Ankara’da düzenlenen ‘Kıbrıs’ta Son Söz’ başlıklı uluslararası konferansın sonuç bildirisi yayımlandı.
Bildiride; KKTC’de süratle mal ve hizmet sektöründe üretim ekonomisine geçilmesi, Türkiye’den gelen sudan azami şekilde yararlanılarak tarım ve hayvancılığa dayalı sanayi sektörünün geliştirilmesi, kablo ile elektrik getirilmesi projesinin süratle hayata geçirilmesi, turizm ve yükseköğrenimin sürdürülebilir kılınmasında gerekli stratejik planların uygulamaya ivedilikle geçirilmesi başta olmak üzere atılacak ekonomik adımlar belirtildi.
Kapalı Maraş konusu, Doğu Akdeniz’deki gelişmeler, Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik adımlara değinilen bildiride BM parametrelerinin yetersiz kaldığı, Kıbrıs’ta en iyi seçeneğin iki devletli çözüm olduğu kaydedildi.
Kapalı Maraş’ın KKTC yönetiminde, Vakıf mallarının hukuki durumunu da dikkate alarak uluslararası hukuk temelinde iskâna açılmasına da vurgu yapılırken, Doğu Akdeniz’de hak ve menfaatlerin korunması gerektiği de belirtildi.
Sonuç bildirisinde şunlar kaydedildi:
“Kıbrıs konusu, sadece ‘Doğu Akdeniz’in kontrolünde kimlerin etken olacağı’ değil, doğrudan Türkiye’nin ve Kıbrıs Türk Halkının güvenliği ve refahı konusudur. Özetle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC), Mavi Vatan’ın ve Ana Vatanın da kaderini etkileyecek önemi haizdir.
Doğu Akdeniz’in yeni jeostratejisi ve jeoplolitiği içinde Türkiye ve KKTC, Kıbrıs stratejisini gözden geçirmek ve temel değişikliklere gitmek zorundadır.
Her şeyden önce; KKTC’nin güvenliği Türkiye’den başlar. Türkiye’nin güvenliği Kıbrıs’tan başlar.
Bu; vazgeçilmez, değiştirilmez, değiştirilmesi teklif bile edilemez temel kuraldır.
Buna şu kuralı da aynı kuvvetle ilave etmek durumundayız:
Kıbrıs Türkü’nün refahı Türkiye’den başlar. Türkiye’nin refahı KKTC’nden başlar.
BM parametreleri artık yeterliliğini yitirmiştir
İçinde bulunduğumuz koşullarda 1977-1979 Doruk Anlaşmaları ve Kıbrıs uyuşmazlığının çözümüne ilişkin BM parametreleri artık yeterliliğini yitirmiştir.
1977-1979 Doruk Anlaşmalarında öngörülen iki kesimli, iki toplumlu, siyasi eşitliğe bağlı federal ortaklık hedefinin, 42 yıldır süren başarısız müzakereler sonunda hüküm süren siyasi, sosyal, ekonomik ve psikolojik koşullar nedeni ile Kıbrıs için uygun bir uzlaşı modeli olamadığı görülmektedir.
Bu koşullarda Rum tarafı ile ancak federasyon dışındaki alternatif çözüm modellerinin ele alınacağı bir müzakereye girilmesinin uygun olacağı, bu noktadan sonra uygulanabilir ve sürdürülebilir olmayacağı görülen federal ortaklık görüşmelerine bırakıldığı yerden ve/veya Guterres Belgesi çerçevesinde devamın ciddi bir hata olacağı değerlendirilmiştir.
