Çiğdem AYDIN

Kıbrıs’ın her iki kesiminde uyuşturucu kullanımı ve ticareti giderek artıyor. Güney Kıbrıs’ta varlıklı insanlar daha çok kokain kullanırken, diğer AB ülkelerinde olduğu gibi Rum polisinin raporlarında ‘Bonzai’den hiç söz edilmiyor. Rumlar ‘en tehlikeli uyuşturucu türü’ olduğu için Bonzai’yi kullanmıyor ama kuzeye pazarlıyor.
Diyalog’a konuşan Narkotik ve Kaçakçılığı Önleme Müdürlüğü Başmüfettişi Tarkan Kızıltuğ, polisin bu yılın ilk 5 ayında 51 kilo hintkeneviri, bir kilo 154 gram da Bonzai (sentetik cannabionid) ele geçirdiğini söyledi. Kızıltuğ; gençlerin yaygın olarak ‘en tehlikeli tür olan’ Bonzai’yi tercih ettiğine dikkat çekti.
Başmüfettiş Tarkan Kızıltuğ, Diyalog’un sorularını yanıtladı:
Soru: Ülkemize en çok hangi tür uyuşturucu maddeler getiriliyor?
Yanıt: Tutuklananlara baktığımız zaman hintkeneviri birincisi sırada yer alırken, ikinci sırayı Bonzai (sentetik cannabionid) türü uyuşturucu alıyor. Üçüncü sırada ise haplar var ve sonrasında eroin ve kokain geliyor. En zararlı olarak görülen tür ise sentetik cannabionid denilen uyuşturucu türüdür. Avrupa Birliğinin uyuşturucu raporunda yüzde 53 olarak hintkeneviri kullanıcısı olduğu belirtilirken, yüzde 15 oranında kokain, yüzde 12 oranında eroin, yüzde 7 oranında hap ve diğer maddeler geliyor. İlginç olan yanı hiçbir şekilde sentetik cannabionid raporda yer almıyor. Sentetik cannabionid ülkemize Güney Kıbrıs’tan geliyor. Fakat Güney Kıbrıs’ta hiçbir şekilde kullanılmıyor. Buradan anladığımız tip uyuşturucuların ham maddelerinin Avrupa’dan geldiği ve orada işlenip Kuzey Kıbrıs’a geçtiğidir. Hiçbir şekilde Güney Kıbrıs’ın piyasasında yoktur.

Soru: Son birkaç yıl içerisinde hintkeneviri, eroin, kokain, extacy vb. gibi uyuşturucu maddelerden ele geçirilen miktarlar nelerdir? 
Yanıt: Bu yılın ilk beş buçuk ayı içerisinde hintkeneviri türü uyuşturucu madde 51 kilo 583 gram, hint keneviri 2018 yılının tamamında 19 kilo, 2017 yılında 8 kilo, 2016 yılında ise 9 buçuk kilo civarında ele geçirdik. 
Geçen yıla oranla bu yıl ciddi bir artış söz konusu. Hintkeneviri bitkisi yetiştirme suçuyla ilgili olarak da geçen yıl 3 bin 453 kök ekili hintkeneviri bitkisi ele geçirdik, bu sayı 2017 yılında 741 kök, 2016 yılında 123 köktü.
Yani hintkeneviri bitkisinin daha fazla yetiştirilmeye başlandığı ve daha yüksek miktarlarda kenevir türü uyuşturucunun artış gösterdiğini görüyoruz. Bunun yanında sentetik cannabioid türü uyuşturucu bu yılın ilk 5 buçuk ayında 1 kilo 154 gram, 2018 yılında 3 kilo 823 gram, 2017 yılında 2 kilo 684 gram , 2016 yılında ise 3 kilo 256 gram. Eroin türü uyuşturucular bu yılın ilk 5 buçuk ayında 479 gram yaklaşık yarım kilo, 2018 yılında 45 gram, 2017 yılında 577 gram, 2016 yılında ise 7 gramdı. Bunda da bir artış var. Kokain türü uyuşturucu da ise bu yılın ilk beş buçuk ayında 16 gram, 2018 yılında 144 gram, 2017 yılında 334 gram, 2016 yılında ise 112 gram ele geçirdik. Son olarak yakalanan uyuşturucu hapları söyleyecek olursak, bu yıl ilk beş buçuk ayda toplamda 2 bin 705 adet, 2018 yılında 2 bin 941 adet, 2017 yılında 7 bin 618 adet, 2016 yılında ise bin 905 adet extacy hap ele geçirdik. Yani en fazla artış 2017 yılında oldu. Extacy türü uyuşturucunun ilk kaynağı Avrupa, Avrupa’dan, Güney Kıbrıs oradan da ülkemize geliyor. İkinci kaynak olarak da Türkiye’den ülkemize getirildiğini görüyoruz. 

