Çiğdem AYDIN- Ufuk ÇAĞA

   Meclis’in oybirliği ile kabul ettiği Anayasa değişikliklerinin halk tarafından reddedilmesini farklı şekilde yorumlayan milletvekilleri, bunun istifayı gerektirmediğini düşünüyor.

   Diyalog, CTP, UBP, DP ve TDP’ye mensup milletvekillerine  “Meclis’in oybirliği ile kabul ettiği Anayasa değişikliğinin halk tarafından reddedilmesi karşısında istifa etmeyi düşünür müsünüz? diye sordu. Tüm milletvekilleri bu soruya “hayır istifa etmem” yanıtını verdi.

   İşte, referandum sonuçlarına ilişkin görüşler:

Birikim Özgür (CTP-BG)

   “Halkın verdiği tek bir mesaj olduğunu düşünmüyorum. Her beş kişiden ikisi, “öngörülen değişiklikleri olumlu buluyor ve destekliyorum” dedi. Geriye kalan üç kişinin niye “hayır” oyu kullandığını bilimsel olarak tespit etmemiz lazım. Gözlemime göre en az biri, “daha kapsamlı bir paketle, daha bütünlüklü bir değişim” diyor. Bu da beş kişiden en az üçünün aslında değişim yanlısı olduğunun göstergesidir. Diğerleri ise ya gerçekten değişime karşıdır ve siyasi süreçlere muhafazakâr bir noktadan katkı yapmayı önemsemektedir ya da müzmin muhaliftir ve başka birtakım hesaplarla bu referandumdan ideolojik duruşu lehine bir sonuç çıkmasından medet ummuştur.

   Aynı halk, aynı gün yerel seçimler için aynı partilerin adaylarına veya destekledikleri adaylara oy kullandığına göre temsiliyet tartışmasını biraz abartılı bulmaktayım. İstifa bir erdemdir ve doğru yerde, doğru zamanda uygulandığında demokrasimiz adına büyük kazanımlar doğurabilir. Bu kültürün bizde de gelişmesi gerektiği kanısındayım. Bu Meclis gerek çıkardığı yasalar gerek Meclis İçtüzüğü ile ilgili attığı adımlar gerekse Anayasa değişikliği konusundaki performansı ile halkın iradesi doğrultusunda değişimlere imza atabilecek bir kapasiteyi temsil ettiğini ispatlamıştır. Referandumu bir uyarı gibi değerlendirmek daha doğru olacaktır.

   Halk samimiyet ve dürüstlükten yanadır. Orta sahada top çevirmeyecek, halkın yaşamında daha somut konularda pozitif katkılar yapabilecek bir siyaset kurumuna duyulan ihtiyaç iyice ortaya çıkmıştır. Dileğim bu uyarının dikkate alınması ve Meclis’in kredisini tüketmeden biran önce köklü reformlara ilişkin çalışmalara imza atabilmesidir.”

Arif Albayrak (CTP-BG)

   “Bu mesaj iyi değerlendirilmelidir. Ama burada halkın verdiği mesajdan öte parlementoda evet diyenlerin kendi tabanlarına nasıl bir mesaj verdiğidir. 80 maddelik Anayasa değişiklikleri 20 ‘ye kadar düşürülmüştür ve  parlementoda herkes evet dediği bir uzlaşıya sanki bazıları tersine imiş gibi kendi tabanlarına mesaj verdi. Burada halka verilen gizli bir mesaj vardır ben bunun da gözden kaçmasını istemiyorum.”

   Soru: Gizli Mesaj dediğiniz hepinizin evet dediği değişiklikler için hangi siyasi parti kendi tabanına gizli mesaj verdi ?

   Yanıt: Bana göre burada 4 siyasi parti de zan altındadır şu anda. Ben kendi partimde olduğuna inanmıyorum. Çifte eğilimli partiler bu durumda sorgulanmalıdır ama verilen emeklere yazık olmuştur günün sonunda Anayasa değişmemiştir ve bir 30 sene daha değişmez.Gizli mesajları bu toplumla paylaşıp bunun geri dönüşümünü almanın neticesi eski Anyasayanın devamlılığı oldu.Bu aşamada bunları tesbit etmek gerekir.”

