Siyasilerin yıllarca denetimsiz bir şekilde kullandıkları Toprak Ürünleri Kurumu’nun (TÜK) 120 milyon doların üzerinde borçlu olduğu berlirtildi. Diyalog’a konuşan Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Nazım Çavuşoğlu “Borcun miktarı 130 milyon dolar da olabilir ama tam olarak miktarı biz de bilmiyoruz”dedi.

“Şu anda ne kadar borç olduğu tam bir muamma” diyen Bakan Çavuşoğlu, geçmişten kaynaklanan yanlışlar ve hatalar yüzünden ortaya çıkan bu borcu kabul etmeyeceğini, devlet kefaleti imzalamayacağını söyledi. Çavuşoğlu sorularımızı şöyle yanıtladı:

Soru: TÜK’ün bu kadar yüksek borcu nereden çıktı? 

Cevap: 1997 yılında devletin TÜK’e verdiği bazı görevler vardı. TÜK bunları yaptı ve ana parayı ödeme görevi TÜK’ündü. Faizleri ödeme görevi de devlete aitti. Devlet faizleri ödemediği için yıllar içerisinde yüzde 150-200 faiz uygulama dönemlerinden geçtik. O dönemlerde devletin 1 milyonluk faiz ödemesi gerekirken 120-130 milyon dolar ödedi. Biz bunu üzerimizden attık. Çünkü bunu ispat ettik.  Ben devlet kefalet senedini imzalamadım. Maliye’den teftiş ekibi geldi denetimlerini yaptı. Bizim iddialarımızı önergemizi inceledi, doğru söylediğimiz ortaya çıktı ve borç sahibine gitti. Yani devlete gitti.  Şimdi  Toprak Mahsulleri Ofisi’ne borcumuz var. Teknik heyetle görüştüm bunu bir şekilde ödeyeceğiz. 13 milyon dolar, bu parayı ürünün alındığı dönemdeki fiyata göre değil ürünün miktarını gerekirse bugünkü fiyatıyla karşılayıp ödeyeceğiz. Gerekirse ürünü iade edeceğiz. Borçlarından arınarak yasası düzenlenerek TÜK yoluna devam edecek.” 

Soru: Yüzde 3 FİF fonunun desteğine rağmen bazı düzenlemelere yapılmasına rağmen TÜK’ün toplam borcu nedir, şu ana kadar herhangi bir ödeme yapıldı mı, kaç para? 

Cevap: Yapıldı. Şu anda Sayıştay da borcun kaç para olduğunun peşinde, Maliye teftiş de bunun peşinde, biz de bunun peşindeyiz. Çok tartışma var bu konuda. Güncel borçlar belli ama geçmişten gelen borçlar alacaklar verecekler konusunda raporların çıkmasını bekliyoruz. Toprak Mahsulleri Ofisi’ne olan borcun üzerine 1 milyon dolara yakın bir faiz biniyor. Alacaklarımızı artık vadeli değil peşin alıyoruz çünkü 2014 yılında aldığımız arpalar daha ödenmediği için. TÜK’ün bankalara da borcu ödemelerimiz düzgündür. Kooperatiften de tohumluk konusunda 1 milyon alacağımız var ama henüz alamadık.

Soru: Küçücük bir kurumda ne kadar çok paralar dönüyor? 

Cevap: Bizim kurumunun içerisinde dönen para o kadar büyük bir para ki, orada yıllık olarak birkaç yüz milyon para dönüyor. 1 yılda ciddi bir para ediyor. Yani 100 milyon TL’nin üzerinde ciddi bir para dönüyor o kurumda. 

Soru: Yılda 100 milyon TL üzerinde bir para dönüyor diyorsunuz. Peki nereye gidiyor bu paralar? 

Cevap: Bu kurum kar etmek için değil, üretimi desteklemek için kuruldu. Sabit giderlerinin karşılanması gerekiyor. Biz kar edersek üretici daha fazla öder. Çiftçinin arpasını en yüksek fiyattan alır ve hayvancıya en düşük fiyata satar.” 

Soru: Bu ada ölçeğine göre küçücük bir kurum içinde 100 milyonların döndüğü kurum nasıl bu kadar borç yükü altında kalıyor sizce de tuhaf değil mi? 

Cevap: Popülizm yapılarak bu hale geldi. En büyük gerilemesinin sebebi arpayı yüksek fiyata alıp 10-15 kuruş düşük fiyata satılmasından ödeme kabiliyetinde sıkıntı oluştu. TÜK bunu 1 liraya alır 1,2 TL‘ye satar işletme maliyetini üzerine koyar. Eğer siz bunu 1 liraya alıp devletten  de Bakanlar Kurulu’ndan izin alarak 80 kuruşa satarsanız, 20 kuruşu size devletin vermesi lazım. TÜK’de de geçmiş yıllarda böyle bir şey oldu. Yurt dışından gelen ürünün belli bir kısmına devlet destek verdi. Sonra zam yapılması için  tartışma yaşandı . Ancak ilgili arkadaşlar zam yapmadı . Devlet de o farkı karşılamadı. Sonuç olarak da ödeme kabiliyetinde sıkıntı yaşandı.

