banner564

Savaş, Enflasyon(umuz) ve yönetim anomalisi

Sayın Maliye Bakanı, Ocak 2024’te kamu çalışanlarına, %48 HP Ödeneği vereceğini açıklamıştı. Bu siyasi tarihimizde görülen ilk ödeme kehanetidir. Bu makalede ülkede yaşadığımız ağır enflasyona gerekçe yapılan Rusya- Ukrayna ve İsrail- Filistin savaşına ve %48 kehanetinin bizzat kendisine değineceğim. Evet, dünyadaki ekonomik krizler ve savaşlar, tanınmamış olsak dahi, bizi de etkiler. Ama bu,   bozuk ekonomik yönetim ve yapılanmamızın yol açtığı enflasyonu gizlemek için kullanılamaz. 
Bizzat, savaşan taraflar, Ukrayna ve Rusya’daki enflasyon oranları nedir? Ukrayna’da enflasyon %5.30. Gıda enflasyonu ise %2.6 . Rusya’da;  Haziran ayında gıdada enflasyon artışı %0. 21. Aynı ay, 2023 Haziran da bizde ise enflasyon,  %11 oldu. Gıda enflasyonu da o civarda gerçekleşti. Kardeşim, savaşan taraflarda hal bu iken,  Kuzey Kıbrıs’ta yıllık enflasyonun” resmisinin” %78 ve gıda enflasyonun  %65’lere yükselmesini, savaşın etkisi diye lanse etmek,  herkesi aptal yerine koymak değil de nedir? 
Peki, İsrail- Filistin savaşına bakalım. Savaşmayan ama savaşı burnunun ucunda yaşayan Ürdün’de durum nedir? Üstelik Ürdün, petrol üretmeyen nadir Arap ülkelerinden biridir. Bu savaş, Ürdün ekonomisine Standart & Poor’s verisine göre, %21 katkı sağlayan turizmi olumsuz etkileyecek. Bu halde iken 1 Ürdün Dinar’ı; 1,4 ABD Dolarıdır. Haziran ayı itibarı ile aylık enflasyon oranı %1.9, Gıda Enflasyonu ise %1,2. Bizde aynı Haziran ayında enflasyon %11 idi. Şimdi bu elbette ki yıkıcı ve uzayan savaş nedeni ile artacak. Ama bizdeki gibi mi olacak? Çünkü doğrudan savaşan ülkelerdeki durumla, “ savaşın etkileri” gerekçesinin arkasına saklanılan KKTC’ deki enflasyon arasında dağlar kadar fark var. 
Bunun nedeni, ülke ekonomisinin ve yönetiminin yanlış yönetilmesidir. Bu yanlış yönetim olgusuna, son olarak, Sayın Maliye Bakanının Ocak 2024’te HP ödeneği olarak  %48 HP açıklaması eklendi. Bir kere, 1 Temmuzdan, Ekim ayının sonuna kadar HP toplamı %23,23 dolayındadır.  İstatistik Kurumunun bu verisine göre; Ocak sonu %48 HP ödeneğinin verilebilmesi için, ödeme usulüne göre Kasım ve Aralık aylarında HP toplamının %15’ in üzerinde olması gerekir ki 2024 Ocak ayında %48 HP Ödeneği ödensin. Evet, elektriğe yapılan %15 zam, Kasım ayı itibarı ile yansıyacak. Ayrıca tüp gaza yapılan zam, 24 Ekim tarihi itibarı ile yapıldığı için etkisi;  Ekim ayı için bir haftalık olarak yansıdı. Bu etki,  Ekimde, bir aylık olarak ele alınacak. Ama bizde genellikle başta beyaz eşyalar olmak üzere, Kasım ayının ortası ve Aralık ayı itibarı ile belirli tüketim mallarında önemli indirimler yaşanır. Bu nedenle genellikle Kasım ve Aralık aylarında HP oranları düşük olur. Maliye Bakanı, %48 HP ödenecek açıklamasını resmen yaptıktan sonra, hali ile iş dünyası da onun bu kesin HP kehanetine göre tavır alacak. Yani fiyatlar şimdiden, bu yaşanmayan ve öngörü dahi olmayan, önceden kesin ilan edilen HP oranına göre düzenlenecek. Diyelim ki Kasım ve Aralık aylarında bu büyüklükte bir HP yaşanmadı. O halde kim bu kehanete göre oluşacak fiyatlandırmayı geri alacak? Ha, bir diğer olasılık ise HP oranı,   fazla çıkmasın diye az gösterenlerin; şimdi Bakanın kehaneti boş çıkmasın diye, bunu yüksek göstermesidir. Hangisi olursa olsun, bu enflasyonu kışkırtacak bir olgudur.  Bu nedenlerle bizdeki enflasyon,  savaşanlardan daha fazladır. Çünkü bizde esas sorun; ekonomik yapılanmada, para ve maliye politikalarında ve üretim, verimlilik olgularındadır. Buna yönetim laubaliliği de eklendiğinde iş sarpa sarıyor. Bu nedenle enflasyona karşı mücadele yönetimin önceliği olmalıdır. . Ama enflasyona karşı mücadele, ülkeyi yönettiğini iddia edenlerin  “lügatinde” yok. Böylece enflasyon gemi azıya alıyor. Onlarda bu esaslar tartışılmasın diye, “ savaşlar etkiliyor” mazeretini öne alıyor. Mesele budur.
 

YORUM EKLE

banner608

banner474