Bizden önce bu topraklarda kimler yürüdü?

Burasını satın aldığımda evin bahçesinde iki boş mağara vardı. Çok zaman önce açılıp içi boşaltılmış mezarlar olduğunu sanıyorum. Muhtemelen Erken Bronz Çağı’na ait. 

O zamanlar bazen toprak bir yoldan, bazen tarlaların içinden Çatalköy’e doğru yürüdüğümde yerde Taş Devri’nden kalma kırık havan elleri, Roma döneminden kalma çanak kırıkları görürdüm. Dereyi geçip tepeye tırmanınca sık sık mezar soyguncuları tarafından açılan Erken Bronz Çağı mezarlarına gelirdim. Etrafa saçılmış, o çağa ait kırmızı çamurdan yapılmış çanak çömlek parçalarıydı, Milat’tan 2400 sene önceye dayanan o çağı hatırlatan. 

Mezarın içinde iskelet parçaları ile karşılaşınca rahatları bozulmuş bu ölüler için üzülürdüm. Sanki mezarları açılıp mezar eşyaları çalınınca ikinci defa ölmüşlerdi.

Kimdiler? Nereden gelmişlerdi? Geldiklerinde adada kimleri bulmuşlardı? Nasıl bir hayat sürüyorlardı? Nasıl bir dil konuşuyorlardı? Ne yiyip içiyorlardı? Şarkıları varsa ne idi ve hangi aletlerin eşliğinde söyleniyorlardı? Aşk mı, hasret mi, av mı, yas mı idi konuları? Nasıl ölmüşlerdi? Mezarlık olarak neden denize bakan bu tepeyi seçmişlerdi? 

Muhakkak yakınlarda yaşıyorlardı. Belki evimin olduğu yerde veya yakınında evleri vardı ve sürdükleri topraklardan biri benimki idi. 

İnsan var olduğundan beri hiçbir yere çakılıp kalmadı, hep bir yerden başka bir yere gitti. Merak, değişen iklim, çatışma, çoğalan nüfus, daha bereketli yerler bulma arzusu veya saf serserilik insanı gezgin ve göçebe yaptı. Dağlar, ovalar, denizler aştı. Başka yerlerde başka insanlara karıştı. Bazen yok etti, bazen yok oldu.

Dünya sınırları olmayan bir yerdir. Doğa hudut nedir bilmez. Dağlar, nehirler de. Bir tek okyanus var -ayağınızı denize soktuğunuzda yeryüzündeki bütün tuzlu sulara dokunmuş olursunuz.

İnsan bu şekli ile 200,000 seneden beri var. Hudut, vatandaşlık, pasaport konsepti ise birkaç yüzyıldan eski değildir. 

Binlerce yıl dünya insan tenhasıydı. Denizlerde ve karada herhangi bir engelle karşılaşmadan bir yerden bir yere gidebiliyordu. Milletlerin tekelinde, hudutları askerler tarafından korunan, girişin sadece bu kapılardan pasaportla yapılabildiği toprak parçaları - devletler - birkaç asırlık tarihi olan bir fenomendir.

Arkeoloji bizden önce bu topraklarda kimler yürüdü sorusuna cevap bulma ilmidir. Bulunan cevap ise hep aynıdır: Birçok yerde çağlar boyunca birçok değişik insan yaşadı, birçok uygarlıklar yükseldi ve düştü, birçok yaşam yeri kuruldu ve yok oldu. 

Bugünkü hudutlar kaskatı imiş gibi görünüyor ama tarih bize yok hükmünde olacaklarını gösteriyor. Kanuni (1494-1566) sağ iken kim inanırdı Osmanlı’nın yok olacağını ya da Augustus (MÖ 63 – MS 14) zamanında Roma’nın? 

Şimdi delik teknelerle Avrupa’nın zengin ülkelerine kapağı atmaya çalışan bir avuç göçmen, iklim felaketinin yaratacağı insan selinin utangaç öncüleridir. 

Dünya er veya geç gene tenha, hudutları olmayan bir yer olacak.