banner564
24
Mar 2024
Kapitalizm ve aydınlar

Bizim gençliğimizde, kabaca 70'li yıllarda yani, milliyetçi-muhafazakâr kesimlerin siyasî hedeflerinin ve sloganlarının merkezinde ‘'antikomünizm'' yer alıyordu. Bir kişi veya grubu ‘'komünist'' olarak yaftaladınız...

MAKALEYİ OKU
17
Mar 2024
Türkiye’de ‘’hak yok vazife vardır’’

Şu müessif gerçeği artık kabul edelim: Türkiye'de toplumun çoğunluğunun zihin dünyasında ‘'hak'' fikrinin yeri yoktur. Oysa hak fikri ‘'bireysel egemenlik'' düşüncesiyle ve kişinin kendisini ahlâkî özne...

MAKALEYİ OKU
10
Mar 2024
Eğitim ve ideoloji

İngiliz filozofu William Godwin (ö. 1836) bir keresinde şöyle yazmıştı: 'Eğitim gibi güçlü bir mekanizmayı ne olduğu apaçık belli olan bir kurumun yönetimi altına koymadan önce, ne yaptığımızı çok iyi düşünmemiz gerekir. Devlet...

MAKALEYİ OKU
03
Mar 2024
Türkiye’nin kurtuluşu paradigma değişimine bağlıdır

Kabaca 2011 yılından itibaren ülkemizin hemen hemen her bakımdan bir gerileme sürecine girdiği ve 2017'de yapılan otoriter başkanlıkçı Anayasa revizyonunun 2018 yazında yürürlüğe girmesinden sonra bu sürecin daha da hızlandığı maalesef...

MAKALEYİ OKU
25
Şub 2024
Rızaya dayanan baskıcı yönetim olur mu?

Başlıktaki soruyu ünlü siyaset teorisyeni John P. Plamenatz'ın (1912-1975) siyasî itaat yükümlülüğünü tartıştığı Consent, Freedom and Political Obligation (1968) adlı kitabındaki bir pasajdan uyarladım. Cevabını da esas olarak...

MAKALEYİ OKU
18
Şub 2024
“Terörizm’’ isnadı artık masum değildir

Aşağı yukarı 20. yüzyılın son onyıllarından itibaren devletlerin siyasî jargonunun gözde terimlerinden biri, belki de birincisi, ‘'terörizm''dir.  Terör ve terörizmin günümüz devletlerinin gözünde bu ayrıcalıklı...

MAKALEYİ OKU
11
Şub 2024
Anayasa mahkemesinin sonu mu?

Anayasa Mahkemeleri çağdaş liberal-demokratik sistemlerin vazgeçilmez unsurlarındandır. Sahici demokrasiler için bu mahkemeler başlıca iki nedenle vazgeçilmezdirler. İlk olarak, anayasa mahkemeleri yasama ve yürütmeyi kendi anayasal sınırları...

MAKALEYİ OKU
04
Şub 2024
Kanun ve yasa

Geçen haftaki yazımda, bağımsız bir hukuk geleneğinin var olmadığı ve dolayısıyla hukukun esas olarak devlet tarafından üretildiği toplumlarda ‘'hukukun üstünlüğü''nün gerçekleşmesinin, orada yasa yapımına ve uygulamasına...

MAKALEYİ OKU
28
Oca 2024
Hukukun üstünlüğü idealinin gerçekleşme şansı

Genel olarak hukukla ilgili en önemli kavramlardan biri adalet, diğeri ise hukukun üstünlüğüdür. ‘'Hukukun üstünlüğü'' (rule of law) ideali, görünüşe göre, bugün bütün liberal-demokratik devletler tarafından benimsenmiştir....

MAKALEYİ OKU
21
Oca 2024
Korku, din ve erdem

Yirminci yüzyılın önde gelen filozoflarından Bertrand Russell (1872-1970) ‘'Hür Düşüncenin Değeri'' başlıklı denemesinde 1944 yılında şöyle yazmış: ‘'Kızgın bir Tanrı'dan korkmayı erdem sanan insan çok...

