Türkiye’de Enflasyon Mart Sonu % 61’e, KKTC’de % 83,19’a Yükseldi. Güney Kıbrıs’ta % 6,6:
Türkiye İstatistik Kurumu 04.04.2022 tarihinde Türkiye enflasyon rakamlarını açıkladı. Bu çerçevede Tüketici fiyatları endeksi yıllık bazda % 61,1 artarken, üretici fiyatları endeksi ise % 115 seviyesine tırmanarak iki endekste 20 yılın zirvesine çıktı. ÜFE ve TÜFE oranları arasındaki makas da rekor tazeledi. Sonuç olarak hem üretici hem de tüketici üzerinde oluşan toplam enflasyon % 176’ya tırmandı. Serbest piyasa ekonomisinde ticaret hem alıcı hem de satıcının menfaatine olduğu zaman sağlıklı şekilde yer alır. Enflasyonu en fazla artıran gruplar yıllık bazda sırasıyla % 99,12 ile ulaştırma, % 70,33 ile Gıda ve alkolsüz içecekler ve % 69,26 ile ev eşyası oldu. Enflasyonu en fazla Enerji fiyatlarındaki artış ve gıda fiyatlarındaki artış olumsuz yönde etkiledi. Küresel enerji ve gıda artışını Türk Lirasının döviz karşısındaki kayıpları ise adeta yangını körükledi. Keza Euronews’ün verilerine göre Şubat 2022 döneminde enerji fiyatları bir yıl içerisinde Avrupa Birliği’nde % 29 artarken, Türkiye’de bu oran % 97 ile Avrupa kıtasında rekor kırdı. Gevşek para politikasının ısrarıyla Türk Lirasında yaşanan tarihi kayıplar ve küresel krizlere dayalı olarak artan emtia fiyatları neticesinde enflasyon hızla artmaya devam ediyor. Enflasyon gündelik faturaların artmasını olarak karşımıza çıkarken, aynı zamanda gelecekteki emeklilik ve benzeri Türk Lirası cinsinden tasarruflarımızı da yarı yarıya eritmiş durumda…
Savaşta olan Rusya ve Ukrayna’da dahi yıllık enflasyon % 11 civarlarında. KKTC’deki enflasyonu Güney Kıbrıs’la kıyasladığımız da savaştan kaynaklı enerji, emtia ve gıda artışları ve benzeri dış etkilerin yarattığı hayat pahalılığını % 6,6 oranında etkisini olduğunu, geriye kalan % 76 civarında etkinin yüksek değer kaybetmiş lira ve diğer içsel nedenlerden kaynaklandığını gözlemliyoruz. Getirilen yeni elektrik zamları ise piyasadaki tüm ürün fiyatlarını keskin şekilde artıracağından dolayı enflasyon beklentisi giderek daha da yükselmektedir.
Dış ticaret açığı yıllık 20 milyar dolara tırmandı
Kasım 2021 döneminde hızlı şekilde artmaya başlayan cari açık enerji fiyatlarındaki artışın da etkisiyle hızlı bir yükseliş sergilerken, cari açık mart ayında 8,2 Milyar dolara yükseldi ve yıllık cari denge ise 20 Milyar dolar açık verdi. Türk lirasının hızlı değer kaybı sonucunda 2021 yılı kasım ayı sonunda ilan edilen yeni ekonomik modelde düşük faiz vererek üretimin ve ihracatın desteklenmesi ve cari dengenin kurularak cari fazla verilmesi üzerine kurulan stratejik hedefe cari açığın artmasıyla uzaklaşıldığı gözlemleniyor…
Türkiye’nin Uluslararası Kredi notu
04.04.2022 tarihinde üç büyük Uluslararası Kredilendrime Kuruluşundan S&P Türkiye’nin döviz cinsinden “B +”ya inen döviz cinsinden kredi notunu sonrasında yerel para birimi cinsinden kredi notunu da “BB-“den “B+”ya düşürdü. Türkiye'nin ödemeler dengesi pozisyonu, özellikle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) net döviz rezervleri güçlenirken kamu politikasının ve para politikası etkinliğinin sürekli ve artan öngörülebilirliğinin gözlemlenmesi halinde görünümün durağan olarak revize edilebileceği aktarıldı. Üç büyük Kredi derecelendirme şirketinden biri olan Fitch 11.02.2022 tarihinde Türkiye’nin kredi notunu “BB-“den “B+”ya düşürdü ve ekonomik görünümünü negatif olarak teyit etmişti. Faiz indirimleri ile finansal gevşemenin erken başlatıldığı ve güveninin azaldığını belirtmişti. Raporda Türkiye’nin yüksek enflasyonun düşük döviz likiditesini ve zayıf politika güvensizliğinin kırılganlıkları arttırdığı ve takip edilen politikanın enflasyonu düşürmeyeceği uyarısında bulunmuştu.
Herhangi bir aksiyon almadı
2022 yılı üçüncü ayında ABD ve İngiltere öncülüğünde faiz artırımı trendine rağmen politika faizi % 14 oranında sabit kalmaya devam ediyor. Böylelikle enflasyon ve TL’deki değer kaybıyla mücadele için kur korumalı mevduat ürünü ile liralaşma stratejisi izleniyor. Bloomberg verilerine göre ilgili üründeki hacmin 695 Milyar TL’ye ulaştığı açıklandı. Yabancı para döviz mevduatı bankaların kur korumalı mevduat kabulü 31.12.2021 tarihinde 259 Milyar dolar iken, mart sonunda 239 Milyar dolara 20 Milyar dolar limitli bir gerileme kaydetti. Dolayısıyla Kur korumalı mevduata geçişin kabaca yarısının dövizden diğer yarısının ise hali hazırda TL cinsinden olan mevduatlardan kaynaklandığı gözlemleniyor. Üstelik bu çıkna döviz para başka amaçlarla da kullanılmış olabilir. Sonuç olarak Liralaşma hızı enflasyonla mücadele için yeterli seviyede değil ve aynı zamanda TL mevduatların kur korumalı mevduata dönüşümü ise devlet hazinesi için kur riskini artırmış durumda.
Nobel Ödüllü Amerikalı Ekonomist ve İstatistikçi Milton Friedman’a göre Enflasyon her zaman ve her yerde bir para politikası fenomenidir. Enflasyon artışı veya azalması ise Merkez Bankası tarafından yapılabilir. Buna ek olarak Firedman uygulamaya konulan politika ve programları niyetleriyle değil neticeleriyle yargılamanın doğru olduğunu vurgulamıştır. Ayrıca Nobel ödüllü ekonomist enflasyonu yasa olmadan alınan bir vergi türü olarak tanımlamaktadır…
