Spor konusu coğrafya biliminin de bir çalışma alanıdır. Sporun coğrafi açıdan ele alınışı, mekânsal kullanımı ve ekonomik boyutu ile yakından ilgilidir.
Sporun coğrafi yönden incelenmesi konusunda coğrafyacılar, önceleri belli spor faaliyetlerinin belirli kültürlerde yaygınlaşmasının nedenleri ile ilgilenmişler ve bunu fiziki koşullar ile açıklamaya çalışmışlardır. Basit bir genelleme ile kış şartları çetin geçen soğuk bölge ülkelerinin kayak oyunlarında başarı göstermelerine karşılık, sıcak ekvatoral bölge ülkelerin ise yüzücülük oyunlarında başarı göstermeleri çevresel faktörler ve sosyo-kültürel açıdan değerlendirilmiştir.
Günümüz büyük kitlelerin odak noktasını oluşturan spor branşı ise futbol. 90 dakikalık oyun akışını kontrol altında tutmak isteyen hakemler, sahadaki oyunculara, saha kenarındaki antrenörlere veya diğer görevlilere kart gösterebilir. Uyarı için sarı, oyundan çıkartmak için de kırmızı renkli kartlar kullanılır. Renkli kart uygulaması ile oyunu izleyen kişilerin de, oyun akışını anlayıp takip etmesi kolaylaşır.
Futbol, kendi coğrafyamızda oynanmaya başladığı günden itibaren önemli bir yer edinmiştir. Kıbrıs Türkü’nün eski kurumlarında birisi olan Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu (KTFF), 1955 yılında kurulmuş olup, günümüzde Kıbrıs Türk sporuna katkı sağlamaktadır. Bu günkü yazımı oluşturmak için, KTFF’nundan 2013-2014 futbol sezonunda oyunculara çıkan sarı ve kırmızı kart sayılarını aldım. Alınan tablo, KKTC’de belirtilen sezon döneminde aktif olarak oynayan tüm takımların ceza kartı sayılarından oluşmaktadır. Ceza kart sayıları, coğrafi bilgi sistemi yardımıyla küçük bir masa başı çalışması yapılarak, bölgesel dağılışları irdelenip haritalama yöntemi ile görselleştirildi.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) verilerin daha verimli kullanılmasına olanak sağlayan bir sistemdir. 2013-2014 futbol sezonunda gösterilen kart değerleri birer istatistik bilgidir. Bu bilgiler konumsal sorgulama yöntemi ile CBS’de görsel hale getirilerek, yüzlerce sayfadan oluşan bilgilerin tek sayfa üzerinden görüntülenmesini sağladı.
2013-2014 futbol sezonunda 6490 kez sarı kart kullanıldı. En fazla sarı kart gören ilk beş futbol kulübünü ele alırsak;
1. Vadili TÇB SK 158
2. Serdarlı GB 157
3. Göçmenköy İYSK 155
4. Denizli SK 153
5. Mormenekşe GB 152
Şeklinde sıralandığını görebiliriz.
Yine ayni futbol sezonunda ise 641 kez kırmızı kart kullanıldı. En fazla kırmızı kart gören ilk beş kulübü sıralarsak;
1. Tatlısu HOSK 22
2. Akıncılar GSK 22
3. Serdarlı GB 20
4. Görneç KSK 19
5. Değirmenlik SK 18
Şeklinde sıralanıyor.
2013-2014 KKTC futbol sezonunun kart dağılımının sonuçlarını irdelersek;
Sportmenlik dışı hareket ve davranışlar sonucu gösterilen sarı kart sayısının Akıncılar ve Mesarya bölge takımlarında yoğunluk kazandığı birinci haritadan, daha ciddi centilmenlik dışı hareket ve davranışlara gösterilen kırmızı kart sayısının dağılımın ise, yine Akıncılar ve Mesarya bölge takımlarında yoğunluk kazandığı ikinci haritadan görülebilir. Özellikle Serdarlı GB takımının sarı ve kırmızı kart cezalarında 2013-2014 sezonunda ilk beşe girmesi her iki haritada da rahatça görülmektedir.
Burada sarı ve kırmızı kartların kulüplere göre mekânsal dağılımının görsel hale getirilmesindeki amaç, takım psikolojisini anlamaya çalışmak ve ceza kartı gerektiren davranışların sorgulanmasını sağlamaktır. Sorgulama sayesinde, takım üzerindeki sosyal, ekonomik, çevresel ve benzeri sorunlar irdelenerek, çözüme yönelik karar mercileri harekete geçirilebilir. Çok basit bir masa başı çalışması ile bir sezon içerisindeki kart sayılarından sonuç çıkarmak olmaz elbette. Daha sağlıklı bir sonuca ulaşmak için bu çalışmaların geriye dönük ve periyodik olarak devam çalışmalarının yapılması gerekmektedir…