MAKALEYİ OKU
14
Oca 2024
"Yeni Türkiye’den ‘’Türkiye yüzyılı’’na

Hatırlanacağı gibi "Yeni Türkiye" Adalet ve Kalkınma Partisi'nin iktidara geldikten bir süre sonra benimsediği gözde sloganlardan biriydi. AKP'nin fırsatçılık veya kurnazlığının bir eseri olarak, Cumhuriyet'in kuruluşunun 100....

MAKALEYİ OKU
07
Oca 2024
Çoğulculuk, özgürlük ve demokrasi

‘'Çoğulcu demokrasi'' kavramındaki ‘'çoğulcu'' kelimesinin biri tasvirî-analitik, diğeri normatif olmak üzere iki farklı anlamı vardır. Tasvirî-analitik bir kavram olarak çoğulculukla, birbiriyle yarış içindeki...

MAKALEYİ OKU
31
Ara 2023
AKP’nin statükoyu sarsmayan son ‘’yaramazlıkları’’

Son günlerde yaşadığımız iki olayın Türkiye'deki rejimin mahiyeti bakımından bazı sembolik anlamlar taşıdığını düşünüyorum. Bunlardan biri adlî yargının Anayasa Mahkemesi'nin milletvekili Can Atalay hakkındaki bağlayıcı...

MAKALEYİ OKU
24
Ara 2023
Eğitimde ‘’din’’li zamanlar

Devlet okullarında dinsel etkinin ‘'dayatma'' denebilecek derecede yoğunluk kazanması son haftalar, hatta ayların öne çıkan gündem maddelerinden biri haline geldi. Esasen, epey bir süredir AKP iktidarında genel olarak okulların...

MAKALEYİ OKU
17
Ara 2023
PISA 2022 VERİLERİ, EĞİTİM VE ÜNİVERSİTE

Son PISA araştırmasının Türkiye'yle ilgili olarak ortaya koyduğu, her defasında olduğu gibi, bu sefer de neredeyse bütün ülkede yaygın bir alarm psikolojisine neden oldu.  PISA, biliyorsunuz, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı...

MAKALEYİ OKU
10
Ara 2023
Kayyım uygulamasında ısrar ne anlama geliyor?

Önümüzdeki Mart ayı sonunda yapılacak olan yerel yönetim seçimlerinin yaklaşması bir yandan siyasî partilerin aday belirleme çalışmalarını, bir yandan da partiler arasında seçim ittifakı veya işbirliği arayışlarını hızlandırdı. ...

MAKALEYİ OKU
03
Ara 2023
Özgürlük-güvenlik dengesi mi? 

'Anayasa bireysel hakları tecavüzlere karşı korursa da, o bir intihar fermanı değildir.” Bu cümle Amerikan Yüksek Mahkemesi'nin 1963 tarihli bir kararında yer alıyor. ABD'nin kuruluşunun fikri mimarlarından sayılan Benjamin Franklin...

MAKALEYİ OKU
26
Kas 2023
Artık itiraf edelim: bizim sorunumuz devletten önce toplumla

Kendilerini ‘'demokrat aydınlar'' olarak niteleyen solcular ile bazı Kemalistler 12 Eylül rejiminin Türkiye toplumunu depolitize ettiğini (politikaya ilgisizleştirdiğini) ileri sürerler. Bu sözde büyük bir doğruluk payı vardır....

MAKALEYİ OKU
19
Kas 2023
Sivil din, siyasî din ve Türkiye

Sivil din (civil religion) 18. yüzyılda Jan Jack Rousseau'nun icat ettiği ve Amerikalı sosyolog Robert Bellah'ın 1960'lar ve 70'lerde yeniden yorumladığı siyasî ve sosyolojik bir terimdir. Sivil din modern devletin siyasî itaate...

MAKALEYİ OKU
12
Kas 2023
Yargıtay’ın yanlış hamlesi

Son zamanlarda Türkiye'nin yargı düzeniyle ilgili skandalların ardı arkası kesilmiyor, bir skandal unutulmadan bir yenisi gündeme geliyor!  Hatırlanacağı gibi, üç hafta kadar önce İstanbul Anadolu Adliyesi Başsavcısı Hakimler ve...