Soru: Hangi yıllardı? 

Cevap: Siz onu araştırın. 

Soru: Yılı ve ilgili kişiyi biliyorsanız neden söylemiyorsunuz? 

 

Cevap: Yani karışık yıllar içinde diyelim. Ben herhangi bir hükümet dönemine bağlamak istemiyorum. Şu anda TÜK günlük ödemelerini yapıyor. 

Soru: Süt mamullerinin Avrupa’ya ihracatı olacak demiştiniz. Nasıl olacak? 

Cevap: Süt mamulleri 6 ay veya 1 yıl içinde tüm Avrupa’ya ihraç edilmeye başlanacak. AB ile yürüttüğümüz hayvan hastalıkları kapsamındaki çalışmalarımız içerisinde hayvan hastalıklarını da sıfırladık. Hastalıktan ari bir bölge olarak ilan edildikten sonra tüm Avrupa’ya süt mamullerimizi ihraç edeceğiz.

Soru: Bu kadar zor bir yasa mı? Neden tamamlanamadı? 

Cevap: Biz bunu 2010’lu yıllarda gündeme getirdik. UBP hükümet etmeye 4 -5 yıl ara verdi o yüzden geçmedi herhalde. Bu işler Hal Yasasız olmaz. Hal Yasası denetim için, halk sağlığı için devletin vergileri için çok önemli. Diğer taraftan biz kooperatifleşmeyi teşvik ediyoruz, üretim kooperatifleri kurmak istiyoruz. Bunları yapmazsak da zaten Avrupa ile rekabet edemeyiz. 

Soru: Türkiye’den gelen su hala ülkenin her noktasına ulaşmadı. Siz de 250 kilometrelik hatta ihtiyacımız var dediniz bu neden tamamlanmadı? 

Cevap:  Evet 50 kilometresinin ihalesi bitti, 200 kilometresi daha ihale var. Çalışmalara başlandı. Bana göre bu eskiden çok hızlıydı bu hat çalışmaları şu anda Türkiye’den bir firma aldı çok hızlı olduklarını ben de düşünmüyorum. 52 kilometreden bir sıkıntımız yok o kısa sürede bitecek Tarım sulama suyunda ihaleye çıkılması ve tamamlanması ve geriye kalan 200 kilometrenin ivedi bir şekilde ihaleye çıkılması gerekiyor. 

Soru: TÜK yurt dışından ihtiyacı karşılamak için Arpa getiriyor, yurt dışından getirmek yerine biz neden üretmiyoruz topraklarımız elverişli değil mi? 

Cevap: Alanlarımız var ama suyumuz yok! Bir önceki yıl kurak bir yıldı tohumumuz bile yoktu, onu da yurt dışından getirdik. Bizim en verimli senemizde ambarlarımıza alabileceğimiz arpa miktarı 100 bin ton. TÜK’ün 9 ayda getirdiği arpa miktarı 100 bin tondur. 20 bin tonun üzerinde de Balya ithal ettik. Kaba ot ve balya ihtiyacımızı karşılayıp karşılayamayacağımız konusunda endişelerim var kısmetse yağmur bekliyoruz. Yağmur yağarsa inşallah balya ihtiyacımızı karşılarız. Tarım sulama suyunun da kuraklık etkilerini en aza indirgememiz için süratle bitmesi lazım. 

Soru: Bu desteğin kaynağı nedir, Bakanlık bütçesinden mi ödüyorsunuz? 

Cevap: Bakanlığın aslında böyle bir kaynağı yok ama Bakanlığın kaynaklarının içerisine katılabilecek Maliye Bakanlığının bütçesi var özveriyi gösteriyorlar bu anlamda destekleri önemli. Bizim yüzde 35 zam yapmamızı gerektirirdi bunun yerine sübvansiyeyi tercih ettik. 

Soru: Yüzde 3 FİF üzerinden yine aktarılıyor yani bu tepkiler üzerinde softa şaşırtmacası yaptığınızın bir itirafı mı? 

Cevap: Hayır softa şaşırtmacası yapmadık, doğru olanı yaptık. Geçmişte ete aynı şekilde konuldu. CTP zamanında ithal edilecek arpalardan 15 TL TÜK’ün fon alması konuşuldu ve uygulamaya da girdi.  CTP’nin son hükümet döneminde kendileri de koydu bunu. Biz pratiklik olsun  diye yaptık.  TÜK çok zor durumdaydı. Ülkenin ihtiyacı gemilerle arpa idi. Şu anda hiç kimse farkında değil ülkenin ihtiyacının nasıl karşılandığını ama karşılanmasaydı herkes bunu konuşuyor tartışıyor olacaktı. Ne yapsaydım,  TÜK’ün iflasını mı açıklasaydım.  Zaten aciz durumdaydı biz kurtarmak istedik. Ben ekonomistler gibi bakmam buraya. Ben siyaseten bakarım.