   Soru: Parlemento halkın temsiliyetidir fakat Anayasa değişikliklerine parlementerler evet  halk hayır dedi , burada temsiliyetiniz tartışılmaz mı ?Sizce istifa edilmesi gereken bir durum mudur ?

   Yanıt: Ben istifayı çok anlamlı bulmam.Eğer 4 siyasi parti ölümüne çalışsaydı Anayasa’nın değişmesi için ve halk buna rağmen hayır demiş olsaydı o zaman istifa edilmesi gerekirdi ama böyle birşey yok.İkiyüzlü siyaset aranması gerekir yoksa istifa etmek kahramanlıktan öteye gitmez.”

Ömer Kalyoncu (CTP-BG)

    “Anayasa değişiklerine bütün siyasi partiler evet demiştir fakat halk hayır demişse burada başka birşey vardır. Bana göre parlementoda birileri sözünün arkasında durmamıştır. Bazıları verdikleri evet oyuna sadık kalmamıştır buradan bu sonuç çıkar mesajdan öte. Statükoya karşıyım diyenlerin gerçekten karşı olmadıkları da böylelikle ortaya çıkmıştır.”

   Soru: Sizce kendi partinizden de tabana farklı bir mesaj verilmiş olamaz mı?

   Yanıt: Bence olamaz benim partim referandum sürecinde en çok çalışan partidir evet denilmesi için hemen hemen halka ulaşmaya çalışan ve halkın sorularını açık yüreklilikle anlatmaya çalışan CTP oldu.Bizim partimiz oybiliği ile evet dedi.

    “Bu ülkede yaşanan bir yerel seçim olmuştur ve insanlar bu siyasi partilerin adaylarına oy vermiştir yani temsiliyet tartışması sorusu bana göre yersiz bir soru. Sonuç olarak istifa etmeyi de doğru bulmuyorum ben istifa etmem.”

Salih İzbul  (CTP-BG)

    “Biz gereken mesajı aldık.Yerel yönetim  seçimlerine  daha fazla çalıştık ve halka değişiklikleri anlatamadık. Halk bize Anayasa değişkliklerini alın ve tekara yapın demiştir.Bizler de daha fazla çalışacağız. Yoksa yapılan değişiklikler oldukça demokratik değişikliklerde ama eksikliğimiz halka bunu anlatamamak oldu ve parlementoda evet diyen parlementer arkdaşlarımız hayır propagandası yürüttüler.CTP evet’inin arkasında durdu ama hayır propagandası yürüten vekillerimiz orada evet dediler arkalarını dönünce hayır dediler.”

   Soru: Kimlerden bahsediyorsunuz ?

   Yanıt: UBP ve DP-UG vekillerinden bahsediyorum.DPUG ve UBP milletvekilleri anti propaganda yürütmüşlerdir.”

   Soru: Parlementosan istifa etmeyi süşünür müsünüz?.

   Yanıt: Eğer partim toplu olarak istifa kararı alırsa bende istifa ederim.Tek başıma istifa edecek bir durum olduğunu düşünmüyorum.”

Hüseyin Erçal (CTP-BG)

    “Biz bu konuda eksik yaptık. Yapılması gereken halka daha iyi anlatmaktı bunu yapamadık .Yoksa yaptığımız değişikliklerin hepsinin arkasındayım ve savunuyorum.Ama halka anlatamadık.Bu yapılan değişiklikler pozitif olmakla beraber çok güzel haklar vardı. Bence vazgeçilmemeli ve devam edilmelidir. Bir kez daha gözden geçirmeli çalışmalar devam edilmelidir. Bana göre halk hayır demekle biz bu değişikleri anlamadık demiştir. Tabi bir de her dönemin mualifleri vardır ve bunla herşeye popülist yaklaşırlar bu yaklaşımlar halkın çıkarlarını düşünen yaklaşımlar değildir. Sosyal medyayı hayır cephesi iyi kullandı ve bunun da faktörü olduğunu düşünüyorum. Bunun yanısıa parlementoda evet diyen bazı vekiller arkadan hayır propagandası yürüttü.