MAKALEYİ OKU
05
Kas 2023
Prof. Dr. Ergun Özbudun’un ardından

Bugün Türkiye'nin seçkin bir sosyal bilimcisi, benim de hocam olan Prof. Dr. Ergun Özbudun'dan bahsetmek istiyorum. Kendisi maalesef 1 Kasım günü hayata veda etti. Aynı gün Ankara'da kendisini toprağa verdik. Hocam ve dostum Ergun...

MAKALEYİ OKU
29
Eki 2023
Ulus-devlet nedir?

Bugün 'devlet” olarak adlandırılan siyasi örgütlenme biçimi insanlık tarihinde oldukça yeni bir olgudur.  Başka bir ifadeyle, bugün bildiğimiz anlamda devlet tarihin başlangıcından beri var olan bir fenomen değil, 15. ve 16. yüzyıllarda...

MAKALEYİ OKU
22
Eki 2023
Yargıda yolsuzluk ve ‘’çeteleşme’’ iddiaları

İstanbul Anadolu Adliyesi Başsavcısı İsmail Uçar'ın yargıda rüşvet iddialarıyla ilgili olarak Hakimler ve Savcılar Kurulu'na gönderdiği mektup Türkiye'de ‘'mahkemelerin adalet dağıttığı''na ilişkin zaten...

MAKALEYİ OKU
15
Eki 2023
Özgürlüksüz demokrasi demokrasi değildir

Son iki yüzyılın önde gelen politik değerleri arasında demokrasi popülaritesi açısından ilk sırada yer alıyor. Tam da bu gerçek, yani demokrasinin günümüzün en popüler siyasî değer veya ideal olması, onun bilerek veya bilmeyerek yanlış...

MAKALEYİ OKU
08
Eki 2023
Ufukta ışık görünmüyor

Geçen haftanın hukuk ve siyaset gündeminde peş peşe yaşanan iki önemli gelişme vardı. İlki, ByLock kullandığı için Türk yargı sistemi tarafından ‘'FETÖ üyeliği'' suçlamasıyla hapse mahkûm edilmiş olan Yüksel Yalçınkaya'nın...

MAKALEYİ OKU
01
Eki 2023
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yalçınkaya kararına dair

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) 26 Eylül'de Gülen Cemaati mensubu veya sempatizanı oldukları için yargılanıp hapis cezasına çarptırılmış veya halen yargılanmakta olan onbinlerce kişinin akıbetini etkileyebilecek önemli bir karar...

MAKALEYİ OKU
24
Eyl 2023
SİYASÎ PARTİLER NE İŞE YARAR?

Günümüzde siyasî partiler ‘'demokratik siyasî hayatın vazgeçilmez unsurları'' olarak görülmektedirler. Bunun temel nedeni, modern demokrasilerin doğrudan-demokratik değil de temsilî rejimler olmalarıdır. Temsilî demokrasilerde...

MAKALEYİ OKU
17
Eyl 2023
AKP’nin ‘’Yeni Anayasa’’ girişimine dair

MHP destekli AKP/Erdoğan yönetiminin acı birer ironi niteliğindeki girişimleri hiç eksik olmuyor. Yakın geçmişte bunun tipik örneklerini, hükûmetin bir yandan hak-hukuk tanımayan baskıcı uygulamalarına devam ederken, öbür yandan ikide bir...

MAKALEYİ OKU
10
Eyl 2023
‘’CUMHURİYET FAZİLET’’ MİDİR?

İlkokul öğrenciliği yıllarımda değilse de, orta öğrenimim sırasında çokça duyduğum şöyle bir sloganımsı ifade vardı: ‘'Cumhuriyet fazilete dayanan bir yönetim şeklidir'' veya kısaca ‘'cumhuriyet fazilettir.''...

MAKALEYİ OKU
03
Eyl 2023
Aşağıdan yukarı kurulan zorba yönetim

İnsanların çoğu otoriterizm, diktatörlük, istibdat ve benzeri antidemokratik ve antiliberal rejimlerin bedhah veya kötü niyetli kişi yahut kişiler tarafından yukarıdan aşağıya doğru tek taraflı bir şekilde kurulduklarını düşünme eğilimindedir....

