banner564

Akıl bazen yaşta mıdır?

Yaratıcılık bazı sahalarda daha çok gençliğe has bir özelliktir.
Matematikte bütün önemli buluşları yirmilerindeki kişiler yaptı. Matematiğin yakın akrabası olan Teorik Fizik’te de aynı durum var.
Einstein (1879-1955) onu geçen yüzyılın en ünlü fizikçisi yapan ünlü formülü, E=mc2, 1905’te yazdığında 26 yaşındaydı. Aynı yıl fizikte dönüm noktası olmuş, çığır açan üç tebliğ daha yayımladı. Ondan sonra elli yıl daha yaşadı ama yeni bir buluşu olmadı.
Einstein’in “Aristo’dan sonra en büyük mantıkçı,” dediği Kurt Gödel (1906-1978) 1930’da Eksiklik Teoremleri’ni açıkladığında 24 yaşında idi. Matematikte doğru olan ama doğruluğu kanıtlanamayan ifadeler bulunduğunu belirleyen bu teoremlerden sonra Gödel, hayatının geri kalan kırk sekiz yılında gittikçe derinleşen bir sessizliğe büründü.
Newton (1643-1727) 1666’da hareket kanunlarını keşfettiğinde 23 yaşındaydı.
Genel kanaat, ki herkes katılmıyor, 35 yaşını geçen matematikçilerin en iyi yıllarını geride bıraktıklarıdır. 
Ünlü matematikçi G. H. Hardy’nin (1877-1947) 1940 tarihli anılarında yazdığı gibi: “"Matematikçiler matematiğin diğer bilim ve edebiyat dallarından daha fazla gençlerin oyunu olduğunu unutmamayı ihmal etmemelidirler.”
Tarih boyunca ün kazanmış 2000 bilim adamı üzerinde yapılan bir araştırma, matematikçilerin önemli katkılarını diğer sahalardaki bilim insanlarından daha genç yaşta yaptıklarını ortaya çıkardı.
Bir açıklamaya göre bunun nedeni, matematikte yeni bir şey ortaya atmanın yaşam tecrübesi gerektirmediğidir. Matematikte kanıt kısadır ve yeni bir buluşu bilimsel dergilerde yayımlamak, başka buluşlar gibi uzun zaman gerektirmez; çünkü bulunan çözüm veya formül ya yanlıştır ya doğrudur. Bir başka neden, matematik yeteneğinin çoğu zaman 3-4 gibi çok erken yaşlarda ortaya çıkmasıdır.
Genellikle doğru olmakla beraber bu kuralın istisnaları da vardır. On Dokuzuncu Yüzyıl’da yaşayan ve bazen “Matematikçilerin Prensi” olarak anılan Carl Friedrich Gauss (1777-1855) , 76 yaşına kadar hem fizik hem de matematikte önemli sonuçlar oraya çıkardı.
Konuya bir de dürbünün diğer ucundan bakılabilir. Yaratıcılığın bir bitiş yaşı var mı? 
Biraz yakından tanıdığım dünya çapında yazarlardan bazıları yaşlılıklarında fena hâlde çaptan düştüler. Graham Greene (1904-1991) ve Nobel ödüllü V. S. Naipaul (1932-2018) ve Ernest Hemingway (1899-1961) meselâ. Ama bütün büyük edebiyat ödüllerinin neredeyse hepsini toplamış olan J. M. Coetzee 82 yaşında ilginç romanlar yazmakta. Orhan Pamuk da 69 yaşında üretmeye devam ediyor.
Müzisyenlerin, hem besteci hem de icracı olarak, üretken yılları uzundur. 1750’de 65 yaşında ölen J. S. Bach, ki bu o yıllar için bayağı uzun bir ömürdü, görme sorunları yaşamasına rağmen neredeyse son günlerine kadar beste yaptı. Yirminci yüzyılın en büyük piyanistlerinden biri olan Vladimir Horowitz 1989’da öldüğünde 86 yaşında idi. Son konserini iki yıl önce vermişti.
Belki klasik müzikte onunla uğraşanları uzun ve yaratıcı yaşatan bir şey var. 
Yaratıcılık ise galiba bazen yaşta bazen baştadır.

YORUM EKLE
YORUMLAR
Ferit Ertunç
Ferit Ertunç - 2 yıl Önce

Orhan Pamuk Nobel aldıktan sonra yok olan herhalde ilk yazar oldu. "Ürettikleri" varsa da okuyan, "görüşlerini" dinleyen yok.

