banner564

74 Sonrası Kıbrıs’ta Türk ve Rum ekonomileri

Kıbrıs’ta 1974 öncesi ve sonrası Demografik Yapı
   1960 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti kurulduğunda Güney istatistik kurumunun verilerine göre toplam nüfus 573.566 kişiydi. Bu nüfusun Hristiyan Ortodokslar % 77’sini, Kıbrıslı Türklerde Müslüman dine mensup olarak 104.942 kişi ile nüfusun % 18,3’ünü oluşturuyorlardı. 20 Temmuz 1974 harekâtı sonrasında fiilen ayrılan iki bölge sonrasında Güney Kıbrıs’ta nüfus 505.700 kişiydi. Kuzey Kıbrıs’ta ise 1977 yılında yayınlanmaya başlayan verilere göre vatandaş sayısı 145.000 kişi oldu. 1974 sonrasında Kıbrıslı Rum nüfusu 505.700 kişiden % 75,60 oranında artarak 2019 yılı sonunda 888.000 kişiye yükseldi. Nüfus yapısındaki doğal artış 204.455 kişi olurken, 177.800 kişinin ise göç yoluyla nüfusu artırdığı gözlemleniyor. 1974’teki savaş sonrası ilk yıllarda 39.859 kişi ülkeden göç ederken, Güney Kıbrıs’ın Yunanistan ile birlikte yaşadıkları 2013 ekonomik krizinde ise 14.078 kişi Güney Kıbrıs’tan göç etmiştir. Kuzey Kıbrıs’ta 1977 – 2018 yılları arasında doğal nüfus artışı ortalama olarak % 1’e tekabül etmektedir. Doğal artış hızına göre yani doğal doğumla kabaca % 41 oranında artması gereken Kıbrıslı Türk nüfusu göç yoluyla % 149,81 oranında artarak 362.226 kişiye yükselmiştir. Göçe dayalı nüfus artış hızları incelendiği zaman 2006 yılında Annan planı sonrasında nüfus artışı yıllık oranda % 15,6 oranında ve akabinde takip eden her yıl % 3 - % 5 arasında göç yoluyla artmıştır. Doğal artışın hızına göre hesapladığımızda 2018 yılında Kuzey Kıbrıs’ta nüfusun 204.450 kişi civarında olacağı gözlemlenmiştir. Sonuç olarak doğum ve göç yoluyla nüfus Güney Kıbrıs’ta 1974 sonra 2019 yılına kadar % 75,60 oranında artarken, Kuzey Kıbrıs’ın nüfusu % 149,81 ile iki katından hızlı bir oranda yükselmiştir. 
Kıbrıs’ta 74 sonrası coğrafik yapı: 
   Türkiye Dış İşleri Bakanlığı resmi sitesinde belirtildiği üzere Kıbrıs adası Türkiye’ye 71 km, Yunanistan’a 900 KM uzaklıktadır. KKTC’nin yüz ölçümü 3.241 km2 ile adanın % 35,04’üne tekabül etmektedir. Güney Kıbrıs 5.509 km2 ile adanın % 59,56’sını oluştururken, İngiliz üsleri 256,01 km2 ve ara bölge ise 244,04 km2’den meydana gelmiştir. Kıyı şeridinin % 52 civarı Kuzey Kıbrıs’ta, % 48’i ise Güney Kıbrıs’ta bulunmaktadır. 
Kıbrıs’ta işsizlik oranları ve gelişimi:
   Kuzey Kıbrıs’ta 1990 yıllarda ve 2000’li yılların başlarında ortalama olarak % 1,16 civarlarında seyreden çok düşük bir işsizlik oranı mevcuttu. Ekonomik göstergelerde ülkedeki işsizlik ve istidam konuların çok başaralı diye atfedilebilecek bu oran artan istihdam miktarıyla birlikte hayli gerilemişti. Türkiye ve Kuzey Kıbrıs’ta yaşanan 2001 krizini takriben bazı bankaların kapanmasıyla likidite krizi ve finansal kriz tetiklenmişti. Mali krize müteakip olarak 2004 yılında işsizlik tavan yapmış ve % 10’a yükselmiştir. Mali krizin ve 2006 yılında hızla yükselen göç nüfusunun olumsuz etkisiyle 2009 yılında işsizlik % 12,40’a tırmanmış ve tarihi zirvesini görmüştür. 2018 yılında Kuzey Kıbrıs’ta işsizlik % 6,90 gibi daha ılımlı bir seviyeye gerilemiş 2020 Pandemi krizinin başlamasıyla birlikte işsizlik 2020’de % 10,1, genç nüfusta ise % 29,3’e yükselmiştir.  
  Güney Kıbrıs’ta ise 1999 yılından 2010 yılında kadar % 4 – 5 civarlarında seyreden işsizlik oranı Yunanistan’da yaşanan ve Güney Kıbrıs’ı da olumsuz etkileyen 2013 krizi öncesinde %11,8’e kriz yılı sonunda % 15,87’ye tırmanarak tarihi zirvesini görmüştü. Krizden sonra kademeli şekilde yavaş yavaş azalma trendine giren işsizlik oranları 2020 yılı pandemi krizini % 7,23 ile Kuzey Kıbrıs’ın altında kapattı. 

