2023 yılı için enflasyon tahminlerini merkez bankası % 22’den % 58’e çıkarmıştı. Eylül ayında enflasyon aylık bazda 4,75 arttı ve yıllık enflasyon 2023 yılındaki yeni zirve olan % 61,5’e yükseldi. Haziran ayında Türk lirasının sepet kur bazında % 25 değer kaybı, artan vergiler, maaşlar ve krediler neticesinde enflasyon artmaya devam etti. Politika faizlerinin % 8,5’den % 30’a çıkmasına rağmen reel faizler negatif % 31,5 oranına çıktı. KKTC’de ise Eylül ayında yıllık enflasyon % 81,22’ye yükseldi. ABD’de 2022 Haziran ayında başlayan faiz artışları sonrasında enflasyonun faiz oranlarının altına gerilemesi tam 1 yıl aldı. Dolayısıyla kademeli faiz artışı ve sıkı para politikası başladığı gibi sürerse enflasyonun azalmasında verilen 2024 ikinci yarı hedefi ancak tutturulabilir. Ancak aşağıdaki grafikten görüleceği üzere para arzı ve bireysel krediler artmaya devam ediyor.
Yeni ekonomi yönetimi…
Uluslararası Kredi Derecelendirme kuruluşlarından biri olan Fitch 09.09.2023 tarihinde Türkiye kredi notunu “B” de sabit tutarak ekonomik görünümü negatiften durağana çevirdi. Yapılan açıklamada ekonomik görünümün "durağan"a revize edilmesinin kısa vadeli makrofinansal istikrar risklerini azaltan ve ödemeler dengesi baskılarını hafifleten daha geleneksel ve tutarlı bir politika bileşimine dönüşü yansıttığı vurgulandı. 29.09.2023 tarihinde S&P kredi notunu “B”de sabit tutarak ekonomik görünümü negatiften durağana çıkardı. Yapılan açıklamada “yeni ekonomi yönetiminin enflasyonla mücadele ve doları düşürme amacıyla politika faizini haziran ayından bu yana 21,5 puan artırarak yüzde 30'a yükselttiği, mali bozulmanın dengelenmesi için bazı dolaylı vergileri uygulamaya koyduğu” anımsatıldı. Keza yeniden uygulanmaya konan Ortodoks sıkı para politikasının ülkenin kredi itibarını artırması bekleniyor. TCMB döviz rezervlerinin de güçlenmesi halinde ekonomik görünümün pozitife yükseleceği belirtildi. Ülke risk primleri ise doğru para politikasını uygulanmaya başlaması ve rezervlerde artış trendi başlaması sonrasında 700 puanlardan 390 puanlara geriledi. Kötü senaryoda ise sıkı para politikasına uyumun sağlanmasıyla birlikte enflasyonun ve ithalatın artarak faiz-kur-enflasyon üçgeninin bozulması değerlendiriliyor.
Enflasyon gelir ve kazançları eritiyor
Reel getiri ve kazanım hesaplaması enflasyonun gelirin ve tasarrufun alım gücünü ne kadar erittiğini görmek için kullanılan bir ekonomik ölçüm yaklaşımıdır. Gerçek kazancın ne olduğunun görülmesi için nominal gelirler enflasyon oranından düşürülerek hesaplanır. Bu itibarla finansal piyasalardaki yatırım araçlarında dövizdeki artış, Borsadaki artış, altındaki artış, tahvil faizlerindeki artış ve mevduat faizlerindeki artış oranları yıllık enflasyonun altında kaldığından dolayı finansal piyasalardaki yatırımların negatif reel getiri sağladığı gözlemleniyor. Enflasyon araştırma grubu ENAG ise yıllık enflasyonu % 130,13 olarak ölçtü. Bu orana göre reel getiri hesabı yapılınca ise durum iki kat vahim bir hal alıyor…
Sonuç olarak sıkı para politikası, eriyen döviz rezervlerinin yükselmesi, üretimin artırılması ve harcamaların gelirlerden az tutularak cari açığın azaltılması enflasyonun, döviz kurlarının, borçların azaltılması ve ileriki yatırımlar için gerekli olan ülkedeki tasarrufu artırılması için elzemdir.
