Geçenlerde okumaya başladığım Yavuz Sultan Selim ile ilgili bir kitapta başkalarının belki malumu ama benim bilmediğim bir şey öğrendim.
Osmanlı yönetim anlayışı o zamanlar Adalet Çemberi olarak bilinen bir dizi ilke üzerine kurulu imiş. 
Orijini Sümerler’e kadar uzanan siyasi geleneklerden damıtılmış Adalet Çemberi, hükümran ile yönetilenler arasındaki yazılı olmayan bir anlaşma imiş. 
İçindeki maddelerin herhangi bir önceliğe göre sıralanmadığını vurgulamak amacıyla bazen bir daire şeklinde yazılan Adalet Çemberi, şu şekilde özetlenebilir, okuduğum kitaba göre:
Asker yoksa güç yoktur,
Para yoksa asker yoktur,
Refah yoksa para yoktur,
Adalet ve iyi yönetim yoksa refah yoktur.
                  
Adalet Çemberi’nin başlangıç ve bitişi olmayan bir şekilde yazılmasının 
maksadı, gücün herhangi bir yer veya kişide değil bu kaidelerin yekûnünde bulunduğunu göstermek idi.
 
Basit bir formül aslında: Adalet ve iyi yönetim yoksa devlet zayıftır. Hatta bekası tehlikede bile olabilir, çünkü güçsüzdür.
Şehzade Yavuz (1470-1520) on yedi yaşında annesi ile birlikte gönderildiği Trabzon’da 23 yıl Sancak Beyliği yaptı. Uzak Doğu ile Avrupa arasında önemli bir ticaret merkezi olan kenti bu prensiplere göre yönetti. Ve Alan Mikhail’in God’s Shadow (Tanrı’nın Gölgesi) adlı kitabında anlattığına göre onun yönetiminde Trabzon zenginleşti ve bir huzur şehri oldu. 
Tarihçiye göre, bu sonuç Adalet Çemberi’nin etkinliğinin kanıtı idi.
Yavuz’un başarılarında Trabzon’da edindiği tecrübelerin büyük katkısı var. Yirmi üç yıllık Sancak Beyliği’nin yanında on yıl Sultanlığı oldu. 
 
Osmanlı, Adalet Çemberi’ni ne zaman terk etti bilmiyorum. İmparatorluğun çürüyüp yıkılması gibi yavaş yavaş olmuştur. 
 
Ya şimdi? 
Bugün Türkiye’yi yönetenlerin Adalet Çemberi’ni prensip edinmek bir yana varlığından haberdar olduklarından 
dahi şüphem var. 
 
Her ne kadar gelenekçi, Osmanlı hayranı olduklarını sansalar ve hatta Yeni Osmanlı olmak emelleri olsa bile. 
 
Çünkü refah yok, adalet yok, iyi yönetim yok.
 
Ne var?
Algı operasyonları ve maaşlı meddahlar aracılığıyla öyle olduğu izlenimini yaratma çabası var.
Adaletsizlik, kötü yönetim, rüşvet ve yolsuzluk ve şirretlik imparatorluk zayıfladıkça baskın hâle geldi ve kendini cumhuriyete devretti.  Bugün altın çağını yaşamakta.
 
Adına “Adalet ve Kalkınma Partisi” demekle adalet ve kalkınma olmaz.
Yeni Osmanlı olmak istiyorsan eski Osmanlı’nın yolundan git ve Adalet Çemberi’ni yeniden kur. Çünkü açıktır ki:
 
Refah yoksa para yoktur,
Adalet ve iyi yönetim yoksa refah yoktur.