TCMB’den bankalara TL mevduat baskısı
TC Merkez Bankası Liralaşma stratejisi kapsamında bankalara baskı uygulayan düzenlemelerine devam ediyor. Keza eylül ayında bankalara % 50 TL mevduat hedefi koydu ve hedefi tutturamayanlardan yasal karşılıkları üzerinden % 3 komisyon cezası vermeye başladı. Akabinde bu kasım sonu bu hedefi % 60’a yükselterek bankacılık sektöründeki mevduatlarda Türk Lirası kullanımını artırmak isteniyor. Ancak bu uygulamaların finans uzamları tarafından yapılan değerlendirmelerde riskleri ve maliyetleri artıracağından dolayı gerek mevduat gerekse kredi faiz oranları üzerinde baskı yapacağı beyan ediliyor.
İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran kasım sonunda % 50 TL mevduat hedeflerinin olmadığını ve bankaya da böyle bir hedef vermediğini açıkladı. Alınan tedbirlerle beraber Yeni Ekonomi Modelinin desteklediği sektörleri bile destekleyemeyecek noktaya gelindiğini kasım başında açıklamıştı. Akabinde tekrardan serbest piyasa koşulları vurgusu yapan Aran, müşteri tercihlerine karışmanın ekonomi ve ülke yararına olmayacağını düşündüğünü beyan etti. Keza finansal çerçevede gerek develüasyon gerekse de enflasyon karşısında hayli zarar eden Türk Lirasına yatırım için henüz güven ortamı oluşmuş görünmüyor. Zira enflasyon ve faiz arasındaki makas kasım ayında - % 75,4 seviyesine düşerek rekor tazelemeye devam ediyor.
İhracatçı kur seviyesinden şikayetçi
Sanayi üretim endeksi % 0,4’e kadar gerilerken İhracatçılar kur şikayetlerini açıklamaya başladı. Enflasyondan dolayı artan Türk Lirası maliyetlerinin kurların belirli bir dönem sabit kalmasıyla birlikte rakipleriyle rekabet etmenin zorlaştığını vurguluyorlar. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe’nin ‘Kurlar da enflasyon oranında artmalı’ açıklamasını desteklediğini söyleyen İDMİB Başkanı Güven Karaca, kurların olması gereken seviyenin altında kaldığını belirterek, “Elbette hiçbirimiz enflasyonun olmasını istemeyiz. Ama enflasyon varsa, Döviz kurunun da o oranda artması lazım” şeklinde taleplerini sıraladılar.
Cari açık artarken yabancı yatırımlarda döviz girişi sınırlı kaldı
2017 yılsonunda Türk hisseler ve tahviller piyasalarında yabancı sermaye yatırımları 86,3 Milyar seviyelerine yükselmişti. 31.12.2018 tarihi itibariyle yabancı yatırımlar 48,50 Milyar USD’ye gerilemişti ve 2019 yılsonunu 48,27 Milyar dolarla, 2020 yılsonunu ise azalmaya devam ederek 37,9 Milyar dolarla kapatmıştı. Ardından, 31 Aralık 2021 itibari ile toplam yabancı portföyü 22,07 Milyar USD seviyesine gerilemiş ve 25.11.2022 tarihinde 27,04 Milyar dolar seviyesine doğru 5 Milyar dolarlık bir artış yaşanmıştır. Böylelikle, yabancı kaynaklı yatırımların azalma trendinin devam ettiği ve döviz likiditesinde katkı sağlamada sınırlı kaldığı müşahede edilmiştir. Diğer yandan cari açık ise 2017 yılından sonra en yüksek seviye 39 Milyar dolara çıkarak dövize olan talebi yoğun şekilde artırmaktadır. Dolayısıyla dövize karşı ihtiyacın da dövizi değerlendirmesi söz konusudur.
Sonuç olarak politika faizi indirimlerine müteakip olarak azalan Türk Lirası yatırımcı talebi regülasyonlarla müdahale yapılarak özendirilmek istenmektedir. Ancak baskı ve maliyet unsuru yarattığından dolayı aynı zamanda faiz maliyetlerini de örtülü biçimde yukarı doğru taşımaktadır. Merkez Bankası anketinde piyasa katılımcılarının yılsonu Dolar/TL tahmini 22,07 olurken, 2023 yılı beklentisi 23,61 bandında yer alıyor.
