Salep, yabani orkide çiçeklerinin soğanlarına verilen addır. Bu yüzden halk arasında salep ‘’orkide otu’’ olarak da bilinmektedir. Beyazdan mora kadar değişen, değişik renkleri vardır.
Yumrulu orkidelerin toprak altında iki yumrusu vardır. Kışı, bir önceki sene meydana gelen yumrunun aracılığıyla geçiren bitkinin, bahara doğru ek köklerindenden biri kalınlaşmaya başlar ve ucunda bir yumru daha oluşur. Bu yumru gelişirken, yukarı doğru da bir tomurcuk vasıtasıyla yeni yılın gövdesi meydana gelmeye başlar. Bir süre sonra bu gövdede renkli çiçekler meydana gelir. Bitkinin gelişmesi ilerledikçe yeni yumru da gelişir. Eski yumru ise yeni yumrunun yanında ona yapışık ve içi boşalmış halde bulunur. Salep elde edilirken bitkinin yeni yumrusu kullanılır. Topraktan çıkarılan yabani orkide soğanları, yıkandıktan sonra süt veya suyla kaynatılır ve süzüldükten sonra kurutulup un gibi öğütülür. Böylece kullanıma hazır hale gelir.
Salep, yumrulu orkidelerden elde edilmesine karşın tüm yumrulu cinsler bu amaç için uygun değildir. Daha çok orchis, Anacamptis, ophyrs, serapias, himantoglossum, barlia gibi ovoid yumrulu orkidelerle, dactylorhiza gibi parçalı yumrulu orkidelerin değişik türleri salep elde edilmesinde kullanılır.
Salebin bileşiminde nişasta, şeker, yapışkan özelliği olan musilaj ve bazı azotlu bileşikler bulunur. Su veya sütle birlikte hazırlanıldığında şişme özelliği gösteren salep, dondurmanın hammaddesi olarak da kullanılır. Örneğin; Maraş dondurması, başlangıçta şeker, süt ve salebin katılmasıyla ortaya çıktı. Salep, dondurma yapımında Türkiye'de ilk defa Kahramanmaraş' da kullanıldı. Dondurmaya tat, hoş bir aroma ve sakız gibi esneyebilme özelliği kazandıran saleptir.
Salebin kuvvet verici özelliği olduğunu biliyor muydunuz?
Eski gemiciler, uzun seferlere çıktıkları zaman yanlarına mutlaka salep alır, kumanyaları azaldığında günlük 2 litre suyla birlikte salep hazırlar ve günlük enerjilerini sağlarlardı.
Salebin halk arasında yapışkan olarak bilinen müsilaj özelliğinin, sağlık açısından çok sayıda faydası vardır. Salep bu özelliği ile öksürük üzerinde oldukça etkilidir. Ayrıca sindirimi kolaylaştırarak midede rahatlık sağlar. İçerdiği glikomannan ile tokluk hissini arttırarak iştahı baskılar. Bu yüzden zayıflama programlarında rahatlıkla tercih edilebilecek bir içecektir. Salep tercihe göre su ya da sütle karıştırılarak tüketilebilir. Sütle karıştırmak onu daha besleyici hale getirir.
