Cumhurbaşkanı Tufan Erhürman, Gazimağusa İlahiyat Koleji ile ilgili protokolü görüş almak üzere Anayasa Mahkemesi’ne gönderdiğini açıkladı.
Erhürman konuyla ilgili geniş açıklamasında, Anayasa Mahkemesi'nin görüşünün belirleyici olacağına işaret ederek, ileride çocuklar üzerinden tartışma yaratma ve eğitim hakkını sekteye uğratma potansiyelinin ortadan kalkacağını söyledi.
Tufan Erhürman, protokolün Anayasa Mahkemesi’ne götürülmesiyle, Anayasa’nın Cumhurbaşkanı’na verdiği “Cumhuriyet Anayasası’na saygıyı, kamu işlerinin kesintisiz ve düzenle yürütülmesini” sağlama görevine de uygun yöntemin seçilmiş olacağını vurguladı.
Cumhurbaşkanı Erhürman yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Kıbrıs Türk halkının kültürünün ve yaşam tarzının laiklik ve din ve vicdan özgürlüğü konusunda bir sorun yaşanmasına müsait olmamasına, bu ülkede bu konuda bir sorun bulunmamasına karşın, uzunca bir süreden beri çeşitli vesilelerle konu bir sorun olarak gündeme gelmekte ve bu durum halkımız arasında aslında hiçbir zemini olmayan bölünmelere, ayrışmalara yol açma riski taşımaktadır. Konu, kısa bir süre önce okullarımızla ilgili bir tüzük vesilesiyle ciddi tartışmalara yol açmış ve bir dava yoluyla Anayasa Mahkememize taşınmıştır. Söz konusu olayda yaşanan ayrışmaların çocuklarımıza ve onların eğitim hakkına yansıması, halkımızın çok geniş kesimlerinde de, göreve gelmeden önce defalarca belirttiğim gibi bende de derin üzüntüye yol açmıştır.
Anayasa Mahkememizin kararından sonra konuyla ilgili tartışma sorunsuz bir biçimde kapanmıştır. Ancak benzer tartışmalar, bu kez de ‘2023 Yılı Türkiye Cumhuriyeti Hükumeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükumeti Arasında İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması’na atıfla 5.10.2023 tarihinde imzalanan ‘Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükumeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükumeti Arasında Gazimağusa İlahiyat Koleji Yapım Projesi Protokolü’ne ilişkin Onay Yasası’nın Protokol’ün imzalanmasından 2 yıl sonra Cumhuriyet Meclisi’nin gündemine getirilmesi dolayısıyla yaşanmıştır.”
Cumhurbaşkanlığı ile paylaşılmalı
“Daha önce hükümete ilettiğim gibi, imzalanacak uluslararası antlaşmalar ve protokollerin, demokratik usuller, yürütme içerisindeki diyalog ve istişare mekanizmasının doğası ve KKTC’nin uluslararası saygınlığının korunması konusundaki ortak görev doğrultusunda, imzalanmadan önce Cumhurbaşkanlığı ile de paylaşılması izlenmesi gereken en doğru yoldur.
Bu yolun izlenmesi, tüm yasalarda olduğu gibi onay yasalarında da son imza sahibi olan Cumhurbaşkanlığı aracılığıyla uluslararası antlaşmaların KKTC’nin devlet ciddiyetiyle ve saygınlığıyla bağdaştırılması güç biçimde sık sık Anayasa Mahkemesi’ne taşınması veya Meclis’e geri gönderilmesi ihtimalini son derece zayıflatacağından tercihe şayandır.
2023 yılında Beşinci Cumhurbaşkanı döneminde imzalanan bir Protokol’ün 2025 yılında Meclis’ten geçirilerek yeni seçilen Altıncı Cumhurbaşkanı’nın önüne gelmiş olması, KKTC’nin devlet ciddiyetini ve Protokol’deki diğer taraf ülke olan Türkiye Cumhuriyeti nezdindeki saygınlığını hiç arzu etmediğim şekilde zedeleme riski taşımaktadır.