   Bazı vekil arkdaşlar evet demelerine rağmen arkasında durmadılar ve hayır probagandası yürüttüler.

   Bu ülkede 11 ay önce seçimler yapıldı ve halk tarafından meclise gönderildik. Bu doğru bir yaklaşım olmaz. Erken seçime mi gidelim yani! Neden istifa edeyim ? Öyle bir söz mü verdik? Referandumda hayır çıktı dye istifa etmem. Biz istifa etsek ne olacak erken seçime gidilecek ve yerimize gelen daha iyi işler mi yapacak.Biz Anayasa değişikliklerinde yanlış birşey yapmadık sadece halka anlatamadık.”

Armağan Candan (CTP- BG)

   “CTP mecliste evet dedi ve bu evetin arkasında durdu ama öyle anlaşılıyor ki diğer partiler mecliste evet demesine rağmen dışarıda  hayır propagandası yürüttü ve kendi evet’lerine sahip çıkmadılar. Ama yinede  siyaset kurumunun halkın Anayasa’ya dair tavrından gerekli dersi çıkarmalıdır. Kimileri bilgim yok dedi , kimileri çeşitli maddelere ilişkin çeşitli çarpıtmalara kapıldı ve ne yazık ki bu sonuç çıktı.”

   Soru: Bazı partiler dediniz CTP de buna dahil olabilir mi?

   Yanıt:Hayır olamaz.Bazı partiler derken diğer partilerden bahsediyorum”

   Soru: Hangi diğer ?

   Yanıt:Diğer partiler  

   Soru: Bu durumda meclisten istifa etmeyi düşünür müsünüz?

    Yanıt: “Bence Anayasa tartışılmaz değiştitirlmesi gerekir. Halkın önüne Anayasa’yı değiştirme fırsatını sunduk, sonuçta halk karar verecekti kimse evet yada hayır demek zorunda değildi. Biz CTP olarak Anayasa değişikleri konusunda katalizör görevi gördük umarım önümüzdeki dönemde yapılacak olan çalışmalarla halkımız daha demokratik ve daha sivil bir Anayasaya kavuşur. İstifa etmeyi düşünmüyorum.”

Biray Hamzaoğulları (CTP-BG)

   “İnsanların neden hayır dediği ile ilgili şunu söyleyebilirim. İnsanlar yeterince bilgilendirilmediğini söylüyorlar. Ben benim bölgemde daha çok yerel seçimler için çalıştım ben de bilgilendirilmedim.Çünkü Belediye seçimlerine odaklanmıştık. Anayasada ne yazık ki sınıfta kaldık.

   Yani bizim UBP ve DPUG ile iç kavgamızdan dolayı bir an önce Anayasada yapılması gereken değişiklikleri yapamadık ve bunu yeterince tartışamadık eğer bu değişklikleri 3 ay önce yapmış olsaydık halkı bilgilendirmede sorun olmayacaktı. Bizlere insanlar onay vermedi diye bir tartışma yersiz oluyor çünkü onay vermeselerdi bu siyasi partilerin belediye başkan adaylarına da onay vermezlerdi. Ben istifa etmeyi düşünmüyorum.

Hüseyin Angolemli (TDP)

   “Halk gereken cevabı sandıkta vermiştir. Bu da şunu gösteriyor ki halk kendini kaale almayan ve ben yaparım olur düşüncesine şiddetli bir cevap verdi. Bu parlementoya verilmiş bir derstir. Benim Yerel Seçimler adına ulaştığım birçok vatandaş “neden bizi kaale almadılar” şikayetinde bulundu. Yani bu halkın gücüne gitti. Halkın neden parlemento bizi dikkate almadı öfkesi sandığa yansımıştır. Herhangi bir kanunu , yasayı yaparken iyi incelemek lazım.Bu “hayır ” da çıkarılması gereken çok dersler vardır. Bundan sonra yapılması gereken eğer Anayasa değişiklikleri konusunda ciddi iseler parlemento üzerine düşeni usulü ile yapmalıdır. İlk olarak geçici 10. Madde konusunda birşeyler yapılmalıdır ve daha bir çok söz yerine getirilmelidir. Halk aptal değildir.”

