banner564

Ben ve sarmaşıklar (1)

Bir gün su depolarının yanındaki bir çam ağacının altında sarmaşık çıkmaya başladığını fark ettim. 

Sarmaşık, daha yürümeye başlamamış çocuk gibi yumuşak olduğu için kendiliğinden ayakta duramaz, tutunarak, dolanarak veya sarılarak yükselir. 

Çam ağacının altındaki sarmaşıklar iplik kalınlığındaydılar. Minik yaprakları vardı. Bazıları ağacın gövdesine birkaç santimetre kadar yakın, bazıları bir metre kadar uzaktı.  

Sık sık orada kahvaltı yaptığım veya çay içip âlemi seyrettiğim için, merakım ve ilgim günler geçtikçe artarak, sarmaşıkları izledim.  


Sanki en yakın ağacın nerede olduğunu anlamak için havayı kokluyor gibiydiler. Boyları üç dört santime ulaştığında bir süre hangi yöne gideceklerine karar vermek ister gibi durdular. Bazıları ağaca doğru, bazıları başka yöne gitti. Zamanla cümlesi çama yöneldi. 


Ama ince oldukları için tek başlarına dört beş santimden fazla yükselemiyorlardı. Birbirlerine sarılarak güçlendiler. Beş, altı, yedi sarmaşık ipi birbirine dolanıp örgü oldu. Sonra örgüler birbirleriyle birleşti ve çama çevrildiler, gövdesine değince, birinin kolunu arkadaşının omzuna atması gibi, kollarını ona uzattılar ve sarmaya başladılar. 


(İnsanlar da böyledir. Onlar da başlangıçta yumuşaktırlar. Kendiliklerinden ayakta duramazlar. Birilerine dayanarak, sarılarak, birilerini kullanarak yola devam ederler. Bütün yaratıklar böyledir. Her canlı şey başka bir şeye dayanır; sarılarak, başkalarını kullanarak, bazen, hatta, öldürüp yiyerek ya da mirasını devralarak. Hiçbir yaratık tek başına var olamaz.)


Sarmaşıklar çamın nerede olduğunu nasıl anlıyorlardı? 


Anladıkları kesindi. Anlamasalardı her biri değişik bir yöne gidecek, sadece tesadüfen çama yönelenler ona sarılabileceklerdi. Ama hepsi çama yönelmişti.


Bir yerde, darıya dolanarak yaşayan bir sarmaşık türü olduğunu okumuştum. Bu sarmaşığın tohumları darının kökünde bulunan bazı moleküllerden işaret alınca filizleniyorlardı. Bu işareti alamayacak kadar darının kökünden uzak olan sarmaşıklar açılmıyorlardı. Belki gözlediğim sarmaşıklar da çam ağacından buna benzer bir işaret alıyorlardı, ağaç sarmaşığa, bir şekilde, “Hey! Ben buradayım,” diyordu. 


Ama nasıl?


Bir süre sonra, çamın biraz arkasında, oraya tesadüfen düşen bir bademden çıkmış, yaklaşık bir metre boyunda bir fidan gördüm. Bazı sarmaşıklar, bademe çamdan daha yakın oldukları için ona sarılmışlardı. Tepesine kadar tırmandıklarında bademin yeteri kadar uzun olmadığını anlayınca uçlarını uzatıp değişik yönlere uzandılar. Biri çama yöneldi, diğeri aksi yöne. Çama doğru ilerleyen uç, yoluna devam etti. Ters istikamete gidenin ucu kurudu. Sanki doğru yöne giden sarmaşık, ona, “Tamam, biz uzun bir ağaç bulduk. Sen dur, enerjini boşa harcama,” dedi.


Bu mesajı ona nasıl ulaştırdı?


Bu soruların cevabını bulamadım.

(DEVAMI GELECEK YAZIMDA)
 

YORUM EKLE
YORUMLAR
Ayse Fatma
Ayse Fatma - 1 yıl Önce

Bitkilerin "algilamasi" gelismis canlilardaki gibi degil tabi ki . Onlarin bizim gibi bir sinir sistemi veya bilinci, hiusleri vs yoktur fakat basit kimyasal fiziksel uyari/yanit mekanizmalariyla yine de bircok sistemler gelistirmislerdir.


Ornegin bir sarmasik buyurken en uctaki dallarini bir helikopterin pervanesi gibi savururak buyur ve cevresini devamli donrerk kolacan eder. Ne zaman bir cisme dokunursa o cisme dokundugu kisimdaki kimyasallarda dokunma basinci sonucu bir degisme olur ve bu kimyasallar sarmasigin o yonde uzamasini kistlarken sarmasigin bukulup o cisme sarilmasini saglar. (Thigmotropism
)

Su sarmasigin hizlandirilmis buyume videosuna bir bakin nasil cevresini donerek kolacan ederek buyuyor, ta ki tirmanacagi bir cisim bulsun.

https://www.youtube.com/watch?v=dTljaIVseTc

Dokundugu noktada kimyasal degisim oluyor ve o noktada buyumesi yavaslraken diger taraf yine buyumeye devam ediyor ve boylece sarmasik dokundugu dala otomatik olarak sarilmaya basliyor. Boylese sarmasigin bir yani az buyurken diger yaninin daha fazla buyumesi onun bir cisme sarilmasinin sagliyor.

Aysea Fatma @Metin Munir
Aysea Fatma @Metin Munir @Ayse Fatma - 1 yıl Önce

Rica ederim.
Ben de size bu guzel yazilariniz icin tesekkur ederim. Her sabah ilk is "Acaba Metin bey yeni yazi hazirlamis mi? " diye Diyalog gazetesine bir bakiyorum. Aliskanligim olmus :)

Metin Münir
Metin Münir @Ayse Fatma - 1 yıl Önce

Bu açıklama için teşekkürler .-)

C. Cemil
C. Cemil - 1 yıl Önce

Bakalım devam yazınız nereye dolanacak sarmaşık gibi? :-)

Nick
Nick - 1 yıl Önce

Teşekkürler Metin Bey.

TS
TS - 1 yıl Önce

Harika...

banner471

banner473