Özgül Gürkut MUTLUYAKALI

Kıbrıs Türk halkı, Cumhuriyet Meclisi’ndeki 50 temsilcisini belirlemek üzere 7 Ocak Pazar günü bir kez daha sandığa gidiyor. Seçim sürecini yürütmekten sorumlu Yüksek Seçim Kurulu (YSK) seçim için hazırlıklarını sürdürüyor.

190 bin 551 seçmenin 719 sandıkta 08.00-18.00 saatleri arasında oy kullanılabileceği 7 Ocak Milletvekilliği Erken Genel Seçimi’nde sandıklarda 2 bin 157 kişi görev yapacak.

Yeni Seçim ve Halkoylaması Yasası uyarınca ilk kez uygulanacak sistemle, seçmenler sadece bulundukları ilçede değil ülke genelindeki 50 milletvekilini belirlemede etkili olacak.

7 Ocak Milletvekilliği Erken Genel Seçimi’yle Lefkoşa’dan 16, Gazimağusa’dan 13, Girne’den 10, İskele’den 5, Güzelyurt’tan 4 ve Lefke’den de 2 milletvekili seçilecek.

Seçimde, yüzde 5 ülke barajını geçecek partiler milletvekili çıkarabilecek.

Seçim pusulası poster boyutunda

8 partiden 379 ve 9 da bağımsız aday olmak üzere toplam 388 adayın isimlerinin yer aldığı oy pusulalarının Devlet Basımevi’nde büyük boyutlu basılmasına paralel olarak oy kullanma yerlerindeki paravanlarda ve masalarda da düzenlemeye gidildi. Pusulanın ebatı 70x49.5 cm. Pusula, standart poster veya afiş boyutu olarak nitelendirilen A2’den daha büyük, A1 den ise daha küçük.

Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Narin Ferdi Şefik, TAK muhabirinin sorularını yanıtladı.

Şefik, Seçim ve Halkoylaması (Değişiklik) Yasası’nı YSK’nın Meclis’ten farklı yorumladığı eleştirileriyle ilgili, “Herkesin saygı sınırları içinde görüşlerini söyleyebilmesi bence çok güzel bir meziyettir. Bu ülkede bunu yapabildiğimiz için şanslıyız” yorumunda bulundu. Şefik, YSK’nın Seçim ve Halkoylaması Yasası’ndaki karma oyla ilgili yorumunun, Meclis’in iradesine ters olmadığını, Meclis’in de yasada ilçeleri baz aldığını söyledi.

4 adayda yasal sorun var

YSK Başkanı Narin Ferdi Şefik, oy pusulasında isimleri yer alan 4 adayın sabıka kayıtlarından dolayı yasal sorun olduğunu ve adaylıklarının aykırı bulunduğunu açıkladı.

Şefik, bu kişilerin yasa uyarınca oy pusulasında isimlerinin yer aldığını ancak kazansalar bile milletvekili olamayacaklarını söyledi.

Girne İlçe Seçim Kurulu’nun YSK tarafından da onaylanan ve Resmi Gazete’de yayımlanan kararıyla YDP Girne Adayı Okan Erdemsiz’in seçilmek için gerekli şartları taşımadığını ifade eden Şefik, MDP Lefkoşa 4. sıra adayı Soykan Türken, MDP Lefkoşa 8. sıra adayı Derya Karmaner’in ve MDP Gazimağusa 6. sıra adayı Ayşe Karakuzu’nun adaylıklarının da ilgili ilçe seçim kurullarınca aykırı bulunduğunu bildirdi.

Nasıl oy kullanılacak?

7 Ocak Pazar günü seçmenler mühür, mühür +tercih veya karma olmak üzere 3 farklı yöntemle oy kullanabilecek.

1.mühür

Seçmen, herhangi bir siyasal partiye mühür vurarak oy vermek istemesi halinde, Sandık Kurulu tarafından kendisine verilecek EVET mühürüyle oy pusulası üzerinde partinin ambleminin ve isminin altında yer alan kare içerisine EVET mühürünü 1 defa basacak.

2.mühür ve tercih

Seçmen oyunu bir partiye mühür basarak kullandıktan sonra, mühür bastığı partinin adayları arasında tercih yapmayı arzu etmesi halinde, her ilçedeki aday sayısının yarısına, isim ve soy isimlerinin karşısındaki kareye işaret koymak suretiyle tercih kullanabilecek.

Her ilçedeki adaylar için tercih kullanılması şart değil. Seçmen istediği ilçe veya ilçeler için tercih kullanabilir. Tercih kullanmak istediği takdirde, Lefkoşa’da 8, Mağusa’da 6, Girne’de 5, Güzelyurt’ta 2, İskele’de 2, Lefke’de 1 tercih kullanması gerekiyor.  İlçelerde çıkacak milletvekili sayısından az aday gösteren siyasal partide, tercih sayısı, partinin her ilçede gösterdiği aday sayısının yarısı kadar olacak.

3.karma

Seçmen oyunu karışık olarak vermek isterse, oy vereceği ilçelerdeki adayların isim ve soy isimleri karşısındaki kareye işaret koymak suretiyle oyunu karma olarak kullanabilecek. Karma oyda EVET mühürü kesinlikle kullanılmayacak.

Karma oyun kullanıldığı her ilçede, oyların en az 2 siyasal parti adayları arasında veya en az 1 siyasal partinin adayları ile bağımsız adaylar arasında kullanılması zorunlu.

Karma oy kullanacak seçmenin; Lefkoşa’da en az 8, en fazla 16; Mağusa’da en az 6, en fazla 13; Girne’de en az 5, en fazla 10; Güzelyurt’ta en az 2, en fazla 4; İskele’de en az 2, en fazla 5, Lefke’de en az 1, en fazla 2 adaya oy kullanması gerekiyor.