Erdal Özcenk (UBP)

   “Biz UBP olarak ta başından anayasanın iyi tartışılmasını ve halka iyi anlatılmasını istedik ve gerekli uyarılarımızı da yaptık. Ama sayın Başbakan bu konunun acil olarak yapılmasını ve halkın mecliste bir şeyler yapıldığını görmesini istedi. Zaten bu sebeple de UBP olarak bizim itirazımız bulunan tüm maddeleri çıkardılar. Ben evet oyu kullandım ama işin gerçeği bu anayasa doyurucu ve okkalı bir anayasa değildi, altı da boştu. Yani kısacası doyurucu değildi. Şimdi bu sonuç bize bir tokat gibi geldi ve tüm vekillere de bir ders verildi. Sonra bu anayasa vatandaşın önüne torba gibi koyuldu, halbuki gelişmiş ülkelerde anayasa maddeleri tek tek referanduma sunulur, bence bizde de böyle olması gerekirdi.

   Çıkan bu sonucun herhangi bir istifayı gerektireceği kanısında değilim ama ben şahsen bir özeleştiri yaptım ve milletvekillerinin halktan özer dilemesi gerektiğine inanıyorum. Biz daha dirayetli durup anayasa ile ilgili referandumun hem daha geniş kapsamlı, hem daha katılımcı bir şekilde tartışılarak başka bir zamanda yapılmasını sağlamalıydık. Bu sebeple de ben ülkedeki tüm vatandaşlarımızdan özür dilerim.”

İzlem Gürçağ (UBP)

   “Bence referandumda hayır çıkmasının en büyük sebebi, anayasada değişikliği düşünülen konuların, halka yalın bir dille ve yeterince anlatılamamasındandır. Anayasada değişecek 24 madde hakkında ülkemiz halkına yeterli bilgilerin sağlıklı bir şekilde anlatılması gerekirdi, ama bu malesef olmadı. Tabi ki halkımız da bilmediği konuda haklı olarak giderek oyunu hayır olarak kullandı. Bence meclisteki ben de dahil tüm vekiller bu hayır’ı bir uyarı olarak almalıdır ve bundan sonra halka danışmadan, halkı bilgilendirmeden herhangi bir adım atmamalıdır.

   Ben çıkan bu sonucun meclisteki siyasi iradeye güvensizlik olarak alınmasını doğru bulmuyorum. Burada hayır çıkmasının esas sebebi vatandaşın referandumda neye evet diyeceğini bilmediğinden dolayıdır. Zaten bizlere de vatandaşların seçim öncesinde sorduğu soruların çoğu referandumda nelerin değişeceği konusunda idi. Kısacası çıkan sonucu meclise güvensizlik olarak algılamak hatalı olur.

Kemal Dürüst (UBP)

   “Biz daha komite aşamasında parti olarak sürenin çok kısa olduğunu ve anayasanın ayrıntılı olarak vatandaşa anlatılamayacağını söyledik. Ama bu konu alel acele gündeme getirldi ve sanki anayasa değişikliğini ilk biz yapacağız havasına girildi. Neticede de halka rağmen bunun yapılamayacağı çok acı şekilde de öğrenilmiş oldu. Verilen mesaj çok açıktır, halk dedi ki, siz bize neye karar vereceğimizi anlatmazsanız biz de sizi dikkate almayız.

   Gerçek şudur ki yapılacak olan her değişikliği halkın bilmesi lazımdır ve bu referandum herkese de ders olmuştur. Çıkan sonucun bir istifa sebebi olduğuna inanmıyorum, ama dediğim gibi bu hayır’dan her kesin bir ders çıkarması gerekir.”

Ali Pilli (UBP)

   “Referandumdan hayır çıkacağı daha başından belliydi. Çünkü gittiğimiz her yerde vatandaş bize referandumda nelerin değişeceğini bilmediğini ve dolayısı ile de bilmediği şeye evet demeyeceğini söylüyordu. Artık şunu öğrendik, halkı ilgilendiren konuları eğer halka sormazsan sonuç böyle olur. Vekillere verilen mesaj da yaptıklarınızı bilmek istiyoruz ve bu isteğimiz de en doğal hakkımızdır şeklindedir.

