Coronalı günlerde antikorlarla ilgili çok şeyler duyuyoruz. Antikorlar vücudumuza giren virüse, mikropa karşı en önemli savunma aracıdır.
Bir toplum ve ülkeyi de sağlıklı kılan en önemli nokta, deyim yetinde ise bir antikor olan eleştiri ve muhalefettir. Üretken bir muhalefet; toplumu, kurumları sağlıklı kılar. Toplumun çürümesini engeller. 
Bundan ötürü demokrasilerde ve kurumlar içinde eleştiri, özeleştiri hayatidir. Bu Coronalı günlerde en fazla ifade edilen sözlerden biri, “Aynı gemideyiz" ifadesidir. Ancak bu güzel sözü, dayanışma ve imkan ile zorlukları paylaşmak mantığı ile ifade etmiyor, yönetenler. Bunu kararlarına dönük eleştiri yapan insanlara dönük ifade ediyorlar. “Siyaset yapmayalım” diyerek, eleştiri ve önerileri, “siyasi” deyip, değersizleştirerek ifade edenler de siyasetçi!
Yani eleştiri, muhalefet, özeleştiri ve öneri, gerçekte toplumun bir belayı sağ selim atlatmasını sağlayan en önemli antikordur. Ancak ciddi bir temele dayanmayan. Durumu daha sağlıklı kılmak için yapılmayan; amacı birini, bir yapıyı kötülemeye ve kendine yol açmak niyeti ile yapılan, üstelik popülizm sosuna bulanan eleştiri ise, antikorları da öldüren zehir etkisi yapar. 
Eleştiri ve muhalefet vücudu zararlılara karşı koruyan antikorlardır. Eleştiriyi, muhalefeti bastırma veya aşağılama amacı taşıyan her erk sahibi; toplumu, tüm zararlılar karşısında savunmasız kılar. Koruduğunu düşündüğü devletin, sistemin, partinin, kurumun çürümesine yol döşer.
Sosyal devlete eleştiri yapanlar, onu yerden yere vurarak içini boşaltanlar. Ekonomiyi, devleti, sosyal tüm ilişkileri kısır bir borsa, hisse senedi ve rant işine döndürenler. Bununla yıllardır sözde başarı elde edenler, Corona karşısında kendilerini ve bütün insanlığı çaresiz kıldılar. Kapitalizmi ve onun vahşi yapısı olan neo-liberal politikayı, sivil toplumun dini haline döndüren ABD, İngiltere, Fransa gibi kapitali ve askeri gücü güçlü olanlar, Corona karşısında kendilerini ve insanlarını çaresiz kıldılar. Sağlık insanlarını saramadı. Sivil din haline döndürdükleri neo liberal düşüncenin, “kutsal“ temelini; pazar, mal, insan, paranın serbest dolaşımını kendi elleri ile durdurmak zorunda kaldılar. 
Unutmayalım ki tek tek her hücre çok önemlidir. Çünkü o tek tek hücrelerin uyumlu birleşimi, dokuları. Dokuların uyumlu birleşimi organları. Organların uyumlu birleşimi de sistemleri. Sistemlerin uyum da organizmayı meydana getiriyor. Aynı şekilde hangi dinden, dilden, ulusal kimlikten olursa olsun, insanların uyumlu birliği; köyleri, kentleri, kurumları, yaratıyor. Onların uyumlu işbirliği, devletleri, onların uyumu da evrensel işbirliklerini oluşturuyor.
Canlı organizmada bunun temeli tek tek hücrelerdir. Toplum yapısında ise tek tek insandır. Bunun için akıl, bilimle; bunlarda vicdanla harmanlanmalıdır. Corona, bunları yeniden tanımlama fırsatı veriyor. Bu bakımdan eleştiriden ürkmeyelim. Ama bunu akıl, bilim ve vicdanla yoğuralım.