Göktürkçe: “Neng ölesi”, “Her şey ölümlüdür.”

Dünyanın âlâyişinde, âlim geçinenlerin ve onların hercümerç eserlerinin rahle-i tedrisinde olan insanlar kalpleri nefisleri tarafından mühürlenip istimlâk edilmiş gibidir. Kalbi ve semavi tefekkürü aktar dükkânında; melâmet perdesindeki nebatatlarla hemhâl olmakla, akıllarıyla kalplerini neşvünema edenlerin hoşbeşle muhabbet ve Allah’la yârenlik ettikleri yerlerdir. Lâakal kalburüstü bir kalp metruk bir kütüphane gibidir, okunulmak için temaşa bekleyen tozlu gümrah raflarında tarihi bir hazinesi ve kalbin estet bir mülküdür. Sabır ve sebat bize en gerekli, şiddetle ihtiyacımız olan, olmazsa olmaz, gaileyi fıtratımızda derman sıfatına nail etmektir. Allah’a ülfet ve ünsiyetle bağlı kalbin mahiyetini hurda teferruata karşı revnaklı altın bir taç gibi takmalıyız. Nevzuhur bir hadise karşısında kalbimizi şedidül mizaçla nalayık olaylardan Hakk’ın yolunda yürür gibi savunmalıyız. Hafazanallah, çok derin bir müşkülle karşı karşıyaysak kalbimizi Allah’ın hafi ve amik bilgisi ile yoğurmalı nihan kalbimizi netameli, sakil ve galizden koruyup, sakınıp kimliğimizi terbiye inceliği enstitüsünde ikamet ve tahsil ettirmeliyiz.

Cins kalbin içinde konsepsiyon eden ins aklının katakompları ilham teneffüsü taşır, şifahi kalem kalpli Esmaların kalbe ve akla nüzulüyle; kültür ve ahlâk erbabı söz sultanlarının mefkûre âleminden satırları mekânın ve zamanın sadrında hayfa karşı vaveylayla, virtle “Lâ ilâhe illallah!” sayhalarıyla, zikir ederler. Günümüz dünyasındaki müheykel insan tasarrufundaki eşya ve mülkünde âli Allah’ı görmeli ve tüm akıbetinde O’nu yaşamalıdır. Selim ve rakik kalp için metafizik aklın medresesinde Cem ehliyle birlikte bizi bizden ayrıştıranlara ve ötekileştirenlere karşı gönülle aklı idrak, us mevhumunu aşkın suretiyle sınırlarını aşmak tecrübesini muhâdara etmeliyiz. Kalbin akli secdesi hüve’l bâki Allah’adır. Kalp, sevgi mülkiyetinin tapusudur. Kalbini sevilmeye bırak mutlaka sevgini satın alan veya kiralayan olacaktır. Kalbinin anlam çevresini Cenab-ı Hakk’ın Hayy isminin kalbinde tecellisiyle genişlet. 

Kalp dairesel disiplinle iç içe hû noktasında döner ilk önce insandaki makam-ı mevcudunu okur. Boyutsuzluk âleminden yokluğun renksizliğine, hiçliğin tasavvuf feneri hakikatiyle elife, teke vardım. Hâlim hâlde, tehlil de, -emanet akidesine şahitlikte kaldı. Akıl hayreti mucipte kaldı. İnsan insanın varlığında insan olabilmek için mertebesi fakr kaldı. Allahü Teâlâ’ya muhtaçlığımız urûca vardı, acizliğimiz ağdı. Aklım düştü kalbim söyledi. Kalpte konuşmak için dilde oruç tuttum. Akılda sükût kalpte sekine, vücutta vahdet buldum.

Halk içinde kendini idrak edip düşünebilme yetisini kuvvetlendirmek çok zordur. O yüzden, kendi içinde yalnızlıkla mülahaza yapmak hiç farkındalığını kavramaktır, kendi hiçini tanıyan insan kendi kıymetini daha iyi bilmek durumunda kalır.

Kalbi hiçe hiç görünecek kadar kalbi vecd hiçliğinde. Özne hakikati katresinde; seyyal noktasızlık âleminden kabsızlığa; canı canânda, insanın münkeşif olur. Nous -us akıl ve tin, sipiritus -ruh nefes ve soluk, geist -varoluş öz bilinç ve zamanın ve kitlenin ruhudur. Bu üçlü kütleler ve sütunlar nefsi oluşturan akıl, kalp ve tabiat dengesindeki tüm ruhlardır; psyche anima ve seele -vücut evleğinde basîti, eti kemiğe, kalple karakter ve akılla şahsiyet etmelidir. İnsan doğru dürüst kanaat getiremeyen; algıda yanılsamadır, yanlış kanıdır (doxadır).