten Tulga, Kooperatifin ise 2024’te litre başı üreticiye 450, 2025’te de 450-500 TL bandına ödeme yapmakta olduğunu kaydetti.
KKTC’ye de traktörlü zeytin hasat makinesi getirildiğini, Lefke bölgesinde zeytin hasadında mekanizasyona geçildiğini belirten Tulga, ancak pek çok bahçenin makinelerle hasada uygun olmadığını, artık zeytin ağacı dikimlerine geçmişe göre daha çok dikkat edilmeye başlandığını belirtti.
Tulga, “Güney Kıbrıs’la rekabet edebilir bir durum için 2-3 yıl daha gereklidir” dedi.