Çiğdem AYDIN
İthalat rakamları, Kuzey Kıbrıs’ta ekonomik krizin etkisini ortaya koyuyor. Diyalog’un elde ettiği bilgilere göre; bu yılın ilk 4 ayında, geçtiğimiz yılın aynı dönemine oranla taşıt araçlarında yüzde 35,
Elektrikli ev eşyalarında yüzde 55’lik bir azalma oldu. Buzdolabi satışları yüzde 44, çamaşır makinesi yüzde 45, bulaşık makinesi satışları yüzde 50 oranında azaldı.
İthalatta yaşanan düşüşü Diyalog’a değerlendiren İŞAD Başkanı Enver Mamülcü “Halkın alım gücü düşmüştür. İnsanlar para harcamaktan çekiniyor; çünkü önünü göremiyor” dedi.
GİAD Başkanı Uğur Ergün de geçtiğimiz yıl Ağustos ayında yaşanan döviz şoku sonrasında hem ithalatçının, hem tüketicinin bir kararsızlık dönemine girdiğini söyledi.
Firma sahipleri tedbir aldı
GİAD Başkanı Uğur Ergün, dövizin istikrarsız yükseliş ve düşüşüne bağlı olarak firma sahiplerinin tedbir aldığını belirtti ve ithalatta düşüş yaşandığına dikkat çekti.
Uğur Ergün şöyle konuştu:
“İthalatın düşmesi, ithal ikameleri malların üretimi ile veya genel tüketimin azalması ile mümkündür. Dövizdeki istikrarsızlık nedeniyle firmaların aldığı tedbirler yanında tüketicinin de kara gün için harcamalarından kısıp tasarrufa yönlenmesi doğaldır.
Geçtiğimiz yıl ortalarından itibaren reel gelirlerdeki aşırı düşüş, tüketimin düşmesine ve nerede ise tüketimimizin büyük kısmının ithalatla karşılandığı ülkemizde, ithalatın da ayni oranda düşmesi doğal bir ekonomik olgudur.
İthalatta yaşanan ciddi gerilemenin nedeni; özellikle geçtiğimiz yıl Ağustos ayında yaşanan ve şok etkisiyle gelen krizin ardından faiz oranlarının ciddi şekilde artması, talebin azalması, ülkemizdeki birçok işletmenin kullanmakta olduğu over draft enstrümanı faizlerinin ciddi ve agresifçe yükselmesiyle firmaları hazırlıksız yakalaması, kendini koruma açısından temkinli davranmaya çalışması ve ülkemizde yaşanan oynak siyasi kararlardır.
Dövizin Türk lirası karşısındaki değerinde yaşanan değişiklik ve faiz oranlarındaki gerileme ise piyasada olan ciddi güvensizlikten dolayı beklenen rahatlamayı yapması mümkün görünmemektedir. Diğer taraftan Rum’ların Kuzey Kıbrıs’ta Euro harcamaları ciddi şekilde yükselme göstermiştir. Özellikle mukayeseli üstünlüklerimiz olan Turizm alanı en başta olmak üzere, yüksek öğrenim ve hizmet sektörü ile hızlı ve sürdürülebilir girdi sağlamamız gerekmektedir.”
“Para akışı durgun”
İŞAD Başkanı Enver Mamülcüoğlu ise, ülkedeki ithalat rakamlarının düşüşünü, ülkedeki para akışının durgunluğuna bağladı ve şöyle konuştu:
“Yatırımcının önünü tıkayan birçok faktör vardır. Devlet hantal, yatırımlar durdu. Yasalar, geride kaldı, çağ dışı bürokratik işlemler var. Organizasyon eksikliği var. Bu etkenler de ithalatın önünü kesmektedir.
Tüm bunlara karşın, halkın alım gücü düşmüştür insanlar para harcamaktan çekiniyor çünkü önünü göremiyor. İşletmeciler de bu durumun farkında. Fazla stok yapmak istemiyor. Bu nedenle düşüş yaşanıyor.
Önlem olarak dünyada olduğu gibi bizde de uygun teşvikler olmalıdır. Yabancı yatırımcıyı çekmeliyiz. Gümrük Birliği anlaşmaları yapılmalıdır. Burası serbest bölge olacak bu anlayışla yapılmalıdır.”
Ocak-Nisan 2019’un bir önceki yılın aynı dönemine oranla kıyaslaması
Yakıtta - %13 azalış Çimento azalış -%17
Taşıt Araçlarında - %40 “ Çimento Hammaddesi “ -%35
Sanayi Tipi Makine -%30 “ Aleminyum Profil “ -%44
Sanayi Tipi Makine Aksamları -%43 “ İnşaat Demiri “ - %48
Makine Yağı - %42 “ Kereste Sunta “ - %52
Ambalaj Kartonu - %50 “ Hırdavat Eşyaları “ - %36
Plâstik Hammaddesi -%34 “ Asvalt Zift “ - %68
Elektrik Malzemeleri - %57 “ Ev Boyaları “ - %44
Demir Çelik Çubuklar - %62 “ Fayans “ - %57
Bunlar gerek sanayi, gerekse inşaat sektörlerindeki ciddi daralmayı ve durgunluğu işaret ediyor. Yer darlığı nedeni ile diğer malları ele alamadım. Ancak zirai ilaçlarda %24, veteriner ilaçlarında %19 ve tarım makineleri ithalatındaki %47’lik düşüş, tarımda da problemler olduğunu göstermektedir.
Aynı zamanda vatandaşın refahı ile bağlantılı dayanıklı tüketim malları ithalatında da ciddi düşüş var.
Bulaşık Makinesi -%50 azalış Çelik Mutfak Eşyası azalış - %60
Buzdolabı+ Frizer -%44 “ Elektrikli Ev Eşyası “ -%55
Çamaşır Makinesi -%45 “ Klima “ -%39