Bir yerlerde boş bir tarlanız, bahçeniz falan varsa sürmeden ve ekmeden bırakırsanız orasının yavaş yavaş çevredeki bütün bitkilerle dolduğunu görürsünüz.  

Çitlemitten çama, yabani orkideden yabani çiğdeme, ekşiliceden yabani kerevize kadar adada yaşamanın ustası olan bitkiler art arda arazinizde arz-ı endam eder. Boş bir yerin yavaş yavaş dolduğunu görmenin zevkini ve belki de çeşitliliğinin yarattığı şaşkınlığı tadarsınız.

Deniz tarafından gök gürültüleri gelip yağmur çiselerken bahçeyi dolaşmaya çıktığımda, daha önce görmediğim üç yabani orkide görüyorum. Geçen sene bir tane vardı. Çamın altında çıkmıştı. Üstüne basılmasın ve otlar arasında onu kaybetmeyeyim diye çevresine küçük taşlar dizmiştim. Bu ilkbaharda yapraklarını kemiren sümüklüböceklerin hücumuna uğradığı için çiçek açmadı. Belki de sonra açar.  

Doğanın bahçeye son armağanı olan bu orkideler muhtemelen dörtten de fazladırlar da ben görmedim. Kısa boylu oldukları için bu mevsimde yeri tamamen örten otlar onları gizler. 

Bir bahçe hiçbir zaman “bitmiş” sayılmaz. Gelişir ve gelişmeye devam eder. Bir ordu bahçıvanınız olsa bile ekmediğiniz şeylerin çıktığını görmeniz kaçınılmazdır. 

Dünya tohumlarla doludur ve bunların büyük bir bölümü mümkün olduğu kadar uzağa seyahat edebilecek şekle sahiptir. 

Ağaçlar ve çiçekler nesillerinin devamını teminat altına almak için bol tohum verirler. Vatanı Çin olan Ailanthus ağacının ömrü boyunca döktüğü tohum milyonlar ile ölçülüyor. 

Bir tek mantarın ürettiği sporları ise yüz milyonları bulmakta. 

Ortalama bir kabakta 200 ila 800 tohum bulunur. 

Bir yazarın sözleri ile – Graham Greene sanırım - insan da kendi tohumunun etrafındaki bir kabuktan ibarettir.

Rüzgâr ve yerçekimi ile birlikte insan da önemli bir tohum dağıtıcısıdır.

Çiçek veren bitkiler arasında en geniş aileye sahip olan orkidenin 26,000 küsur cinsi vardır. Orkide en küçük tohuma sahiptir. Ağırlığı ve büyüklüğü bir toz tanesi kadardır. 

Hafif olduğu için rüzgâr onu çok uzaklara taşır ve düştükleri yer filizlenmeye elverişli ise başka bir yerde orkide olurlar.

İlişmezsen doğa sana gelir.