Benzer biçimde, KKTC Hukuku’na göre bir uluslararası antlaşmada veya protokolde yer alması şaşkınlıkla karşılanacak şekilde, bazı önemli maddelerin yazılışında anlamı sorgulatacak ciddi dil hatalarının bulunması, bir kişinin bir Vakıf’a taşınmaz mal bağışının ve özel kişi-Vakıf-Milli Eğitim Bakanlığı arasındaki ilişkilerin bir uluslararası antlaşmada/protokolde yer alması/düzenlenmesi, KKTC’de Milli Eğitim Bakanlığı tarafından değil, başka bakanlıklar tarafından yapıldığı bilinen işlerin Milli Eğitim Bakanlığı tarafından taahhüt edilmesi, KKTC’de Hala Sultan İlahiyat Koleji’nde uygulanan eğitim ve öğretimdekinden farklı bir müfredattan söz edilip edilmediği konusunda soru işareti yaratmaya müsait ifadelerin Protokol’de yer alması gibi unsurlar da, KKTC tarafının Protokol’ün hazırlanma aşamasında gerekli ön çalışma konusunda yeterli dikkat ve özeni göstermediğini düşündürmektedir.”
Anayasa yetki veriyor
“KKTC Anayasası, Cumhurbaşkanı’na, başka bazı anayasalarda bulunmayan, bu tip durumlarda da kullanılabilecek ve tartışmaları büyümeden sonlandırma işlevi görebilecek bir yetki vermiştir.
Tasarı, Meclis gündemine getirildiğinde, Meclis’te de kamuoyunda da ciddi tartışmalara ve ayrışmalara yol açmış ve daha önce yaşanan ayrışmaları yeniden alevlendirmiştir. Konu yine çocuklarımızın eğitim hakkıyla ilgilidir ve Protokol’ün uygulanması, hayata geçirilmesi, Protokol’de yer alan okulun açılması ve eğitime başlaması aşamalarında da benzer sorunları yaratma ihtimali vardır.”
En akl-ı selim yol
Anayasa’nın 102. maddesinin (1). fıkrasına göre Cumhurbaşkanı, ‘Toplumun birliğini ve bütünlüğünü temsil eder’ ve aynı maddenin (4). fıkrasına göre ‘Cumhurbaşkanı görevlerini tarafsız olarak yerine getirir’. Halkımız içerisinde sert ayrışmalara yol açan böyle bir konuda Anayasa’ya aykırılık iddiaları varken ve bu iddialar çerçevesindeki tartışmalar ileride çocuklarımız açısından ciddi sorunlar yaratma riski taşırken, Anayasa’ya uygunluk konusunda kendi kişisel görüşümle yetinerek irade beyan etmeyi doğru bulmamaktayım.
Anayasa’ya uygunluk konusunda ülkemizde en yetkili merciin Anayasa Mahkememiz olduğunda kuşku yoktur. Bu şartlar altında Protokol’ün imzalanmasıyla Meclis’e sunulması arasında geçen iki yıla oranla son derece kısa sayılabilecek bir gecikmeyi göze alarak Anayasa Mahkememizin görüşünü almak ve bu tartışmaları ve ayrışmaları, daha fazla büyümeden ve geleceğe taşımadan önlemeye çalışmak izlenebilecek en akl-ı selim yol olarak görülmektedir.
Bu düşünceler doğrultusunda, Anayasa’nın 146. maddesindeki yetkimi kullanarak, Gazimağusa İlahiyat Koleji Yapım Projesi Protokolü’ne ilişkin Onay Yasası’nı, yayımlamadan önce, Anayasa’nın herhangi bir kuralına aykırı veya ona uygun olup olmadığı konusunda görüşünü bildirmesi için Anayasa Mahkemesi’ne sunmuş bulunuyorum.”