Soru: Madde bağımlılığı açısından hangi noktadayız? 
Yanıt: Uyuşturucuyla mücadele konusunda birçok kurum var. Bunlardan en önemlilerinden biri de polis teşkilatıdır. Özellikle uyuşturucu madde tacirlerinin yakalanması konusunda halkımızın bizden büyük bir beklentisi bulunmaktadır. Bu bilinçle hareket ediyoruz. Ülkemizdeki son duruma gelecek olursak; son 5 yılda aleyhinde yasa dışı uyuşturucu madde temininden işlem yapılan kişi sayısında artış görülüyor. Tabi ki Avrupa Birliği uyuşturucu kullanımı raporunda da tüm dünyada ciddi bir yaygınlaşma olduğu kesin bir dille aktarıldı. Birleşmiş Milleler raporlarına göre de şu an dünyada 250 milyondan fazla insanının kullanıcı olduğu belirtiliyor. Kendi ülkemize indirgeyecek olursak son 5 yıl içerisinde 350, son 2 yıl içerisinde 400- 450 kişi bu suçlardan yakalandı.  

Soru: Belirtmiş olduğunuz rakamlarda kullanıcı ve satıcı ayrımı var mı? 
Yanıt: Bu kapsamda özellikle 2016 yılı Mayıs ayında yürürlüğe giren Denetimli Serbestlik Yasası ile birlikte içici ve satıcıların ayrımını mahkemeler yapıyor. Mahkemelerimiz içici veya kullanıcı kişilere Denetimli Serbestlik Yasası kapsamında işlem yapıyor. Son 3 yıl içerisinde yasanın yürürlüğe girdiği günden itibaren toplamda 331 kişinin bu haktan yararlandığını görüyoruz. Son 3 yıl içerisinde yakalanan sanık sayısı Bin 200 civarında olduğunu göz önünde bulundurursak 331’i kullanıcı yani yüzde 25 oranında, geriye kalan yüzde 85 civarında kişiler ise bir şekilde satıcı veya üretici kişiler olarak kayıtlarımıza geçiyor. 

Soru: Yetiştirenler de satıcı sınıfına mı giriyor? 
Yanıt: Satıcı sınıfına girmiyor. Denetimli Serbestlik Yasası’ndan yararlanamayan kişiler sınıfına giriyor. Bunlar diğerlerine oranla çok yüksek miktarda değil. Ziraatını yapan kişiler genelde zaten satıcı kısmından oluşuyor, bu da yüzde 75’lik bir kısım. 

En çok Lefkoşa’da yakalandı
Soru: Özellikle hangi bölgelerde satıcılar yakalanıyor? 
Yanıt: Narkotik ve Kaçakçılığı Önleme Müdürlüğü’nün şu an ülkenin 4 ilçesinde görev yapan şubeleri var. Bunlar Lefkoşa, Girne, Gazi Mağusa  ve İskele’dedir. İskele şubemiz zaten son birkaç aydır faaliyetlerini yürütüyor, bunun yanında en fazla yakalama yapılan yer Lefkoşa Polis Müdürlüğünün sorumluluk alanıdır. Tabi Güzelyurt’ta şubemiz bulunmadığından dolayı Lefkoşa’daki ekiplerimiz Güzelyurt’a da bakıyorlar. Dolayısıyla en çok yakalama olan bölge Lefkoşa’dır diyebiliriz. 

Soru: Vatandaşlar polise ihbarda bulunmak isterse ne gibi haller şüpheli sayılır? 
Yanıt: Alo 156 ihbar hattımız bulunmaktadır ve tamamen ücretsizdir. 7 gün 24 saat halkımızın hizmetindedir. Vatandaşlarımız bu hattı arayıp herhangi bir şüpheli durum gördüklerinde arayabilir.
Vatandaşlar, isterse isimlerini verebilir eğer istemezlerse vermezler ,kesinlikle böyle bir zorlama yoktur. Telefon numaraları, isim istenmiyor sadece ihbar alınıyor o kadar. Örneğin uyuşturucu ticareti yapılan yerlerde olağan dışı bir hareketlilik görülür, giren çıkan kişiler şüpheli hareketler sergilerler, etrafa şüpheli bakışlar atarlar ve kısa sürede gerçekleşir bu uyuşturucu alış verişleri. Yani uzun süre durup sohbet etmez şahıslar, hemen işlemi yapıp oradan ayrılmak isterler. Halkımız bunlara dikkat edebilir veya gece karanlık yerlerde, park gibi yerlerde bu tip şüpheli eylemler olduğunu görürlerse bunları bildirebilirler. Kimse mahkemeye çıkmak zorunda da değil.
Zaten o verilen bilgiyi biz değerlendirip gereken müdahaleyi yaparız. Bu tip bir olayla da karşılaşan vatandaşımız ‘daha fazla yaklaşayım daha çok şey duyayım’ gibi güvenliklerini riske atacak girişimlerde bulunmasınlar. 