Yarkın
Yarkın @Ferit Ertunç - 2 yıl Önce

@Mustafa Yüksel Elhamdülillah bugün de yeni birşey öğrendik sayende. Ancak sosyal medyanın karanlık dehlizlerinden öğrenilebilecek seviyedeki bir komplo teorisini kendinden bu kadar emin bir şekilde bize aktarman gözlerimi yaşarttı.

Mustafa Yüksel
Mustafa Yüksel @Ferit Ertunç - 2 yıl Önce

nobelden saymıyorum. ermeni desteğiyle almıştı

Sarp Ege
Sarp Ege - 2 yıl Önce

Matematik pozitif bilim olduğundan kesin ve nettir. Fazla tecrübe ve yaşa gerek duyulmuyor herhalde. Bazı sözel bilimler ise ucu açık olduğundan lafı nereye çekersen çek. Üstadın dediği gibi yaratılıcıkmı desek yoksa akıl mı desek bazen yaşta bazende başta oluyor galiba.

Ruh İkizi
Ruh İkizi - 2 yıl Önce

Bu kez teşekkürü başa alıyorum, Üstadım.
Çok haklısınız. İnsan müzik dinlerken çok daha iyi matematik soruları çözebiliyor. Ama müzik dinlerken, bir cümle roman okuyamıyor. Belki böylesi bir fark vardır, gençlikle yaşlılık arasında. Yaşlılar kabullenmek istemiyor galiba. “Bak şu çok bilmişe!” ifadesinin hafızalarımızdan silinmesi gerekiyor sanırım.

Ege’de Bir Sahil Kasabası
Ege’de Bir Sahil Kasabası - 2 yıl Önce

“Üretkenlik ve yaş” ile ilgili harika bir derleme yapmışsınız Sn.Münir, çok teşekkürler. Pandeminin ilk günlerinde hastanelerdeki aşırı yoğunluk yüzünden hasta seçimi yapılması istenmiş ve yaşça büyük olan hastalardan vazgeçilmesi gündeme gelmişti ve bu da bir tartışmanın fitilini ateşlemişti. İnsan ilerleyen yaşında, genç yaştaki birinden daha üretken ve topluma faydası olan işler yapıyor olabilirdi.

Cengiz Kaya
Cengiz Kaya - 2 yıl Önce

Evet Metin Bey Ramanujan idi adı. Hatta Jeremy Irons’ın Ramanujan’ın hocasını canlandırdığı bir de filmini yapmışlardı. “The man who knew infinity” filmin adı. Trt 2’de yılda birkaç kez yayınlanıyor. Harika bir film. İzleyip de beğenmeyene rastlamadım daha.

Ahmet Ö.
Ahmet Ö. - 2 yıl Önce

1) Gauss, matematikçilerin prensi değil kralıdır.
2) Orhan Pamuk bir fiyaskodur.

Mustafa Yüksel
Mustafa Yüksel - 2 yıl Önce

Bitiş cümlesi çok doğru. Bazen yaşta bazen başta! Mozart, Schubert, Bach örnekleri bunun kanıtı. Matematik gençlerin işi. Adını hatırlamadığım bir de Hintli matematik dehası vardı, o da genç yaşta gitti.

Metin Münir
Metin Münir @Mustafa Yüksel - 2 yıl Önce

Srinivasa Ramanujan olabilir mi?

ARDA GENÇ
ARDA GENÇ - 2 yıl Önce

15 KASIM 1983'TEN BERİ KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ'NDE 33 HÜKÜMET KURULDU.YANİ ORTALAMA BİR HÜKÜMETİN ÖMRÜ 13 AY.SON OLARAK DEMOKRAT PARTİSİ İLE YENİDEN DOĞUŞ PARTİSİ'NİN GENEL BAŞKANLARI YENİ KURULAN HÜKÜMETE MECLİS'TE GÜVENOYU VERMEYECEKLERİNİ AÇIKLADILAR. UFUKTA YENİDEN ERKEN SEÇİM GÖZÜKÜYOR.SÜREKLİ AYNI ŞEYLERİ YAPIP YAPIP FARKLI SONUÇLAR BEKLEMEK APTALLIKTIR.BİR AN ÖNCE İSTİKRARLI BİR YÖNETİM İÇİN DEVLET BAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNE GEÇMELİYİZ.YOKSA ÜLKECE BATACAĞIZ NOKTA

m.şakir
m.şakir @ARDA GENÇ - 2 yıl Önce

Zaten batmışsınız ama farkında değilsiniz :)))))))))))))))))))))))))))))

Mustafa Yüksel
Mustafa Yüksel @ARDA GENÇ - 2 yıl Önce

önerdiğin sistem TR'de işe yaradı mı?

erdil
erdil @ARDA GENÇ - 2 yıl Önce

hadi başka kapıya


banner608

banner473