Karma oyu tercih eden seçmenlerin, her ilçede karma oy kullanması zorunda değil ancak KKTC genelinde en az 24, en fazla 50 aday için oy kullanması şart.

Bir kez mühür vurulması şart

Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Narin Ferdi Şefik, mühür vuracak seçmenlerin oy pusulasında parti amblemi altındaki kutunun içine bir defa vurması gerektiğini, birden çok mühürün oy pusulasını geçersiz kılacağını vurguladı. Şefik,  yasadaki değişiklikle mühürün, oy verilecek partiye ayrılan sütunu aşmamak ve aday isimlerinin üzerine gelmemek kaydıyla parti ambleminin üstüne vurulması halinde de geçerli olacağını söyledi.

Lefke’deki istisna

YSK Başkanı Şefik, Lefke’deki istisna durum konusundaki soruyu yanıtlarken, karma oy kullanacak seçmenlerin Lefke’de sadece 2 milletvekili çıkarılacağı için bir adaya oy vermesinin geçerli olacağını, bunun Lefke için istisna bir durum olduğunu belirtti.

Bir başka soru üzerine Şefik, karma oy vermeyi tercih eden bir seçmenin 5 ilçede kurala uygun olarak oy kullanması ancak bir ilçede hata yapması halinde sadece hatalı ilçedeki oyunun geçersiz sayılacağını, oy pusulasının en az 24 oy içermesi halinde geçerli olacağını söyledi.

Oy sayımı

Narin Ferdi Şefik, oy pusulalarının değerlendirilmesi sırasında hatalı oy kullanılan ilçelerin yanına kırmızı “stiker” yapıştırılmak suretiyle o ilçenin hesaba katılmayacağını, geri kalan ilçelerdeki oyların yasanın gerektirdiklerini yerine getirmişse sorun olmayacağını yani hatanın sadece o ilçenin oylarını veya tercihlerini geçersiz kılacağını anlattı.

Şu ana dek seçim yasaklarının ihlal edildiğine dair YSK’ya iletilen bir konu olmadığını, ilçe seçim kurullarına gitmiş olabileceğini kaydeden Şefik, “Yasada olmayan pek çok şey yapılmaktadır. Yasada partilerin devlet radyo televizyonu BRT’de kurayla belirlenecek sıra ve yasada öngörülen sürelerle konuşma hakları var. Onun dışında yasa bir hak vermiyor. Ancak şu anda tüm adaylar birçok radyo ve televizyonda konuşuyor. Biz buna müdahale etmiyoruz çünkü yıllardır böyledir. Bütün partilere eşit imkanlar tanınıyor. Herkes bunu eşit kullandığı taktirde YSK da yasaklamamayı tercih ediyor” diye konuştu.

Sonuçlar nasıl hesaplanacak?

YSK Başkanı Narin Ferdi Şefik, seçim sonuçlarının nasıl hesaplanacağıyla ilgili de bilgi verdi.

Buna göre, ilçe seçim kurulları seçmenlerin ülke genelinde verdiği oyları belirleyip YSK’ya bildirecek. YSK, tüm ilçelerden gelen neticeleri toparlayacak ve her ilçenin adaylarının ülke genelinde aldığı oylar belirlenecek. Ülke barajı olan yüzde 5 oy oranını geçen partilerin oyları her ilçede, o ilçeden çıkarılacak milletvekili sayısına bölünecek ve sıralanacak. Bağımsızların oyları ise 1’le bölünecek. Ülke barajını geçmeyen partilerin oyları ise herhangi bir işleme tabi tutulmayacak. Hangi adayların seçildiği ise parti içi tercihlerle belirlenecek.

YSK sonuçları, YDÜ ile birlikte değerlendirecek.

YSK Başkanı Narin Ferdi Şefik, sonuçları bilgisayar aracılığıyla açıklayacaklarını ancak zaman zaman kendisinin de basına açıklama yapabileceğini söyledi. Oy verme işleminin saat 18.00’de tamamlanmasının ardından 19.00-21.00 arasında yayın yasağı olduğunu ancak basının bunu istemediğini, ayrıca partilerden gelen sonuçların daha hızlı yayıldığını, sosyal medyadan da yayınlar yapıldığını hatırlattı.

Anket yasağı

YSK Başkanı Narin Ferdi Şefik, anket yasağı ve halka yaptıkları “anketlere cevap vermeyin” şeklindeki duyuru konusundaki sorulara karşılık da şöyle konuştu:

“Anket yapıp KKTC’de veya yurt dışında yayımlayarak sonuçları KKTC halkının bilgisine getirmek için çalışmalar yapanlar olduğu bilgimize geldi. Bunu önlemenin yegane yolu cevap verdirmemektir. Çünkü anket yapanların ‘biz bilmek istiyoruz, sonuçları yayımlamayacağız’ demesi bana çok inandırıcı gelmiyor. Yasağa rağmen anket yayımlanırsa bu bir suçtur. Bu suça soruyu soran da cevap veren de iştirak etmiştir. Suç oluşur mu oluşmaz mı bilemem ama suç oluştuğu taktirde vatandaşın böyle bir soruşturmaya dahil olmaması için kendilerine bir duyuruyla bunu bildirdik. Yani anketi yapan yayımladığı taktirde, buna katılan da suçlu olur. Yapılacak anketleri yayımlamayacaklarının ne garantisi var? KKTC’de bir yasaya uymayan ve ülke yasalarına göre suç işleyen herhangi bir kişi, KKTC’ye ayak bastığı taktirde, işlediği suç için cevap vermek durumunda olacaktır.”