Çölyak bir ince barsak hastalığıdır. Basit bir tanımla buğday, yulaf,arpa,çavdar gibi tahılların içinde bulunan gluten denilen bir proteine karşı ince bağırsağın ömür boyu sürecek bir emilim bozukluğudur. Hastalığın genel olarak belirtileri; kişide ağırlık kaybı, bulantı, kusma, karın ağrısı, halsizlik, ishal, kansızlık ve şişkinliktir. En önemli belirtisi ise; iyileşemeyen ishalin olmasıdır. Besin öğelerinden en çok yağ ve yağda eriyen vitaminlerin emilimi etkilenir. Emilmeyen yağ dışkıyla atıldığından dışkı yağlımsıdır. Besin öğeleri kana geçip bedenin işlevleri için kullanılamadığından ise kişi zayıflar.
Sürekli ishal olanların çölyak hastası olabilecekleri düşünülerek tıbbi tahliller yapılıp tanı konmaktadır. Tanı konmayı beklemeden bile 2-3 gün buğday ve çavdar içermeyen besinler alınarak durum gözlenir, çoğu kez buğday çavdar ürünü içermeyen bir diyetin 2-3 gün kullanılması bile etkinlik gösterebilir. Genel nüfusa bakıldığı zaman hastalığın görülme sıklığı 500’de 1 ile 3000’de 1 arasında değişmekte olduğu görülürken, Hastalığın buğday ürünlerini çok fazla tüketen ülkelerde önemli bir sağlık sorunu oluşturduğu belirtildi. Makarnayı çok tüketen İtalya’da hastalığın her yaş grubunda görüldüğü belirlenerek glüten içermeyen makarna üretimine önem verilmektedir.
Çölyak tanısı konmuş bireyin günlük beslenmesinde buğday ve çavdar içeren ürünler bulunmaz. Bu diyete de biz ‘glutensiz diyet’ ismini veririz. Bu diyette buğday unundan yapılan ekmek, her türlü unlu ürünler, hamur işleri, bulgur, makarna bulundurulmaz. En kötüsü de ekmeğin yenmemesi gerektiğidir. Bu nedenle bir çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de glutensiz ya da proteinsiz ekmek üretilmektedir. Evlerimizde mısır unundan da ekmek yapabiliriz. Bulgur yerine pirinci rahatça kullanabiliriz. Bazı bisküvi firmaları glutensiz ya da proteinsiz ürün üretmektedirler onlardan da tüketebiliriz veya biz kendimiz yine ev koşullarında pirinç ve mısır unundan kurabiye veya kek yapabiliriz.
Hastalığın tanısı konduğu anda ishal en önemli sorunlardan biri olduğundan ve hasta kötü beslenme durumunda olduğundan beslenmesine önem verilmesi gerekir. İlk gün yoğurt- yağı az pirinç pilavı, yoğurt-haşlanmış patates, yoğurt- havuç püresi, ishalin yavaşlaması halinde ise yağsız özellikle tavuk eti ve balık eti, gaz yapmayan sebzeler, meyveler, yumurta, bal, pekmez diyetinde yer almalıdır. Yağın sindirimi güç olduğundan ise yağda kızartmalar, çok yağlı etler, yağlı yemeklerden uzak durulması gerekmektedir. En iyi tatlı ise pirinç ve pirinç unuyla yapılan sütlü tatlılar ve meyveli tatlılardır.
Glutensiz diyet yaşam boyu sürdürülmelidir.
Glutensiz ekmek tarifi;
Malzemeler;
500 gr glutensiz un
Yarım litre süt
1 su bardağı ılık su
2 yumurta
1 paket kabartma tozu
1 tatlı kaşığı tuz
1 çay kaşığı şeker
1 yemek kaşığı sıvı yağ
Yapılışı;
Süt, tuz, yumurta, şeker, sıvı yağ ve kabartma tozunu çırparak karıştırın. Daha sonra yavaş yavaş glutensiz unu ekleyin, pütür kalmayıncaya kadar karıştırın. Karışımı yağlanmış teflon ya da plastik kek kalıbına, ikiye bölerek ayrı ayrı dökün ve üzerini bir bıçakla çizin. Üzerine isteğinize göre susam ya da çörek otu ekilebilir. Hazırladığımız karışım, önceden 200 derecede, içinde bir kap su ile kızdırılmış fırına verilir. Fırının kapağı açılmadan yaklaşık 40 dakika pişirilir. Daha sonra üzerine temiz bir bez örtülür. Soğumasını yakın dilim dilim kesilir. (Glutensiz un yerine pirinç unu ya da mısır unu) da kullanılabilinir.
Glutensiz kek tarifi;
Malzemeler;
1 küçük çay bardağı süt
1 küçük kase yumuşak margarin
1 orta üstü su bardağı pudra şekeri
2 adet yumurta
6 çay bardağı pirinç unu
1 paket vanilya
1-2 paket kuru maya
Yapılışı; Bir kasede yağ ve şeker irmik haline getirilir, yumurta yıkandıktan sonra kontrol edilerek katılır, karıştırılır. Sütün birazı ile maya ezilir. Maya kala süt, pirinç unu, vanilya konur, karıştırılır. Yağlanıp unlanmış kaba dökülerek orta derecedeki fırında pişirilir.
Sağlıklı ve mutlu günler dilerim …