   Vatandaşın referandumdaki tepkisi içeriğini bilmediği bir konunun önüne konmasınadır, yoksa meclise karşı bir tepkisinin olduğuna inanmıyorum, dolayısı ile de istifa edilecek bir durum yoktur. Ama halk eğer mecliste bu anayasaya evet deyip referanduma sunan 48 milletvekili de istifa etsin derse ve böyle bir karar alınırsa ben istifa etmeye hazırım.

Dursun Oğuz (UBP)

   “Referandum malesef öksüz evlat gibi kaldı, halka neler içerdiğini hiç kimse anlatmadı çünkü hepimiz tüm enerjimizi yerel seçimlere yönlendirdik. Aslında biz parti olarak bu anayasa değişikliğinin iyi tartışılmasını, halka iyi anlatılmasını dolayısı ile de tarihinin bu kadar erken olmamasını söyledik ama toplumda hiç tartışılmadan vatandaşın önüne kondu. Bence referandum cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yapılabilirdi, hem geçecek bu sürede hem uzman hukukçulardan da destek alınarak vatandaşa daha iyi anlatılabilirdi. Tabi ki halk bize bir uyarı yapmıştır ve kesinlikle dikkate alınmalıdır.

   Hayır’ın çıkma sebebi halka neyin ne olduğunun anlatılmamasıdır ve bunu meclis iradesine güvensizlik olarak almak hatalı bir tesbit olur. Dolayısı ile herhangi bir istifanın gerekli olduğuna da inanmıyorum.”

Zorlu Töre (UBP)

   “Bu sonuç kesinlikle CTP’nin mağlubiyetidir, UBP sırf anayasaya destek vermiyor diye suçlanmaması için mecliste kerhen evet demiştir. Ben de dahil olmak üzere bazı UBP’li milletvekilleri anayasaya hayır için propaganda yaptık. CTP’nin ben yaparım olur zihniyeti ters tepmiş ve halktan gereken cevabı da almışlardır. Ben şahsen çıkan sonuç dolayısıyla çok mutluyum. En azından Annan Planı gibi dayatma bir plan birdaha önümüze konarsa, halkımız anayasa gibi buna da hayır diyebilecektir.

   Bu sonucu meclis iradesine güvenmeme olarak almak doğru değildir. Halkın tepkisi CTP’ye olmuştur, çünkü anayasa değişikliği gibi önemli bir konu aceleye gelmemeliydi. Aslında bu işin daha başında bu değişikliğin iyi tartışılarak, halka anlatılarak ve daha geniş kapsamlı bir şekilde ilerik,i bir tarihte yapılması gerektiğini söyledik ama CTP ısrar edinece kabul etmemiz de bizim hatamız oldu.”

Menteş Gündüz (DP-UG)

   “Bana göre vatandaşlar bu işin aceleye getirilmesine böyle cevap vererek hepimizi uyardı. Yani vatandaş bilmediği bir konuya onay vermedi. Referandum öncesinde değişecek maddelere hiç tartışılmadı, tanıtımı eksik idi, vatandaşın fikri alınmadı yani bir şekilde dayatma yapılmaya çalışıldı ama ters tepti. Yine de şunu söyleyebilirim, çoğunluk vatandaş mevcut anayasanın değiştirilmesine karşı değil ve gerekli olduğuna da inanıyor, ama bunun iyice tartışılarak ve vatandaşa da ayrıntılı olarak anlatılmasını da istiyor.

   “Son dönemlerde önüne gelen milletvekillerine yükleniyor, gerek yazılı gerekse görsel medyada bazı kişiler ülkede olan her olayı nerdeyse milletvekillerine bağlıyor. Ama mecliste yapılan iyi ve güzel işleri hiçbirisi görmüyor. Referandumda hayır çıkmasının sebebi vatandaşın bilgi sahibi olmamasındandır ve bunu meclise güvensizlik var olarak almak da son derece hatalı bir karadır. Tabi bu hayırın ardından şunu da söylemek istiyorum, acaba bundan sonra anayasa değişikliği için gerekli 34 oy artık ne zaman bulunabilecektir.”