Coronavirüse karşı bağışıklık sağlayacak bir aşının bulunması konusunda dünya çapında bir bekleyiş var.
Ümit edilen, keşfin kızamık veya çocuk felci aşıları gibi yaygın bağışıklık sağlaması ve dünyayı altüst eden salgına set çekmesidir.
Araştırmacılar hummalı bir biçimde böyle bir buluş için çalışıyorlar.
“Aşı geliştirme tarihinde hiçbir zaman böyle bir şey olmamıştır,” diyor, Bloomberg haber ajansı bu çalışmalarla ilgili değerlendirmesinde.
Nedir olmayan? Covid-19’a karşı kullanılacak bir aşıyı bulma çalışmalarında gözlemlenen çılgın aciliyet. 
Covid-19’un genetik kodunun çözülmesinden bu yana dokuz ay geçti. Ama bu yıl sonunda ona karşı bulunan aşıların piyasaya çıkmasını bekleyenlerin sayısı az değildir.
Normal koşullarda, güvenlikli ve etkin bir aşının geliştirilmesi yıllar alan bir süreçtir.
İlaç şirketleri Covid-19’a karşı yılları aylara çevirmeye çalışıyor.
Sadece Amerika’da bir an önce piyasaya çıkmak için yarışan dört değişik aşı var.
Dünya Sağlık Örgütü WHO’ya göre dünya çapında farklı aşamalarda 180 değişik Covid-19 aşısı var. 
Bloomberg’e konuşan bir virüs bağışıklık uzmanı bu faaliyetleri 
“Örneği görülmemiş ötesi bir şey,” olarak tarif etti. “Çılgın bir sürat var.” 
Bir aşının kullanılabilir olması güvenli ve etkin olmasına bağlıdır.
Çocuklara yapılan kızamık, kabakulak ve rubella (kızamıkçık) aşıları böyledir. Ama bunlar yıllar süren araştırmalar ve denemeler sonucunda kullanılmaya başlandı.
Aşı üç deneme aşamasından geçer: 
Birinci aşama, aşının güvenli olup olmadığının küçük gruplar üzerinde test edilmesidir.
İkinci aşamada, aşının etkin olup olmadığı test edilir.
Üçüncü aşama, geniş katılımlıdır ve aşının etkin ve güvenli olup olmadığını ortaya çıkarmaya yöneliktir.
Son aşama, test sonuçlarına bakılarak, kullanılıp kullanılamayacağı ve ne oranda kullanılacağının tespitidir. 
 
Covid-19 için yapılmakta olan klinik denemeler bahsettiğim kızamık vs. gibi aşılar için yapılan denemelerin çok kısaltılmış şekilleridir.
“Yıllar sürmesi gereken araştırmaları aylara sığdırmaya çalışan bilim adamları sınırları zorlamakta, risk almakta ve tıp camiasında endişe yaratmaktadırlar,” diyor Bloomberg değerlendirmesinde.
Sonuçta doktorlar, hiç olmazsa başlangıçta, ortaya çıkacak olan aşının hastalığı önleyip önleyemeyeceği konusunda emin olamayacaktır.
Bu da aşıya gönüllü olanların sayısını azaltabilir. Nitekim, araştırmalar bunun hâlen böyle olduğunu gösteriyor.
Aşı olmak isteyeceklerini söyleyen Amerikalıların sayısı Mayıs’ta yüzde 72 iken bu yakınlarda yüzde 51’e düştü.
Etkin ve güvenli bir aşı bulunsa bile bunun pandemiyi durdurması uzun yıllar devam edecektir. Milyarlarca insana aşı üretmek ve yapmak çok zaman alacaktır.
Bu nedenle bu hastalıkla uzun yıllar birlikte yaşamaya kendimizi hazırlamalıyız. 
NOT: Hafif bir hastalık geçirdiğim için yazılarıma birkaç gün ara vereceğim.