Ergenekon destanı, Türklerin önemli destanlarından biridir. Bu destanda Göktürklerin yeniden doğuşu anlatılır. Ergenekon destanı ilk başlarda sözlü olarak anlatılırdı. İlk defa yazılı hale getirenin Moğol devlet tarihçisi Reşideddin olduğu ileri sürülür.
Ergenekon destanı ve / veya efsanesine göre, ‘savaştan sonra soykırımından kurtulan. İl Han’ın küçük oğlu Kıyan ve eşi ile yeğeni Nüküs ile eşi kurtulmayı başarır. Düşman askerlerinin onları bulamayacağı bir yer bulmak için, dağa çıkarlar Yabani koyunların yürüdüğü dar geçitten geçerek içinde akarsular, pınarlar, meyve ağaçları, yaban hayvanları bulunan bir yer buldular ve Allah’a şükrederek buraya yerleştiler.
Dağın doruğunda bulunan bu yere, dağın kemeri anlamına gelen Ergene kelimesini ve dik anlamıma gelen kon kelimesini birleştirerek Ergenekon adını verdiler.
Kıyam ve Nüküs’ün çocukları burada geniş bir aile oluştururlar. 400 yıl kadar burada yaşarlar. Zamanla nüfusları arttığı için buraya sığmadılar. Ancak atalarının geldiği geçidi bilmedikleri için, ayrılamadılar. 
Göktürk boyunda bulunan bir demircinin, dağın demir kısmını eriterek yol açabileceğini söylemesi üzerine, demirin bulunduğu yere bir sıra odun bir sıra kömür dizerek 70 körükle bu odun ve kömürleri yaktılar. Bir yüklü devenin geçebileceği kadar bir yer açtılar ve güçlü bir boy olarak eski vatanlarına dönerek atalarının intikamını aldılar.
İşte bu nedenle eski Türk takvimine göre 21 Mart, korkunç soykırıma maruz kalan ve saklanarak yok olmaktan kurtulan atalarımız Göktürklerin Ergenekon’dan çıktığı, özgürlüklerine kavuştukları ve Bahar bayramı olarak kutlanmaktadır. Ergenekon’dan çıkılan 21 Mart günü, her yıl Özgürlük ve Bahar Bayramı olarak kutlanıldı. Bu bayramda bir demir parçası kızdırılarak örsle dövülür.
        Orta Asya’daki Atalarımız, 21 Mart’ı ‘Ergenekon Bayramı’- Kurtuluş Günü’ veya ‘Oğuz Günü’ olarak büyük gurur ve coşku ile kutlamaktaydı.
Halen orta Asya’daki Türk devletlerinde Ergenekon, çok büyük coşku ile kutlanmaktadır. Bu bayramda bir demir parçası kızdırılarak örsle dövülür. 
Ergenekon Bayramı, dünyaya en eski kutlanan bayramdır. 3000 yıldan beri, geçmişte Türk devlet ve imparatorlukları bulunan ülkelerdeki halklar tarafından kutlanmaktadır. 
Ancak bazı hatalı siyasi görüş ve fobiler nedeniyle, bize özgü değer ve geleneklerin unutturulması ve tarihimizin de yeni nesillere öğretilmemesi sonucu, biz Ergenekon bayramına sahip çıkmadık. Bize özgü diğer değerlerimiz gibi Ergenekon’u da başkaları sahiplendi.
Zamanla Fars ve Araplar ile kaynaşmamız ve Oğuz-Türkmen gelenek ve ruhunun değişmeye başlaması sonucu, Farsca yeni gün anlamında olan Nevruz adı ile kutlanmaktadır. 
21 Mart, halen Türkler, İranlılar, Afganlılar, Gürcüler, Kürtler, Arnavutlar tarafından kutlanmaktadır.
Nevruz bayramının kutlandığı coğrafyada geçmişte Türk imparatorluklarının bulunması, bu günün Türklere ait bir destan ve bayram olduğunun kanıtıdır.
Orta Asya’dan Balkanlara kadar birçok ülkede yerel renk ve inançlara göre kutlanan Ergenekon, her ulusun kendi kültür değerleri ile kısaca Baharın gelişi olarak kutlanmaktadır.
Nev (yeni) ve ruz (gün) kelimelerinin birleşmesinden oluşmakta ve Farsça’da Yeni Gün anlamındadır.
21 Mart ilkbaharın ilk günüdür. Bugün kuzey yarımkürede Bahar ekinoksunun yani gün –gece eşitliğinin oluştuğu gündür.
Ekinoks, gün dönüşümü, ilkbaharın habercisi ve sıcakların artması şeklinde tanımlanır.
Ekinoks, gün - gece eşitliği ve ılım olarak bilinir. Güneş ışınları, Ekvatora dik açı ile gelir. Böylece gece ve gündüz birbirine eşitlenir. Ayrıca güneş, hem kuzey hem de güney yarım kürede ayni anda gündoğum hattındadır. 
21 Mart ile birlikte havalar ısınır, doğa yeniden canlanmaya, ağaçlar uyanmaya, çiçeklenmeye toprak yeşermeye, göçmen kuşlar yuvalarına dönmeye başlar. 
Bu nedenle 21 Mart bütün varlıklar için, uyanış diriliş ve yaradılış günü olarak kabul edilir. 
1971 yılında Avrupa Tarım Federasyonu (CEA) 21 Mart gününün kuzey yarım küresinde ilkbahar başlangıç günü olarak kabul etti ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım örgütü FAO’dan bu kararın bütün dünyaya tavsiye edilmesini sağladı. 
2010 yılında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, 21 Mart’ı ‘Dünya Nevruz Bayramı’ olarak ilan etti.
Başka ulusların Nevruz adı altında sahiplendiği Ergenekon Bayramı gerçekte, Türk ulusuna aittir. Eski Türklerde 3000 yıldan beri Türklerin ulu günü, yeni yıl habercisi, bahara ulaşmak nedeniyle ‘Ergenekon ve Kurtuluş Bayramı’ kutlanmaktadır.