KKTC’de ekonomik kriz derinleşiyor! Finansal kriz de durmadı
Siyasi istikrar olmadan ekonomik istikrar da olmaz. Ekonomiyi olumsuz etkileyen faktörlerden biri olan salgın ortamı yaz aylarında olmamıza rağmen Temmuz ayında rekor kırdı. Günlük vaka sayıları 160’a çıktı. Alınan kararlarda mevcut tedbirlerin devamlılığı söz konusu ancak bu tedbirlerin artışı engellemede yeterli olmadığını rakamlar ortaya zaten koyuyor. Siyasi çalkantılar da önümüzdeki belirsizliği ve güven ortamını zedelemektedir. Zira gerek yerli yatırımcı gerekse yabancı yatırımcı siyasi ve jeopolitik risklerin yükseldiği ortamlarda yatırım yapmaktan kaçınmaktadır. KKTC Devlet Planlama Örgütünün hazırladığı 2020 üçüncü çeyrek raporundan da görüleceği üzere 2019’un ortasında daralmaya başlayan ekonomi 2020 yılı içerisinde 2008 küresel krizden daha kötü şekilde etkilenerek küçülmeye devam etmiştir. 2021 yılı için de trend resesyon sinyalleri vermektedir. Bu durum yerli ve yabancı yatırımlardan kaynaklanan ekonomik faaliyetlerin azaldığına ve daraldığına işaret etmektedir.
Siyasi çalkantılar yaşanıyor!
Türkiye Cumhurbaşkanı Sn. Recep Tayyip Erdoğan Kurban Bayramını ve 20 Temmuz Barış Harekâtının 47. yılı vesilesiyle KKTC’ye Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan heyetleriyle birlikte ziyarette bulundu. Lefkoşa çevre yolu, E-devlet binası, Çıkarma gemi müzesi ve Maraş’ın % 3.5 paylık kısmının sivile açılması ve benzeri projelerin açılışını gerçekleştirdi. Ziyaret öncesinde gündeme yansıyan ve çeşitli senaryolarla beklenti oluşturulan müjde konusunda KKTC parlamentosunda açıklamalarda bulunuldu. Bu vesile ile Sn. Cumhurbaşkanı Kıbrıs Rum Kesiminin (KC) federal yapıya dayalı çözüme olan samimiyetsizliğinden bahsetti ve yeni politikada iki devletli çözüm vizyonu ile yolumuza devam edeceğimizi vurguladı. Esas müjde olarak ise Metehan bölgesinde TSK ile görüşülerek tahsis edilen 500 dönüm araziye Cumhurbaşkanlığı Külliyesi, Millet Bahçesi ve yeni KKTC parlamentosunun yapılacağını ifade edildi.
Müjde öncesi beklenen senaryolarda KKTC’nin Azerbaycan, Pakistan ve bazı ülkeler tarafından tanıtılması yer almıştı. Azerbaycan'ın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni (KKTC) tanıması konusundaki beklentiler hakkındaki soruyu yanıtlayan Cumhurbaşkanı Sn. Erdoğan, ''Bu konuda tereddüt edecek hiçbir şey yok. Bunları İlham Aliyev kardeşim ile de sürekli zaten görüşüyoruz" dedi. Müjde açıklaması evvelinde 18.07.2021 tarihinde Azerbaycan ve Avrupa Birliği Konsey Başkanı Charles Michel, Ermenistan konusunda görüşme gerçekleştirdi. Gerçekleşen görüşme sonrasında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev AB’nin başlıca ticaret ortağı olduğunu ve 9,5 milyar dolarlık ticaret hacminin ülke ticaretinin % 40 ağırlığını oluşturduğunu açıkladı. AB’nin açıkça karşı olduğu iki devletli çözüm modeli için Azerbaycan’ın ekonomik sebeplerin önemli etkisiyle direkt bir Kıbrıs açıklaması yaşanılmadığı düşünülmektedir.
İç tarafta Türkiye ve KKTC muhalefeti müjdenin inşaat alanıyla alakalı olduğundan dolayı kararla ilgili memnuniyetsizlik belirtirken, dış tarafta ise Reuters’in haberine göre Güney Kıbrıs, Maraş açılımı ile ilgili Birleşmiş Milletlere 21.07.2021 tarihinde şikayette bulundu ve konu Birleşmiş Milletlerde uluslararası eleştirilere neden oldu. Bu çerçevede başta ABD olmak üzere Avrupa Birliği ve İngiltere açılım hareketini “kabul edilemez” olarak niteledi ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri bu kararı derin bir endişe ile izlediklerini duyurdu. Uluslararası eleştirilerin Türkiye Dışişleri Bakanlığınca yok hükmünde kabul edildiği açıklanırken, KKTC yetkilileri ise açıklamaları kınadıklarını beyan etti.
Türkiye’nin dış politikada önemli bir diğer girişimi ise Afganistan ile bağlantılı olarak gelişim gösterdi. Bu bağlamda NATO güçlerinin ülkeden tamamen çekilmesini takriben Türk askerinin Kabil Havaalanında kalması amacı ile Türkiye Cumhurbaşkanı ABD’den finansal, lojistik ve diplomatik destek taahhüdü talep etti. Bu koşulların Amerika Birleşik Devletleri tarafından kabul görmesi halinde bölgede güçlü Taliban kuvvetinin itirazına karşın havaalanına asker konuşlandırılacağını beyan etti.
Ekonomik gelişme ve kalkınma için çözüm nedir?
Yatırımcılar ve girişimciler yeni yatırımlar yapmadan veya mevcut ekonomik faaliyetlerini artırmadan önce ülkenin risk ve fizibilite analizi için uluslararası kabul görmüş bazı temel analiz yöntemlerini kullanırlar. Bunlardan önemli bir tanesi PEST analizidir. Ülke analizinde ülkedeki Politik, Ekonomik, Sosyal ve Teknolojik gelişmeler takip edilerek yatırım analizi yapılmaktadır.
Ekonomik gelişme, kalkınma, direkt veya dolaylı yatırım çekmek için bölgenizde yer alan komşu ülkeler ve Dünya yönetimindeki güçlü ülkelerle politik ve diplomatik ilişkiler son derece önem arz etmektedir. Bağımsız ve fonksiyonu yüksek bir adalet sistemi kesinlikle tercih sebebidir. İkinci olarak ekonomik performans, stabil finansal yapı, yatırımcılar için reform ve teşvikler, bağımsız Merkez Bankası ve para politikaları bilindik temel koşullar arasındadır. Üçüncü analizde ise toplum içerisinde sosyal sorunlar minimize edilmelidir. Keza toplumun alım gücünün yüksek olması, siyasi olaylarla kutuplaştırılmaması ve harmoni içerisinde herkesin görevini liyakat ile icra edeceği sosyal ortamın sağlanması gerekmektedir. Dördüncü ve önemli maddelerden biri ise teknolojik gelişim ve yatırımdır. Örnek olarak ülkemizde temeli atılan, Türkiye’de ise güçlendirilen e-devlet projesi münhasır medeniyetler seviyesinde olan ülkelerde çoktan başlamış, içinden geçtiğimiz dönemde ise zaruri hale gelmiştir. Teknolojik altyapı ve üstyapı bir ülkede yatırımları artıran ve ekonomiyi büyüten önemli bir diğer faktördür. Bu noktada internet altyapınızla internet hızı ve düşük maliyet, temiz enerji ve düşük elektrik maliyeti, teknolojik şirketlerle teknolojik sistem ve yardım desteği gelişim için olmazsa olmazlar arasında yer almaktadır.
