Enflasyonun türleri ve yüksek enflasyonun etkileri:
ABD öncülüğünde küresel faiz artışları devam ediyor:
ABD Merkez Bankası FED 04.05.2022 tarihinde 50 baz puan faiz artırarak 2000 yılından buyanı en yüksek miktarlı artışı gerçekleştirerek politika faizini % 0,75 - % 1 bandına yükseltti. Karar metninde enflasyondaki risklerin kontrol edilmesine vurgu yapılırken, 1 Haziran 2022’de bilançolarını 47,5 milyar dolar, önümüzdeki 3 ay içerisinde ise 95 milyar dolar azaltılacağı belirtildi. Hedeflenen % 2 enflasyon oranına ulaşıncaya kadar sıkı para politikasının devam edeceği vurgulanıyor. Buna ek olarak önümüzdeki iki toplantıda 50’şer baz puan artışlar FED’in masasında bulunuyor. ABD’nin faiz kararı sonrası küresel bazda Merkez Bankaları da sıkı para politikası uygulamalarına devam ediyor. Keza FED’i izleyen Brezilya, Hong Kong, Suudi Arabistan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri ve bazı diğer ülkeler eş zamanlı olarak faiz artırım yönüne gittiler.
Enflasyonla mücadelede Dünya ile Türkiye ve KKTC ayrıştı:
2022 yılı üçüncü ayında ABD ve İngiltere öncülüğünde faiz artırımı trendine rağmen Türkiye’de politika faizi % 14 oranında sabit kalmaya devam ediyor. Türkiye’ye bağlı olarak KKTC Merkez Bankası mevduat faizi ise % 12,75’de sabit tutuluyor. FED Başkanı Jerome Powell mayıs ayında 50 baz puan faiz artırımı karar metninde “Enflasyonu yüzde 2'ye getirmek biraz acı verici olabilir, ancak yüksek enflasyon ile mücadele etmemek daha acı verici olur” dedi. Dolayısıyla ABD ve İngiltere’yi takip eden ülkeler ekonomideki ılımlı daralmayı göze alıp, daha büyük sorun olarak gördükleri enflasyonu kontrol altında tutmayı hedefliyorlar. Avrupa Birliği Rusya-Ukrayna savaşı kaynaklı enerji arz sıkıntısı ve maliyet artışı nedeniyle ekonomik daralma tehlikesine girmesine karşın artan enflasyonu kontrol altına almak adına Haziran ayında faiz artışına başlayacağının sinyalini verdi. Keza, Avrupa Merkez Bankası üyesi ve Avusturya Merkez Bankası Başkanı Robert Holzmann, AMB'nin muhtemelen Haziran ayında bir faiz artırımına gideceğini söyledi.
Türkiye ve KKTC’de ise enflasyon hızla artmaya devam ediyor. Nisan 2022 döneminde aylık enflasyon % 7,25 artarak yıllık enflasyon tüketici tarafında % 70’e yükselirken, üretici enflasyonu ise rekor tazeleyerek Mart 1995 döneminin üzerinde çıkarak % 121,8’e tırmandı. Sonuç olarak toplam enflasyon % 191,8 ile telafisi çok zor olan bir seviyeye tırmanmış vaziyette yer alıyor. TÜİK verilerine göre artışın yüksek olduğu ana gruplar ise sırasıyla, yüzde 105,86 ile ulaştırma, yüzde 89,10 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 77,64 ile ev eşyası oldu. TCMB politika faizi ile enflasyon arasındaki negatif getiri farkı yeni bir rekor kırarak 56 puana yükseldi. TÜİK verilerine göre, Üretici fiyat endeksine bakıldığında en yüksek artışların enerji kalemleri olduğu görüldü. Bu çerçevede kök ve rafine petrol ürünleri yüzde 249,55, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme yüzde 247,50, ham petrol ve doğal gaz yüzde 243,52 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Sonuç olarak bu rakamlar bize enflasyonun kısa vadede düşmesinin mümkün olmadığını gösteriyor…
Yüksek enflasyonun olumsuz etkileri:
Yukarıdaki açıklama tablosundan görüleceği üzere tırmanan enflasyon dönemi genel kabul görmüş uygulamalar yapılmadığından dolayı enflasyon oranları ekonomi için çok tehlikeli olan yüksek enflasyon seviyesine çıkmış ve kontrolsüz şekilde artış trendine girmiştir. Genel olarak yüksek ve belirsiz enflasyon ortamında yaşananları aşağıdaki gibi listeleyebiliriz;
• Belirsizlik, şirket ve tüketici güvenini zedeler
• Hızla artan maliyetler uluslararası ticarette rekabet avantajını kaybettiği için ihracatta azalmaya yol açar
• Emekli, sabit maaşlı, öğrenci, tasarruf mevduat sahipleri fakirleşir
• Reel yaşam standartları düşer
• Gelir eşitsizliği artar
• Devletin vergileri azalır ve kamu maliyesi disiplini azalır
• İhracat azalınca ve/veya ithalat artınca Ekonomi Daralmaya başlar
• Dış borç ve finansman bulmakta zorlanılır (Ör: Sri Lanka borçlarını ödeyemediği için Nisan 2022’de IMF’ye başvurdu).
Enflasyon ve ithalat rakamlarındaki yüksek artış ekonomileri daraltıyor:
ABD Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre ABD’de cari açık % 22,3 oranında artarak 109,8 milyar dolara yükseldi. İhracatın % 5,6 oranında artmasına karşın ithalatın % 10,3 oranında daha yüksek artış kaydetmesi sonucunda ekonomi 2022 yılının ilk çeyreğinde % 1,4 oranında daraldı. Türkiye’de ise cari açık nisan sonunda yıllık bazda 32,5 milyar dolar seviyesine yükseldi. Portföy yatırımlarındaki satışlar, yabancı direkt yatırımların azalması, resmi rezervlerdeki azalma ve enerji fiyatlarındaki keskin artış cari açığı artıran etkenler olarak sıralanabilir. Elektrik, gaz ve diğer girdi maliyetlerinin artması üretime de sekte vurmaktadır. Bu durumla birlikte nisan sonrası 4 aylık zaman zarfında ihracat % 21,7 oranında artarken, ithalat ise % 40,1 oranında daha fazla artarak ekonomiyi daraltacak bir etki yaratmıştır. Zira Türkiye’de satın alma yöneticileri endeksi (PMI) Nisan 2022 döneminde 49,4’den azalarak 49,2’ye gerilemiş ve ekonomik daralmaya gidildiğini işaret etmiştir.
Palikarya vatandaş ancak sen palikarya etek altı sakizini cignersin kelle Rasim esas sen cehennemin dibine gidersin sittir git