banner564

Servi ağacının değerini bilmeliyiz

Yanan alanların yeniden ağaçlandırılması konusunda, sosyal medyada çeşitli görüşler ortaya atıldığı görülmektedir. Bazı kişiler yanan orman arazilerine meyve ağaçları, hatta sulak ve nemli yerlerde yetişebilen ceviz fidanı dikilmesini önermektedir. Uzmanların ve doğasal çevre ile ilgili STÖ’lerin konu hakkında görüşlerini ortaya koyması, yapıcı uyarılarda bulunması yaralıdır. Ancak bu konuda ilgisiz kişilerin öneride bulunması ve siyasi demeçler verilmesinin doğru olmadığı inancındayım. Çünkü ağaçlandırma, bir uzmanlık konusudur.
Gereksiz ve yararsız eleştirilerle ilgililerin meşgul edilmemesi için, ormanların genellikle kayalık, taşlık, az topraklı, meyilli, sulama olanağı olmayan, tarım amaçlı kullanılmaya uygun olmayan devlet arazilerinde bulunduğunu hatırlatmakta yarar görürüm.
Ayrıca doğal yaşamın idamesi bakımından, yerel ve dirençli ağaç türlerinin dikilmesi tercih edilir. Çünkü yabancı menşeli ağaç türleri ekosistemi değiştirmekte, floranın varlığını risk altına sokmaktadır. Bu nedenle ülkemizde ağaçlandırma faaliyetlerinde, mutlaka yerel türler tercih edilmeli. Kıbrıs’ta halen genellikle servi ve yabancıların Türk çamı, bizim kızılçam olarak tanımladığımız yerel türler dikilir.
Son yıllarda bazı İspanyol ve İtalyan bilim adamları, yangınların yayılmasının önlenmesinde servi ağaçlarından tampon alanlar üzerinde çalışmaktadır.
Dünyada yangından etkilenmeyen ve yanmayan ağaç türü yoktur. Fakat bazı ağaçlar daha zor yanar.
2012 yılında İspanya’nın Andilla bölgesinde çıkan yangın alanında incelemeler yapan Botanikçi Bernabe Moya ve kardeşi çevre Mühendisi Jose Moya, geniş yangın alanında 946 Akdeniz servi ağacının kavrulmuş arazide yeşil kaldığını gördü. Moya kardeşler bu olayı diğer meslektaşlarına ilettiler ve konu üzerinde araştırma yapıldı .(1)
İspanya teknik Orman Mühendisleri Birliğinden Raul de la Callae 2012 yılında El pais gazetesine verdiği demeçte ‘gerçekte ateşe dayanıklı ağaç yoktur açıklaması yaptı. Fakat İspanyol ve İtalyan meslektaşları ile yaptıkları gözlem ve incelemeler sonucu, servi ağacının yanmazlığa yakın bir tür olabileceğini kabul ettiler. Journal of Environment Management’te yayınlanan bir makalede servi ağacının olağanüstü esnekliğe sahip olduğu ve orman yangınlarının yayılmasının önlenmesinde, doğal bir tampon olarak kullanımı tartışıldı.
     Araştırmacılar, servi ağacının yangına direncinin sırrının, deve benzeri su depolama yeteneğinden olduğunu açıkladı. Su tutma yeteneğinin ise, pul benzeri yapraklarından kaynaklandığını belirttiler. Nemli bitkilerin yanmasının daha zor olduğu bilinmektedir.
Laboratuvar da yapılan deneyler Akdeniz servisinin yanmasının, başka ağaçlardan 7 kat daha uzun sürdüğü saptandı. Bazı bilim adamlarının gözlemlerine göre, yayılan yangının servi ağaçları bulunan alanın arkasına daha geç yayılmaktadır.
 İtalya Sürdürülebilir Bitki Koruma Enstitüsü’nde araştırma uzmanı ve yazar Gianni Della Rocca, yaptığı açıklamada, yere düşen ölü geniş ve iğneli yapraklar hızla tutuştuğu halde, servi çöpü (ölü yaprakları) orman zemininde yoğun süngerimsi bir tabaka oluşturur. Bu tabaka daha fazla su tutmayı sağlaması yanında, daha az hava boşlukları oluşturur. Bu nedenle yeni başlayan yangınların boğulmasına, yayılmamasına yardımcı olur.
Bilim adamı Della Rocca’ya göre, halen sıcak ve kurak bölgelerde,  alevlere dayanıklı bir yangın bariyeri olarak servi ağaçlarının caydırıcılık derecesinin saptanması amacı ile servi ağaçlarından tampon alanlar oluşturulmaktadır. 
Latince adı,  Cupressus sempervirens olan servi Akdeniz’e özgü bir ağaçtır. Toprak, iklim ve rakım bakımından büyük esnekliğe sahip bir türdür. Bataklık ve su ile dolu araziler dışında her yerde yetişir. Her tür toprakta yetişen, dayanaklı uyumlu bir ağaçtır. Kireçli topraklarda bile yetişebilir.  Boyu 30-35 metreye kadar yükselir. Deniz seviyesinden 2000 metreden yüksek rakımlara kadar her yerde yetişir. İstanbul Fenerbahçe Bununda Kanuni döneminde dikilen, 450 yaşı aşkın sağlıklı servi ağaçları vardır.
 Servi ağacının odunu, mobilya yapımında, gemi yapımında kullanılır. Ayrıca kozmetik, boya sanayii ve alternatif tıpta kullanılır. Ağaçlar, çevreye çok hoş koku yayar.
Servi ağacının kültürümüzde de önemli bir yeri vardır. Zorlu koşullara direnç göstermesi ve her zaman yeşil kalması nedeniyle, yaşamın ve birliğin sembolü kabul edilir. Gövdesinin göğe doğru uzanması nedeniyle adaletin ve doğruluğun sembolü olarak görülür. Bu anlamları nedeniyle mezarlıklarda hayatın devamının simgesi olarak dikilir.
Yanan bölgelerin ağaçlandırılmasında servi ağaçlarına, öncelik verilmesinin yararlı olacağı görüşündeyim.
Küresel ilkim değişikliği nedeniyle, ağaçları yönetmekte ve korumada başarılı olmaya çaba harcamalıyız. Aksi halde yakın bir zamanda ağaçsız kalacağız. Ağaçsız bir ülkede ve dünyada sürdürülebilir bir yaşam mümkün değildir.
(Kaynak 1: Kaplan, Sarah. The Washington Post. 3.9.2015  ) 
Sarah Kaplan, insanlığın küresel ısınma tepkisini anlatan iklim muhabiridir. ) 

YORUM EKLE

banner608

banner473