Ömer KADİROĞLU

Pandemi nedeniyle tüm dünyada olduğu gibi Kuzey Kıbrıs’ta da hayatın tüm alanında olumsuzluklar devam ediyor. Ülkeye giriş çıkışların durdurulmasının ardından karantinalı girişlerin başlaması başta turizm olmak üzere birçok sektörde hayal kırıklığı yarattı. Bu bağlamda ülkeye turistlerin gelmemesi devlet tarafından da turist getirmek için bir çalışma yapılmaması birçok işletmeyi bitme noktasına getirdi. Kiralık araç işletmecileri de olumsuz etkilenen sektörler arasında. Kiralık araç işletme sahipleri yaşadıkları sıkıntıları Diyalog’a aktardı. Kiralık Araç İşletmecileri Birliği Başkanı Yakup Serdaroğlu yaşanan sıkıntılara ciddi bir önlem alınmazsa ilerleyen günlerde durumun daha da vahim bir hal alacağı uyarısında bulundu. Serdaroğlu yaşanan sıkıntılarla ilgili hükümetle görüşmeler yaptıklarını ancak bir sonuca varamadıklarını ifade ederek “Umarım ki yollara dökülerek eylem yapmak zorunda kalmadan olumlu bir cevap alırız” dedi. Diyalog’a konuşan Kiralık Araç İşletmecilerinin görüşleri şu şekilde oldu:

Yakup Serdaroğlu (KAİB Başkanı)
“Pandemi olayı başlamadan önce ülkede özellikle turizm bağlamında ciddi sıkıntılar vardı. Turizmde yaşanan sıkıntılar turizmle bağlantılı tüm sektörlere olumsuz yansıyordu. Bu yaşanan sıkıntıları aşabilmek için çalıştaylar düzenlendi ve çalışmalar yapılıyordu. Tam bu konuda çalışmalar yapılırken pandemi sürecine girildi. Pandemi ile birlikte hesapta olmayan birçok sorunla karşılaşılmaya başlandı. Tüm dünya olduğu gibi ülkemiz de sağlık, sosyal ve ekonomik açıdan ciddi şekilde etkilendik. Eğer ki yaşanan sıkıntılara ciddi bir önlem alınmazsa ilerleyen günlerde durum daha da kötü bir hal alacaktır. Kiralık araç işletmecileri olarak bizlerin zaten pandemi öncesinde yaşanan sektörle alakalı birtakım sıkıntılarımız vardı. Bu sıkıntılarla ilgili Bakanla gidip görüşüp çalışmalar yaptık ancak tam net bir sonuca maalesef ulaşamadık. Pandemi süreci ile de sıkıntılar arttı. Çalışmayan araçların şirketlere masraf olmaması için araç kayıt dairesinden araç oturtma izni alarak araçlarımızın çoğunu turist olmadığı ve çalıştıramadığımız için evraklarını çıkartıp ek külfet oluşturmasın diye durdurduk. Bu konuda hükümetten de araç işletme izinlerini almamalarını talep ettik. Hepsini değil sadece oturtacağımız araçların işletme izinlerini bir yıl almayınız bizleri muaf tutun dedik. Dışişleri Bakanı ile de bu konuyu görüştük ve Bakanlar Kuruluna konuyu götüreceğini bizlere bildirdi ancak elle tutulur gözle görülür bir sonuç ne yazık ki yok. İşletmeciler olarak çok zor günler geçiriyoruz. Kısa süre içerisinde bu sıkıntıların çözümü için bizlere bir cevap vermelerini isteyeceğiz. Umarım ki yollara dökülerek eylem yapmak zorunda kalmadan olumlu bir cevap alırız. Biz artık bu yıldan umudumuzu kesmiş durumdayız. Bizim şu anki tüm çalışmalarımız 2021 yılı Nisan ayına yöneliktir. Şu anda ne kadar direnebiliriz konusunda net bir cevap vermek gerekirse gidebileceğimiz yere kadar geldik. Bu iş böyle devam ederse yılsonuna kadar birçok işletme kapatma noktasına gelecektir…”