Ekonominin ve kişi başına düşen milli gelirin gelişimi:
   Dünya bankası verilerine göre 1975 yılında savaş sonrasında Güney Kıbrıs ekonomisi 489,9 Milyon dolarken, Güney Kıbrıs (Kıbrıs Cumhuriyeti) ekonomisi 2019 yılında 24,95 Milyar Dolar’a yükselmiştir. Böylece 44 yılda Güney Kıbrıs ekonomisini 50 kat büyütmüştür. Ekonomik refah ve kalkınma için öncü göstergelerinden biri olan kişi başına düşen milli gelir 1975’de 976 dolarken 2019 yılsonu itibari ile 27.858 Amerikan dolarına yükselmiştir. 1975 yılında Kuzey Kıbrıs’ta Federe Devletinin kurulmasıyla Kıbrıslı Türklerin özel olarak oluşan ekonomik hacmi 1977 yılında 209,4 Milyon USD olmuştur. Kıbrıs’ta Rumlarla Türklerin iki ayrı ekonomik yapısı oluşmuş ve yaklaşık 42 yıl sonra KKTC ekonomisi 3,6 Milyar dolara yükselerek 16 kat büyümüştür. Kişi başına düşen milli geliri ise Kıbrıslı Türklerin 12,649 Dolar ile Kıbrıslı Rumların kişi başına düşen gelirin % 45,41 ile yarısının altında kalmıştır. Diğer bir değişle Kıbrıslı Türklere nazaran 2,2 kat daha fazla gelirleri bulunmaktadır. Güney Kıbrıs’ın ekonomideki toplam Milli geliri ise 1975’de Kuzey’in yaklaşık iki katı ile başlamışken 2019 yılı itibari ile Kuzeyin 6,92 katına yükselmiştir. Güney Kıbrıs’ın Kıbrıs Cumhuriyeti olarak Avrupa Birliğine tek taraflı şekilde 1 Mayıs 2014 tarihinde girmesine ve Avrupa Birliği reformlarını geçirmesine müteakip olarak ekonomik büyümede ve kalkınmada sert bir ivme yakaladığı müşahede edilmektedir. Aynı dönemde bu ekonomide başlayan rallinin Kuzey Kıbrıs’a da olumlu bir yansıması gözlemlense dahi 2008 yılından sonra yatay bir seyir izlemeye devam etmiştir. 

 
Kaynak: Güney Kıbrıs İstatistik Kurumu ve KKTC İstatistik Kurumu

Kaynak: Türkiye Dış İşleri Bakanlığı

Kaynak: KKTC İstatistik Kurumu ve Dünya Bankası

 

YORUM EKLE

banner471

banner474