Karanlık olmadan bahçeye çıkmalı ve bu gece yakacağım odunu içeri getirmeliyim ama bu müzik beni yakaladı ve bırakmıyor: Glenn Gould: Bach, Adagio, BWV 974. 

Bach (1685-1750) bu parçasıyla On On Sekizinci Yüzyıl’dan bize, yeryüzünde artık bulunmayan bir sükûnet yolluyor, Gould’un parmakları ile. 

Kanadalı Gould geçen yüzyılın en ünlü piyanistlerindendi. Usta olduğu kadar eksantrik biri idi. Daha çok “Dünyanın en büyük ses mimarı” olarak tarif ettiği Bach kayıtları ile bilinir. Özellikle hayatının son bölümünde hemen hemen hep onu çaldı. 

Ne yazık ki ömrü uzun olmadı. Yüksek tansiyon hastalığı onu 1982’de, elli yaşında iken, götürüverdi. 

Gould’un alışılmışın dışındaki davranışları Bach yorumları kadar ünlü idi. Sadece her yere taşıdığı kısa ayaklı sandalyesinde çalardı. Babasının yaptırdığı bu sandalye o kadar kısaydı ki çalarken Gould neredeyse tuşların üzerine yatardı. Bu oturma konumu ona değişik bir teknik geliştirme olanağı verdi. Tuşları yukarıdan vurarak değil aşağıya çekerek harekete geçirirdi.

Bir başka acayipliği bir parçayı çalarken, konserlerinde olsun kayıt yaparken olsun, melodiyi mırıldanması veya şarkı gibi söylemesiydi. Gould bunu bilinçsiz yaptığını ve bir parçayı istediği gibi yorumlamakta zorlandıkça melodiyi fısıldamasının arttığını söylerdi.

Soğuğa karşı çok duyarlı idi. Yaz kış palto, kaşkol, eldiven, bazen kulaklarını da altına alan şapka giyerdi. Bir defasında bu kıyafetleriyle sıcaklığı ünlü Florida’da bir parkta otururken polis onu serseri sanıp gözaltına almıştı. 

Virtüöz olmak dışında bir müzik entelektüeli idi. Besteciler ve müzik teorisi konusunda makaleleri, radyo programları var.

Gittikçe yüz yüze temaslardan kaçındı. Hayatının sonlarına doğru insanlarla ilişkisini telefona ve mektuplara indirgedi. Hiç sigara ve içki kullanmazdı. Hiç yemek pişirmez, yemeklerini hep lokantalarda veya oda servisinden alırdı. Birkaç kadınla ilişkisi oldu ama hiç evlenmedi.

Konserlerini son anda iptal ederdi. Zaman zaman kimseye haber vermeden ortadan kaybolur, uzun süre kimse nerede olduğunu bilmezdi. Bazen gecenin geç saatlerinde telefon eder, saatlerce konuşurdu. 

Hayatının sonuna doğru, aldığı antidepresanlar ve diğer ilaçlar sağlığını bozdu ve kişiliğini etkiledi.

Aranan bir konser piyanisti olmasına rağmen 31 yaşında konser vermeyi bıraktı ve “mikrofonla bir aşk macerası yaşadığı” stüdyolardaki kayıtlarına yoğunlaştı. 

Birçokları, benim gibi, onu 1955’te doldurduğu ilk plak olan Bach’ın eşsiz Goldberg Varyasyonları ile tanıdı. 

Birçok şeyin oburuyum. Müzik de bunlardan biridir. Başladım mı duramıyorum. 

Bazılarına göre Klasik Batı Müziği’nin en büyük ustası olan Johann Sebastian Bach, nereden buluyordu bestelerinin neredeyse tamamının iliklerine kadar işleyen sükûneti? 

Yazıya bunu sorgulamak için başlamıştım, ama Gould araya girdi. 

*

Kalk MM. Kalk. Odun getir. Aksi takdirde bu gece donacaksın. Yazı bitmez…