Çiğdem AYDIN

   Kuzey Kıbrıs’a yeterince hizmet veremez duruma gelen Telekomünikasyon Dairesi’nin ‘kamu-özel’ ortaklığına dayalı bir model çerçevesinde geliştirilmesini öngören ‘Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı’ önergesi Bakanlar Kurulu’ndan geçirildi. 
‘Alt’ ve ‘Üst’ yapılarak isimlendirilen yeni proje, hem sabit telefon abonelerinin artırılmasına, hem 3’üncü GSM şirketine olanak sağlayacak. Bakanlık 3 ay içinde ihaleye çıkılmasını hedefliyor.
   ‘Alt Yapı’  başlığı altında toprak altı altyapı ve transmisyon omurga Telekomünikasyon Dairesi’ne bırakılırken, ‘sabit ses, sabit geniş bant, mobil hizmetler ve son kullanıcıya verilecek katma değer servisler’ ‘Üst Yapı’ başlığıyla özele bırakılıyor ve ‘Yap-İşlet-Devret’ modeli öngörülüyor.
    Diyalog’a konuşan Bakan Tolga Atakan ‘liberal bir değişim’ sağlayacaklarını söyledi. 
   Atakan konuyla ilgili açıklamasında şöyle dedi:
   “Şu anda Telefon Dairemiz ve mevcut telefon dairesi alt yapısı gerçekten çağın gerekliliklerinin oldukça gerisinde. Bunu yenilemek ve çağın gereklilikleri noktasına getirecek kamu kaynaklarına ve imkânlarına sahip değiliz. Zaten dünyanın geneline baktığınızda bunun için liberalleşme hareketleri genel olarak haberleşme sektöründen başlar. Alt yapıda ve üst yapıda kamu özel ortaklığı çerçevesinde liberal bir değişim sağlayacağız ama Telefon Dairesi’ni ortadan kaldırarak değil, onun da bunu regüle edecek bir otorite olacak şekilde bu dönüşümü sağlayıp da altyapı kalitesini yükselttikten sonra 3. Bir GSM operatörünün gelip gelmeyeceğine saha sağlıklı tartışabiliriz.”
 
Bakanlar Kurulu neyi onayladı?

   Bakanlar Kurulunda onaylanan önergenin içeriği şöyle:

Özet
⁃    Telekomünikasyon Dairesi altyapı (toprak altı altyapı ve transmisyon omurga) ve üstyapı (sabit ses, sabit geniş bant, mobil hizmetler ve son kullanıcıya verilecek katma değer servisler) oluşumlarının işlevlerinin birbirinden ayrıştırılması,
⁃    Dairenin teşkilat yapısının güçlendirilmesi, düzenleyicilik ve denetçilik görevlerinin geliştirilmesi,
⁃    Altyapının tüm haberleşme sağlayıcılara eşit şartlarda ve adil şekilde sağlanması için altyapı yapma, yaptırma, kurma, kurdurma, işletme, işlettirme ve denetleme işlevlerinde TD'nin tek yetkili olması,
⁃    Üstyapının modernize edilmesi amacıyla, hazırlanacak teknik şartnameler doğrultusunda üstyapı hizmetlerinin yap-işlet-devret modeli ile işletilmesi,

Ön rapor ve ihale
⁃    Oluşturulan vizyon çerçevesinde, Ön Raporun hazırlanması ve üstyapı ihalesine 2019 yılı içinde çıkılması hedeflenmektedir,
⁃    Üstyapı ihalesi kapsamında yapılması planlanan yatırımlar, Telekomünikasyon Dairesinin ihtiyaç duyduğu altyapı yatırımları, ülke geneli saha dolaplarına kadar olan bakır kablo envanterinin fiber kablo ile değişimi, 2020 yılının ortasında teknoloji bağımsız frekans (5G dahil) ihalesine çıkılabilmesi için gerekli yatırımları içermektedir. 