MAKALEYİ OKU
27
Ağu 2023
Sağ İttifak ve DEVA Partisi

AKP ve MHP'nin dokuz ay kadar önce sözde başörtüsüne özgürlük sağlamak için TBMM'ye sundukları Anayasa değişikliği teklifi bugünlerde yeniden ama bu sefer ‘'sağ partiler'' arasında bir ittifak ihtimaliyle birlikte...

MAKALEYİ OKU
20
Ağu 2023
Özgürlük, hoşgörü ve farklılık

Ünlü Amerikalı liberteryen iktisatçı ve sosyal teorisyen Thomas Sowell bir keresinde şöyle yazmıştı: ‘'Özgürlük en nihayetinde başka insanların sizin onaylamadığınız şeyleri yapma hakkı demektir.'' (Dismantling America...

MAKALEYİ OKU
13
Ağu 2023
İYİ Parti-MHP yakınlaşması ve Akşener’in orta sağ hayali

Geçen Mayıs'taki genel seçimleri kaybeden muhalefet ittifakının başını çekmiş olan CHP bir süredir bu başarısızlığın yol açtığı tartışmalarla kendi içinde çalkalanmaya devam ederken, ittifakın ikinci büyük ortağı olan İYİ...

MAKALEYİ OKU
06
Ağu 2023
AKP ve sivillik veya ‘’merkeze oturmanın riski”

Hatırlanacağı gibi, Temmuz 2007'de yapılan genel seçimlerde Adalet ve Kalkınma Partisi oy oranını belirgin bir şekilde artırarak 2002'deki %34'ten %47'ye çıkarmış ve merkez sağdaki DP (DYP) ile Anavatan Partisi'ni adeta...

MAKALEYİ OKU
30
Tem 2023
AKP iktidarda, Türkiye halâ askıda

Genel seçimlerden iki ay sonra bile Türkiye uğursuz bir belirsizlik içinde sürüklenmeye devam ediyor. Oysa, 14 ve 28 Mayıs'ta yapılan seçimler sonucunda AKP-MHP ittifakı kıl payı farkla da olsa yürütme ve yasamada yeniden üstünlüğü...

MAKALEYİ OKU
23
Tem 2023
Baskı, paternalizm ve ahlak

Baskıcı ve keyfî yönetimin toplumsal ahlâk için dezavantaj teşkil ettiği bir sır olmadığı gibi, bunun nedenini anlamakta zor değildir. Buna karşılık, çoğu insan paternalizmin, kötücül olanının değilse de ‘'hayırhah''...

MAKALEYİ OKU
16
Tem 2023
Şeyhin rehberliği Türkiye’yi Avrupa’ya götürür mü? 

Geçen haftaki bir dış politika gelişmesi Türkiye'nin yeniden Avrupa Birliği'ne (AB) ve genel olarak Batı'ya yöneliş arayışı içinde olduğu izlenimi doğurdu. Hatırlanacağı gibi, Erdoğan yönetimi epey bir zamandır İsveç'in...

MAKALEYİ OKU
09
Tem 2023
Anayasa mühendisliğinin sınırlı başarı şansı

Bir yıl kadar önce bu gazetede yayımlanan ‘'Anayasal Yenilenme İçin Zihniyet Değişimi'' (24 Temmuz 2022) başlıklı yazımda, bu yönde samimi bir niyetin var olması şartıyla, ülkemizde liberal anayasacılığın başarı şansının,...

MAKALEYİ OKU
02
Tem 2023
Güven, hoşgörü ve empati ya da toplumsal sermayenin tahribi

Türkiye'nin siyasî rejiminin -özgürlük ve insan hakları, hukuk ve adalet, demokrasi, barış ve refah gibi- toplumsal-siyasal ideallerle ilişkisi son yıllarda neredeyse tamamen kopmuştur. Maalesef, son on yılda önce AKP sonra AKP-MHP yönetimi...

MAKALEYİ OKU
25
Haz 2023
Hukuk tanımazlık ve medeniyetsizlik

Geçen haftaki yazımda, Osman Kavala'nın Eylül başına kadar serbest bırakılmaması halinde Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin Türkiye hakkında başlatmış olduğu ‘'ihlâl proseürü''nün Türkiye'ye müeyyide...

MAKALEYİ OKU

banner608

banner473