İkinci Dünya Savaşı’nda İngiliz Ordusu’nda görev yapan  Kıbrıslı Türk Kemal Salih Pilli ile Kıbrıslı Rum Menelaos Kouzoupis, 70 yıl sonra ilk kez bir araya geldi. İki gazinin 70 yıl sonra buluşması Lefkoşa’daki Kıbrıs İkinci Dünya Savaşı Gazileri Derneği lokalinde gerçekleşti.

   Ayios Photios köyünden 92 yaşındaki Menelaos Kouzoupis ve Kıbrıs Türk köyü Falya’dan 95 yaşındaki Kemal Salih Pilli’nin buluşmasında oldukça duygulu anlar yaşandı. İki eski arkadaş, sadece İkinci Dünya Savaşı’ndaki anıları değil, iki toplum arasındaki ilişkileri de ele aldı.
   Kıbrıslı Türk Kemal Salih Pilli, Kıbrıs sorununun çözümü konusunda umutsuz olduğunu belirtirken, adanın uzun yıllar bu şekilde bölünmüş kalacağını söyledi.  Kıbrıslı Rum Menelaos Kouzoupis ile yaşanan sorunu 1974’teki askeri müdahaleye bağladı. Kouzoupis “Güzel günlerimiz oldu, o günlerin geri gelmesini istiyorum” dedi ve iki toplumun birlikte yaşayabileceğini iddia etti.
   Ortak arkadaşları tarafından ayarlanan görüşme, Lefkoşa’daki Kıbrıs İkinci Dünya Savaşı Gazileri Derneği ofisinde yer aldı. Rum Haber Ajansı da oradaydı ve savaşın mahrumiyetini ve zorluklarını hatırlayan bu iki askerin hatıralarını kayıt altına aldı.
   Ajansın haberi şöyle:
    İleri yaşlarına rağmen iki gazinin zihinlerindeki görüntüleri silmemiş, hatıraları bugüne kadar canlı kalmış. Askere alındıkları günden itibaren olanları ve daha sonra özgürlük ve demokrasi için savaş alanlarında verdikleri mücadeleyi etkileyici ayrıntılarla anlattı.
   Her ikisi de, o zaman Britanya Krallığı kolonisi olan Kıbrıs halkının gönüllü olarak askere alınacağını yazan yerel gazetedeki haber üzerine başvuru yaptıklarını ve 29 Haziran 1944’te, Baf’ın Choulou köyündeki Ezousas panayırındayken askere alındıklarını hatırlıyor.
   Kouzoupis ve Salih, köyleri Choulou’den askere alınacakları yere kadar yürüdüklerini de unutmadılar. Menelaos Kouzoupis, yanında kaldığı dedesine Britanya ordusuna gönüllü olma kararından bahsetmediğini, genç yaşından dolayı ki o zaman 16.5 yaşındaydı, kendisine izin vermeyeceğini düşündüğünü; askerlik şubesine de gerçek yaşını söylemediğini anlatıyor.
   Hikâyesine devam eden Kouzoupis, askere alındıktan sonra eğitim için Polemidya’daki bir İngiliz kampına nakledildiklerini, oradan da Suriye ve Filistin’e gittiklerini ve sonra İtalya’ya gittiklerini söylüyor. Menelaos Kouzoupis, Kemal Salih’le aynı çadırda kaldıklarını, kendisine verilen numarayı hala hatırladığını - 21139 – Kemal Salih’in numarasının da 21142 olduğunu ifade ediyor.
   1974 sonrasında Salih köyünü terk etmek zorunda kaldı. Kemal Salih şimdi Girne bölgesine bağlı Ayios Ermoalos köyünde yaşıyor ve bunca yaşına rağmen Yunancayı hala çok iyi konuşuyor.

Şimdiki durum ve çözüm olasılığı 
 
    “Kıbrıslı Rumlar ve Kıbrıslı Türkler birlikte barış içinde yaşadılar. Biz kardeş gibiydik” diyen Kemal Salih, ülkeyi yeniden birleştirme, Kıbrıs sorununa bir çözüm bulma umutları konusunda kötümser görünüyor, daha yıllarca çözümsüz kalacağını söylüyor.
   Kouzoupis da cevabında, 1974’teki yabancı müdahalenin kendilerini birbirleri arasında çekişmeye götürdüğünü, Kıbrıslı Rumlarla Kıbrıslı Türkler arasında bir fark olmadığını, birlikte iyi yaşadıklarını, ancak yabancı güçlerin müdahalesinin kendilerini ayırdığını kaydetti.
    Menelaos Kouzoupis, “İşte bu yüzden Kıbrıs sorununa bir çözüm, hatta federal bir çözüm bulunması gerektiğine inanıyorum. O zaman tekrar birlikte yaşayabiliriz ve güzel günler geri gelir” dedi.
   Kouzoupis’i onaylayan Salih, Kıbrıs’ta çözümünün gecikmesinde Britanya’nın da sorumluluğu olduğunu vurguladı ve şöyle devam etti:
    “Eğer Britanyalılar bırakırsa, bizi yalnız bırakırsa o zaman eskiden olduğumuz gibi oluruz.”

Savaşa 30 bin kişi katıldı

    Kıbrıs II Dünya Savaşı’nda Savaşan Eski Askerler Derneği’nin, Müttefiklerin zaferinin 50. Yıldönümü dolayısıyla hazırladığı albüme göre; savaşa Kıbrıs Türk ve Rum toplumundan 30 bin kişi katıldı. Bunlar arasında, Kıbrıs dışındaki ülkelerde yaşayan birkaç bin Kıbrıslı da bulunuyor. Yaklaşık 600 asker savaştan ülkelerine geri dönmedi. Bunlardan sadece 338’inin, savaşta nerede, hangi tarihte öldükleri ve mezarlarının nerede olduğu kayıt altında bulunuyor.
   İkinci Dünya Savaşı 1939 yılının Eylül ayı başında başladı ve 5 yıl 8 ay sürdü; 70 ülkeden 50 milyon insanın hayatına mal oldu.