Neandertal İnsanı konusunda yapılan araştırmalar 19. yüzyılın ilk yarısında başladı. Bilimsel çevreler bu yaratığı öncelikle yarı insan, yarı maymun bir canavar olarak nitelendirdiler. İnsanın bu ırktan geldiği görüşüne ise şiddetle karşı çıkıldı. 

  Bu yanlış değerlendirme, çok sonraları bir ölçüde değişti. Bazı İnsanbilim uzmanları  Neandertal insana, artık beyni gelişmemiş, kaba saba bir yaratık diye bakmamaktadır. Uzmanların yeni görüşlerine göre O, gerçekte yeterli bir beyni olan ilkel toplumda yaşamış bir insandı.

Başlangıçta Neandertal insanı konusunda çok yönlü ve titiz bir araştırma yapılmadı. Açıkçası, araştırmacılar çekiniyorlardı. Dinlerin ve milletlerin bilinen tarihine aykırı gelen sonuçların ortaya çıkmasından korkuyorlardı. 

Aşırı tutucular, Adem ile Havva’nın M.Ö. 4004’te yaratıldıklarına inanıyorlardı. Ama hiç kimse, insanların günümüzdekinden başka biçimde olduklarını ileri sürme yürekliliğini gösteremiyordu. 

  Neander vadisinde iskeletin bulunuşundan 3 yıl sonra Charles Darwin, “Origin of Species” (Türlerin Kökeni) adlı kitabını yayınladı.  Darwin, bu kitabında milyonlarca yıl boyunca yaşamın alt sınıflara doğru gelişmiş olduğunu işledi. Bir anda ortalık karıştı. Darwin yaradılışı falan bir yana bırakmış, açıkça “İnsan maymundan geldi” diyordu. Neandertal adam da maymunla insan arasında bir yerdeydi. 

1957’de Amerikalı İnsanbilim Uzmanı William Strauss ile İngiliz Anatomi Profesörü A. J. Cave kemikleri yeniden incelediler. Strauss ile Cave, Neandertal insanın bütünüyle insan olduğunu ortaya koydular. Bu düşünceye varırken onun bütün özelliklerini göz önünde tuttular. İnsanbilim uzmanlarının birçoğu, artık Neandertal insanı, Homo Sapiens (Modern insan) sınıfına katmaktadır. 

Neandertaller, insanların dünya üzerine yayılmasının öncüsüydüler. Atalarına doğanın çok düşmanca davrandığı yerlere sızmayı başardılar. Avrupa tundrasında oturdular. Kongo Havzası’na kadar gittiler. Sovyetler Birliği’nin batısında bulunan ovalara yayıldılar. Giderek Kuzey Afrika kıyılarının çölümsü yerlerinde yaşadılar. 

Neandertal insanı yeryüzünde uzun süre yaşayamadı. Her ne kadar yetersizse de, fosiller Neandertal insanın 37.000 yıl önce gizemli biçimde dünya üzerinden silindiğini gösterir. Yerini yeni bir insan soyu olan Kromanyon’a bırakmıştır. 

Neandertal insana ne olduğunu kimse bilmiyor. Birdenbire Kromanyon olarak mı geliştiler? Eğer böyleyse, bu ani değişmeye ne yol açtı? Yoksa, Kromanyonlar onların ülkelerine mi saldırdılar? Belki de onların yaşadıkları toprakları ele geçirdiler. 

Bazı İnsanbilim uzmanları şu görüşü öne sürerler: İki insan türü, ayrı ayrı, ama birbirine paralel gelişmiştir. Bunlar, Afrika’daki Neandertal insanla, Hindistan’daki Kromanyon’dur. 

Bu iki değişik insan türünün, 35.000 yıl önce Orta Doğu’da karşılaşmış olduklarını hesaplayanlar da oldu.