İsabetli adımlar
Mevcut çıkmazın aşılabilmesi için Kıbrıs Türk tarafının Rum tarafına rahatlık kazandıran statükonun değişmesini sağlayabilecek girişimler planlamasına ve uygulamasına ihtiyaç olduğunun altı çizilmiştir. Türk tarafının son dönemde Türkiye’nin Kıta Sahanlığı ile KKTC’nin TPAO’ya verdiği lisans alanlarında sondaj çalışması başlatması ve Kapalı Maraş’ı KKTC yönetiminde eski sakinlerinin dönmelerine açma projesi, bu yönde atılan isabetli adımlar olarak görülmektedir. Bunlara benzer yeni adımların eklenmesi isabetli olacaktır. Diğer yandan Kıbrıs Evkaf İdaresinin Maraş bölgesindeki vakıf taşınmazlar ile ilgili hakları hassasiyetle korunmalıdır.
En iyi seçenek iki devletli çözüm
Federal ortaklık hedefine ulaşmada karşılaşılan aşılması imkânsız engeller nedeni ile Kıbrıs Türk Halkı’nın bağımsız egemen eşitliğini gözetecek şekilde en iyi seçeneğin iki devletli çözüm olduğu, bunun için KKTC’nin siyasi ve ekonomik görünürlüğünün ve saygınlığının yükseltilerek zaman içinde uluslararası tanınmışlığının pekiştirilmesinin en doğru yol olacağı değerlendirilmiştir.
Bu maksatla uygun koşullarda Rum tarafı ile alternatif bir çıkış olarak “kadife ayrılık” yolunun denenebileceği tartışılmıştır.
Sonuçta, KKTC’nin 36 yaşında, kendi toprakları üzerinde egemen bir devlet olduğuna işaret edilmiştir.
Deniz yetki alanları
Deniz hukuku ve içtihatlara göre ayrıca hakkaniyet ilkesinin gözetilebilmesi için kıtalara yakın adaların deniz yetki alanlarına sınırlamalar getirilmektedir. Bunun için de hudut belirlemede deniz sahilinin uzunluğu ve nüfus gibi faktörlere bakılmaktadır. Örneğin Türkiye’nin ana kıtasından 2 km mesafede olan Meis gibi üzerinde sadece 300 kişinin yaşadığı küçük bir adanın kıtalar ile eşit hak sahibi olamayacağına dikkat çekilmiştir.
Keza, Kıbrıslı Türkler ile Kıbrıslı Rumlar henüz mutabakatla paylaşım gerçekleştiremedikleri için Kıbrıs’ta deniz yetki alanlarının ortak mal sahipliğinin devam ettiğine işaret edilmiştir.
Kapalı Maraş’ın iskâna açılması
Oturumlarda ayrıca aşağıdaki hususların altı çizildi:
KKTC’de süratle mal ve hizmet sektöründe üretim ekonomisine geçilmesi.
Türkiye’den gelen sudan azami şekilde yararlanılarak tarım ve hayvancılığa dayalı sanayi sektörünün geliştirilmesi.
Türkiye ve KKTC arasında ticaretin kolaylaştırılması.
Türkiye’den KKTC’ye kablo ile elektrik getirilmesi projesinin süratle hayata geçirilmesi.
KKTC’nin ihracatı önündeki Rum engellemelerinin, Türkiye tarafından, teknolojinin bütün imkanları da kullanılarak en pratik şekilde geçersiz kılınması.
Bariz bir insan hakları ihlali olan hava taşımacılığı ambargosuna karşı uluslararası hukukun öngördüğü tüm imkanların kullanılması.
KKTC’nin dünya ile bütünleşmesinde önemli rol oynayan ve ekonomik anlamda katma değer yaratan turizm ve yüksek öğrenim alanının sürdürülebilir kılınmasında gerekli stratejik planların uygulamaya ivedilikle geçirilmesi.
Uluslararası spor müsabakalarında uygulanan ambargoya karşı da benzer adımların atılması.
Taşınmaz Mal Komisyonu’nun çalışmalarının hızlandırılması ve faaliyetlerini kısıtlayan sebeplerin giderilmesi.
Garanti ve İttifak Antlaşmalarının hiçbir şekilde tartışmaya açılmaması.
Kapalı Maraş’ın KKTC yönetiminde, Vakıf mallarının hukuki durumunu da dikkate alarak uluslararası hukuk temelinde iskana açılması.”