Mehmet Küçük (Armida Rent A Car)
“İş hayatımız şu anda gerçekten sıkıntılı bir durum aldı. Normal zamanlarda da sıkıntılarımız vardı ancak pandemi sürecinde sıkıntılar hat safhaya ulaştı. Şimdilerde ülkeye turist gelmemesi nedeniyle araçlarımızın aylardır oturuyor olması ciddi sıkıntılara neden oluyor. Bu sektörde ülkeye turist olarak gelen insanlara araç kiraladığınız zaman daha rahatsınız çünkü hem aracınız daha az yıpranır hem de iş yapma konusunda daha verimli olursunuz. Şu anda burada olan ve araç kiralayacak olan insanlar öğrencilerdir. Öğrencilerin yaş ortalaması 20’dir. 20 yaşındaki bir öğrenciye araç kiraladığınız zaman araçta büyük tahribatlara neden olur. Ancak yurt dışından gelen turistlere kiralanan araçlarda böyle bir sıkıntıyla karşılaşmazsınız. Turizme değer veren bütün dünya ülkeleri turizm sektörünü canlı tutabilmek için çalışma yapıyor ancak bizim devletimiz turizmi lokomotif sektör olarak değerlendirmesine rağmen turizm ve bağlantılı sektörlere değer vermiyor. Hükümet ülkeye turist getirmek için hiçbir çalışma yapmıyor. Alınan kararlar ve konulan kurallar ülkeye turist gelmesin diye uygulanıyor. Bu yaşananlar turizm sektöründen geçinen insanları çok büyük sıkıntılara koydu. Ülkeye bir turist geldiği zaman daha hava alanına iner inmez ülkeye para akıtmaya başlıyor. Belediye, havaalanı çalışanları, taksiler, otobüsler, kiralık araç şirketleri, oteller, benzinciler ve benzeri tüm sektörler kazanmaya başlıyor. Bir an önce ülkeye turist getirmek için çalışmalar yapılmalıdır. Sağlık sisteminin yetersiz olduğu ifade ediliyor ancak pandemi sürecinin başladığı günden bu yana sağlık alanında hiçbir geliştirme çalışması yapılmadı. Bu yapılmayan çalışmalar nedeniyle turizm sektörü çökme noktasına geldi. Mevcut iki personelimiz aile ziyareti için gittiği yurt dışından geri dönemedi. O insanlar yıllarca bu devlete vergi, sigorta gibi ödemeler yaptı ancak devlet şu anda onlardan ülkeye girebilmeleri için karantina bu karantina için de bir ödeme talep ediyor. Böyle bir uygulama olamaz. Bu ülkeye hizmet eden insanlara böylesi bir uygulama ile karşı karşıya bırakamazsınız. Bu durum yani ülkeye turist gelmeme durumu böyle devam ederse birçok sektör kapatmak zorunda kalacaktır. Şu anda oluşturulan yapı ile sektörlerin çok fazla sürdürülebilirliği yoktur. Şu anda biz mevcut olan ekonomik kararlarla bizler hükümetle mücadele ediyoruz. Eğer sizin ekonominiz turizme dayalı ise bu ülkeye turist getirmek zorundasınız…”

