banner564

Mantar bir meyvedir

Bugünlerde bahçenin kıdemlilerinin; servilerin zeytinlerin, bademlerin, çitlemitlerin ve meyve ağaçlarının ayaklarının altına kurulmuş oturan yeni bir misafir var:
Mantar.
Dört-beş gün yaşadıktan sonra, savaşta düşüp arkada bırakılmış bir asker gibi çürüyüp toprağa karışacak.
Mantar için misafir dedim, ama tam değil. O, öyle görülse bile, bir açıdan herhangi bir bitki gibi bahçenin daimi bir sakinidir. 
Bahçede gördüğüm mantarlar, yer altındaki mantarların meyvesidir, onun çoğalmasını sağlayan sporları yani tohumları üretirler. Esas mantar toprağın altındadır. 
Karışıklık olmaması için yer altındakine bilimsel adıyla fungus, yer üstündekine mantar diyeceğim. Fungus bir ağ silsilesi iken mantar bu silsileyi meydana getiren borucukların meydana getirdiği bir kitledir.
Bu ağı en iyi bitkiler, özellikle ağaçlar iyi tanır. 
Bitkiler 500 milyon yıl önce sudan karaya mantarlarla işbirliği yaparak çıktılar.  Kendi köklerini geliştirinceye kadar mantarlar onlar için kök vazifesi gördü.
Bugün dahi bitkilerin yüzde doksanı besinlerinin bir bölümünü yer altındaki fungus ağlarından edinirler. Bu yeraltı ağı bir bölgedeki ağaçları bir internet hizmet sağlayıcısı gibi birbirine bağlar.
Ekosistemleri ayakta tutan en önemli unsurlardan biri bu bağlardır. Bir düşünün; en küçük korudan en büyük ormana kadar ağaçların köklerindeki fungus ağlarıyla birbirlerine bağlı olmalarının muazzamlığını.
Funguslar yılda yaklaşık 50 megaton - ki bu beş yüz bin mavi balina ağırlığına eşittir - spor salgılar. Bu da onları havadaki en kalabalık canlı türü yapar.
Ama funguslar sadece havada değil, her yerdedirler. 
Her yerdedirler ama onları görmek kolay değildir.  
Mikroskopik mayalar fungus olduğu gibi dünyanın en büyük organizmaları arasında olan bal fungusları (Armillaria) da fungustur. Bunların bilinen en büyük örneği ABD’nin Oregon eyaletinde olup yüzlerce ton ağırlığındadır, on kilometre kareyi kapsar ve yaşı iki ile sekiz bin arasındadır. Bu türün muhtemelen daha keşfedilmemiş daha büyük ve yaşlı örnekleri vardır. 
Şekeri fermente edip alkole çeviren bazı funguslar tek hücreli iken fungusların çoğu birçok hücreden meydana gelen ağlar şeklinde yaşar. 
Funguslar, her ne kadar yüzde doksanı 
sınıflandırılmamış olsa da, hayvanlar veya bitkiler gibi büyük bir canlı sınıfı meydana getirirler. 
Tahminlere göre 2,2 ile 3,8 milyon arasında fungus türü bulunmaktadır. Bunlardan sadece yüzde altısının tarifi yapılmıştır ki bu mantar dünyasının yeni anlaşılmaya başlandığını gösteriyor.
Fungus ağları ve bunların bitkilerle gıda ve bilgi alışverişi belki de canlıların iç içeliğinin en güzel örneğidir. 
Bahçedeki irislerin karmakarışık olmuş köklerini söküp yeniden dikmek üzere ayıklarken bunun ellerimde bir örneği beliriyor. Köklerin arasında, hatta bazen köklerin içine kök salmış ekşililer (oxalis) var. Zaman zaman ıslak yerlerinde yuvalanmış sümüklüböcek yavruları görüyorum.
 
NOT: Mantara dair bilgiler Merlin Sheldrake’in Entangled Life (Hayatın İç İçeliği) adlı kitaptandır. 

YORUM EKLE
YORUMLAR
Rehend
Rehend - 3 yıl Önce

Doğanın diline danışmanlık yapan bir dogal tat veriyor yazılarınız.
Öyle ki her okuduğumda biraz daha doğadaki yerime yaklaşıyorum; karıncaya ve çiçeğe ettiğim gölgeyi özür dileyerek geri çekip kaldırıyorum. Elbette daha çok hafifliyorum; doğa sözlüğündeki yerime yaklaştıkça...
Xoşhal im bo nasîna te kekê Metîn...

İbrahim Karaaslan
İbrahim Karaaslan @Rehend - 3 yıl Önce

Xoşxalım bo nasine te kekê metin münir.

Ruh İkizi
Ruh İkizi - 3 yıl Önce

Galiba, doğada birden çok ‘Eşref-i mahluk ‘ var! Bilginin hazzı hiç bir şeye benzemez.Teşekkür ve saygı.

faruk ercan
faruk ercan - 3 yıl Önce

Teşekkürler. Yeni öğrendim.✨✨????

Gurel ASIK
Gurel ASIK - 3 yıl Önce

Butun bu sanat eserleri ile kendini bildirmek isteyen buyuk sanatkar ne buyuk bir sanatkardır, insana verdigi deger ve onunla iletisim kurma istegi butun bunları kesfedecek bilme ve sevme becerisi vermesiyle ne kadar belli, ama insanın azgınlasmıs hevesatı ile bunları gormezden gelmesi ve tahribe yonelmesi ve umursamaması ne kadar vahsice ve o kadar da acı bir sey. Evet insan nasıl bir lgiye mazhar oldugunu kavrayabilse sorunlarımız ortadan kalkıverecek.InsAllah

Fahriye Onursal
Fahriye Onursal - 3 yıl Önce

Ne çok sey ogrendim sizden. Mantarlara daha saygi ile bakacağım bundan sonra...

Oğuz
Oğuz - 3 yıl Önce

Metin Abi her şey çok güzel, fakat bu hep imrendiğimiz bahçe gerçekte kaç dönüm? :)

İbrahim Karaaslan
İbrahim Karaaslan - 3 yıl Önce

Xoşxalım bo nasine te kekê metin münir.

Dicle kbr
Dicle kbr - 3 yıl Önce

Cok faydalı bir yazi tesekkur ederim. Keske birkaç görsel de ekleseydiniz. Tesekkurler yine de iyi gunler


banner471

banner473