Detay
⁃    Telekomünikasyon Dairesi’nin iki ana işlevi ile ilgili olarak, (1) mevcut sabit toprak altı altyapı/transmisyon omurga ve (2) mevcut sabit ses, sabit geniş bant, mobil üst yapının birlikte, iki ayrı oluşumda toplanması,
⁃    Altyapı (toprak altı altyapı ve transmisyon omurga) ve üst yapı (sabit ses, sabit geniş bant, mobil hizmetler ve son kullanıcıya verilecek katma değer servisler) oluşumlarının işlevlerinin tamamen birbirinden ayrılması,
⁃    Telekomünikasyon Dairesinin mevcut sabit alt yapısının geliştirilerek işletilmesi ve bu altyapının tamamen Devlet kontrolünde kalmasının sağlanması amacıyla Dairenin yeniden yapılandırılması,
⁃    Yapılacak kanuni düzenleme ile bütün sabit üst yapının (çekirdek şebeke, erişim şebekesi, her türlü servis içeriği sağlayan aktif ve pasif cihazlar, ses ve veri aboneleri, vb.), mobil üst yapının ve her türlü verilmiş frekansların mülkiyeti ve işletme hakkının TD'de kalmasının sağlanması,
⁃    TD'deki mevcut personelin hiçbir şekilde mağdur olmayacağının, özlük haklarına hiçbir halel gelmeyeceğinin ve %100 Devlet güvencesiyle iş güvencesinin garantisinin verilmesini sağlayacak yasal düzenlemelerin öncelikli olarak yapılması,

Genel gerekçe

KKTC Telekomünikasyon Dairesi (TD) Sabit Haberleşme ve Altyapı İşletmeciliği Hizmeti yetkilendirilmelerinde tekel durumundadır. Dairemizin, haberleşme sektöründeki rekabeti ve haberleşme hizmetlerinin kalitesinin artırılması için yapısının değiştirilerek, toprak altı altyapısının ve üst yapının modernize edilme zorunluluğu bulunmaktadır. Dairemizin yaklaşık 15 yıldır ciddi bir ekipman modernizesi yapılmayan ve son kullanıcı tarafındaki sabit altyapı şebekesinin büyük çoğunluğunun "bakır kablo" olan bir yapının, gelişen teknoloji içinde bu haliyle (kendi döner sermayesi olmayan, gerekli yatırımları yapmakta bürokrasiye takılan, personel sıkıntısı yaşayan vb.) faaliyetine devam etmesi teknik olarak mümkün değildir. Devlet kontrolünde olan sabit fiber optik kablo/bakır kablo altyapısı, Devlet kontrolünde olmak şartı ile haberleşme sektörünü de dikkate alarak yeni bir ulusal politika ile yapılandırılmalı ve uygun ücret politikaları ile kullandırılmalıdır.

Özellikle son yıllarda, gelişen teknoloji ile son kullanıcılara geniş bant üzerinden katma değerli servislerin verilmesi (yüksek hızda internet, IPTV, anlık mesajlaşma, ses ve video uygulamaları, internet tabanlı pek çok servis, vb.) konusu artık kaçınılmaz olmuştur. Geniş bant verebilmek için mümkün mertebe son kullanıcıya doğru fiber ile gidilmesi gerekliliği KKTC'de fiber sabit altyapı ihtiyacının giderek artmasına sebebiyet vermektedir. Devlet kontrolünde fiber optik şebekenin/transmisyon omurgasının geliştirilmesi ve fiber optik şebeke/transmisyon omurga topolojisinin kesintisiz hizmet verilmesi konusunda güncellenmesi ve yeni yatırımlar ile geliştirilmesi gerekmektedir.
Yıllar öncesinde yapılması gereken bu yapılandırmanın gecikmesi ile tüm haberleşme sağlayıcılarını, kendi fiber altyapı şebekelerini tesis etmesi yönünde arayışa sevk etmektedir.

Ancak bu özel Haberleşme İşletmecilerinin kendi fiber sabit altyapı şebekelerini oluşturmaları halinde:
a. TD'nin bu haliyle faaliyetini devam ettirme şansının kalmamasına,
b. Yapılacak mükerrer yatırımların, ciddi bir maliyet ve iş karmaşasına sebebiyet vermesine,
c. Güçlü özel sermayenin zaman içerisinde fiber optik altyapıda tekel olmasına ve bu bağlamda rekabetin önüne geçilmesine,
d. Eşit ücret politikalarının oluşturulmasının ve herkese eşit şartlarda ve adil bir şekilde kullandırılmasının önüne geçilmesine,
e. Fiber alt yapı şebekelerinin ulusal güvenliğinin sağlanamaması ve kontrol edilebilirliğinin yitirilmesi problemleriyle karşı karşıya kalınmasına, sebebiyet verecektir.