Cansu Arabulucu (New City Rent A Car)
“Şu anda işlerimizde ciddi bir düşüş vardır. Bizim sektör daha çok öğrenci ve turistlerle iş yapan bir sektör olduğundan şu anda da ne öğrenci ne de turistin ülkemizde olmaması bizleri ciddi anlamda etkiliyor. Bu olumsuz etkilenme sadece kiralık araç işletmelerinde değil hemen her sektörde yaşamaktadır. KKTC vatandaşı olanlar araç kiralamıyor. Aracı bozulsa bile aile veya arkadaşlarının araçlarını alabildikleri için kiralamak kimsenin aklından geçmiyor. Bu nedenledir ki bizler de turist ve öğrencilere hitap ediyor ve buradan bir kazanç sağlıyoruz. Şu anda ülkeye turist gelmemesi öğrencilerin de gitmiş olması bizleri olumsuz yönde etkiliyor. Geçtiğimiz yıla oranla yüzde 70 işlerimiz düştü. 2019 yılındaki işlerimize güvenerek planlarımızı yaptık ancak bir anda kendimizi bir kapalılık sürecinin içerisinde bulduk işlerimize geri döndüğümüz zaman ise ne turist ne de öğrenci bulamadık. Turizm sektörü ile bağlantılı olan tüm işletmeler bu yaşanan durumlardan olumsuz yönde etkileniyor. Ülkeye turist gelmesi için bir çalışma yapılmaz ve turist gelmezse bir süre sonra birçok iş yerlerinde kapatmalar başlayacaktır. Ciddi endişeler yaşıyoruz. Sağlık alanında yapılmayan işler bu ülkede ikinci bir korona dalgası yaşanması ve bir kapalılık daha sürecine girilmesi durumunda ekonomi tamamen çöker. Bu ülke ikinci bir kapalılık sürecini kaldıramaz. Çalışan personellerimden biri yurt dışında kaldı ve geri dönemiyor. Orada yaşamını nasıl idame ettiriyor bilemiyoruz. Burada olan personellerimizle işlerimizi yürütmeye çalışıyoruz. Bu işlerin tekrardan rayına oturması ve eski işlerimize kavuşmamız için bu salgının tamamen bitmesi gerekiyor. Bunun için de bir yıla ihtiyaç duyacağız diye düşünüyorum. Öte yandan devlet de biz kiralık araç işletmecilerine hiçbir yardımda bulunmadı. Tamamen turist odaklı iş yaptığımız ve araçlarımız aylardır işlemediği için evrak, ruhsat, muayene ve kiralık işletme izin paralarımızı ödüyoruz ancak bir kazancımız yoktur. İşletmediğimiz araçlarımıza indirim veya af getirilmesini istiyoruz…”

Ahmet Küçük (Sanghay Rent A Car)
“Kiralık araç işletmeleri olarak iç piyasaya çalışıyoruz ancak iç piyasada da müşteri potansiyeli öğrenci kesim olduğu için araçları hor kullanıyorlar bu da iş yerine büyük bir külfettir. Ülkeye gelen turistler ise sadece gezmek amaçlı kullandığı için bizlere de yük olmuyorlar. Turist olmadığı için işlerimiz çok kötü durumdadır. Ülkeye turist bir süre daha gelmezse turizm sektörü ile bağlantılı sektörler bir bir batmaya başlayacaktır. Hükümet hiçbir katkı koymadı. Hükümet ne esnafa ne de vatandaşa bir katkı koymadı. Borçlanın borçlarınızı ödeyin dediler bizleri daha da zora sokmak için hamleler yapıyorlar. Hükümet şu anda ülkeye turist getirmek için değil seçim için çalışıyor. Ülkeye turist gelmediği zaman turizm sektörü ile bağlantılı tüm sektörler olumsuz yönde etkilendiği için ülke ekonomisini ayakta tutabilmek adına ülkeye turist getirilmesi yönünde çalışmalar yapılmalıdır. Ülke olarak hepimizi çok zor günler bekler ve sonumuz hiç iyi görünmüyor. Üç aylık kapalılık süreci geçirdik ve sonrasında işlerimizin başlarına döndük ancak araç kiralayacak turist bulamadık. Araçlarımız iş yapmadığı halde gerekli bütün ödemelerimizi yapıyoruz. Bununla ilgili hükümetle görüşmeler sürüyor ancak olumlu bir sonuç alamadık. Ruhsatlar ve izinlerle ilgili devletten hiçbir kolaylık görmedik. Devlet bu konuda esnafa bir çıkış noktası sağlayabilirdi. Devlet bütün esnafı banka ve tefecilere teslim etti. Allah sonumuzu hayra getirsin…”