banner564

Gıda temini güvenliği

1963’den önce Kıbrıs Türk halkının en büyük istihdam alanı, tarım kesimiydi. Fakat esas gelir getiren sulu tarımda payımız dikkate alınmayacak kadar azdı. Türkler daha çok kuru tarım, bağcılık, zeytin-harup ve sürü hayvancılığında faaliyet gösterirdi.
Bu nedenle 1963 olayları başladığı zaman, tüm Türk yerleşim yerlerinde sebze ve meyve teminde çok ciddi sıkıntılarla karşılaşıldı. 
1963 olayları başladığı zaman, ortak Kıbrıs Cumhuriyetinin Mağusa’daki Tarım dairesinde görevliydim.
Mağusa’daki yönetici, sebze ve meyve teminindeki sıkıntıların çözümü için bir şeyler yapmamı istediler.
İlk aşamada ilkokulların bahçelerinde sebze fidesi yetiştirerek,  avlularında yetiştirmek olanağına sahip olanlara dağıttık. Ayrıca bir miktar da sebze yetiştirerek vatandaşlara sunuldu.
Daha sonra sebze yetiştiriciliği üzerinde broşür hazırlayarak, sulama olanağı olan Türk köylerine ilettik. Türk köylerinde sebze üretimi teşvik edildi. Sebze yetiştiriciliği yapılması sağlandı.
1963’lü yıllarda Mağusa kazasında bağ bulunmamaktaydı. Halkımızın talebini karşılamak amacı ile, güneyden asma çubuğu temin edilmesinde birkaç kişilik ekibimle öncülük ettik. Bir çok kişinin karşı çıkması ve engelleme çabalarına rağmen, Ekolojik şartların uygun olduğunu düşündüğümüz Mehmetçik ve Balalan köylerimizde, arazilere bizzat çubukların dikiminde öncülük ederek, Türk köylerinde bağ tesis edilmesi sağlandı.
1974’den sonra, kuzeyde seracılık ve turfanda sebze ile çiçek yetiştiriciliği yapılmasının sağlanmasında öncülük ettim. Böylece turfanda sebze ihtiyacımızın yerel üretimle karşılanması sağlandı.
Kısaca fazla planlama yapmaya gerek kalmadan birkaç yıl içinde halkımızın sebze, meyve ve üzüm ihtiyacımızın karşılanması sağlandı. Hatta 1980’li yıllarda uçakla Avrupa ülkelerine üzüm,  sebze ve çiçek ihracat ettik. 
Halen bütün dünyayı kıskacı altına alınan gıda tedarik güvenliği sorunu karşısında, Türk halkı olarak 1963 şartlarına kıyasla çok daha güçlü ve avantajlı durumdayız.
Temennimiz Rusya’nın Ukrayna’ya saldırılarına son vermesi ve Çin’in Tayvan’ı işgale teşebbüsten vazgeçerek 3. Dünya savaşı olmamasıdır. Gıda teminin güvenliğinin tekrar eski durumuna gelmesidir.
Fakat her olasılığa karşı gıda kıtlığı ile karşılaşmamak için, KKTC’de bazı adımlar atmamız gerektiği inancındayım. 
Her şeyden önce mevcut su, toprak ve emek potansiyelimizi en verimli düzeyde değerlendirmek için, öncelikle yerel gereksinimleri karşılamaya dönük üretim planlaması yapılmalı.
Bu çerçevede, model hayvan çiftlikleri projeleri hazırlayarak ve kredi kolaylığı sağlanarak, modern hayvan yetiştiriciliği teşvik edilmeli. Hayvancılıkta maliyeti en fazla etkileyen yem harcamalarının aşağıya çekilmesi için, nüfusu 2500 den fazla olan tüm yerleşim yerlerinde atık su tesisleri kurulmalı. Atık suların arıtılarak hayvan yemi üretiminde kullanılması sağlanmalı.
Haspolat arıtma tesisinden elde edilen suyun, Mesarya ovasında hayvan yemi yetiştiriciliğinde değerlendirilmesi için gereken düzenlemeler yapılmalı.
Geçmiş yıllardaki kayıtlar dikkate alınarak, genellikle arpa ve buğday üretilmesi başarılı olmayan alanların, hayvan yemi üretiminde ve mera olarak değerlendirilmesi sağlanmalı. Bu amaçla belirlenen arazilere arpa buğday üretimi yapanlara, doğrudan destek yardımı yapılmamalı ve sigorta kapsamından çıkarılmalı.
Son yıllarda tuz oranı oldukça yükselen Maraş bölgesinde, turfanda sebze yetiştirilmesi zorlaşmıştır. Bu arazilerde düşük kazançla ve zorlanarak turfanda sebze üretimi yerine, daha fazla kazanç sağlayabilen tuza dayanıklı olan kuşkonmaz ve Enginar üretimi özendirilmeli.
Anavatandan temin edilen ve sulamada kullanılması planlanan su ile, yerel talebin karşılanmasına dönük, meyve ve sebze üretilmesi sağlanmalı.
Tarımsal üretim kooperatifleri kurularak, aracıların azaltılması ve tüketicilere daha düşük fiyatla ürün sunulması sağlanmalı.
Kısaca belirtmek gerekirse, bütün dünyayı düşündüren ve korkutan gıda temini güvenliği konusunda, 1963 ve 1974’den sonra yapıldığı gibi, şimdi de pratik adımlar atılmalı ve her olasılığa karşı hazırlıklı olunmalı.  

YORUM EKLE

banner608

banner474