Belirtilere dikkat
Soru: Bir kişinin uyuşturucu kullanıcısı olup olmadığını nasıl anlarız? Aileler için de aydınlatıcı olmak kapsamında cevaplar mısınız? 
Yanıt: Uyuşturucu kullanan kişilerde gerçek anlamda fiziksel, psikolojik ve davranışsal bozuklar görülmektedir. Dolayısıyla iyice tanıdığımız veya birlikte yaşadığımız bir insanın huyunu suyunu bildiğimiz bir kişinin davranışlarında ve fiziksel özelliklerinde meydana gelen değişiklikler dikkatimizi çekebilir. Tabi ki her türlü davranışsal bozukluğu veya fiziksel değişimi de buna bağlamamamız gerekir.15 yaşından itibaren ergenlik dönemi oluyor ve bu dönemde gençlerimiz saldırgan özellikler sergileyebiliyorlar ki bunların madde ile ilgisi yok. Diyelim ki tespit edildi,burada yapılaması gereken sakin olmaktır ve o kişiyi kaybetmemek için mücadele etmektir. Eğer bu bizim çocuğumuz veya çok yakınımız ise sakince davranmak çok önemli.
Anne babalar ‘ceza vereyim evden çıkmasın veya şiddet uygulayım’ gibi davranışlardan kesinlikle kaçınmalı ve bir uzmandan yardım almalıdır. Özellikle bakmamız gereken bizden uzaklaşmaya başlamışsa, odasına kilitleniyorsa, arkadaş çevresi süratle değişmişse, arkadaşlarını sizden saklıyorsa, gizli telefon görüşmeleri yapıyorsa bunlara dikkat etmek gerekir.
Eğer çocuğunuz çok sakinse ve ani sinir patlamaları yaşıyorsa, eline geçen para harçlık veya kazancının üzerinde bir edinim yapıyorsa ve sizden sürekli daha fazla para istiyorsa, ev eşyalarınız kaybolmaya başladıysa dikkat edilmelidir.

Soru: Uyuşturucu ile mücadelede temel politikalar nelerdir? Polis olarak ne gibi eksiklikleriniz var? 
Yanıt: Narkotik olarak ana politikalarımız öncelikle uyuşturucu maddelerin ülkeye girişini önlemek, daha sonra ülkemizde bazı bitkilerin ziraatını engellemek, ülkemiz sınırları içerisinde uyuşturucu maddelerin satışını, kullanımını, elden ele verilmesi alınması gibi tüm suçları önlemektir.
Tabi polis tek başına bu mücadelede yeterli mi ne yazık ki her zaman yeterli değildir. Özellikle sigara, alkol bağımlılığı noktasında sadece polisin mücadelesi yeterli değildir. Uyuşturucu konusunda bir suç ortaya çıkınca polis devreye girer önemli olan buralara ulaşmadan tüm ülke olarak çalışmak gerekir. Polisin mücadeledeki etkinliği oldukça önemlidir. 

Tüm ada için 44 kişi
Soru: Kaç personeliniz bulunuyor? 
Yanıt: Polis sayımıza baktığımızda bundan 10 yıl öncesine göre kıyaslayacak olursak ülkemizde ciddi bir nüfus artışı oldu, yeni üniversiteler açıldı, farklı farklı ülkelerden buraya öğrenciler geldi.
İş yaşamı kapsamında çalışmaya gelen farklı ülke insanlar var, bu kozmopolit yapı içerisinde sürekli suçlarda artış ve değişiklik meydana geldi. 
Sadece uyuşturucu kapsamında değil, siber suçlarda adli vakalarda da değişen ve gelişen suçlar vardır. Tüm bu etkenlere rağmen 10 yıl içerisindeki polis sayısında 253 kişilik bir azalma vardır. Yani 10 yıl önce 2 bin 200 olan polis sayısı bugün itibariyle bin 947’ye gerilemiştir. Bu rakamlar genel olarak. Bu yıl içerisinde de 45 polis emekli olacak toplamda 300 polis azalmış oluyor. 
Narkotik ve Kaçakçılığı Önleme Müdürlüğü’nde 44 personel tüm ada genelinde uyuşturucu ile mücadele etmeye çalışıyoruz. 

Soru: Peki Narkotik Müdürlüğü olarak sayınızın kaç olması gerekiyor? 
Yanıt: Sadece bizim müdürlüğümüzde 100 kişi olması bekleniyor. Polis Örgütünün normal standart kadrosunda ise 3 bin kişi olması gerekiyor.
Polis Yasasına göre de şu anda ülke genelinde 3 bin polis görev yapması gerekiyor ancak bu sayı 2 binin altında. 

Soru: Narkotik detektör köpeklerinin caydırıcılığı nedir? 
Yanıt: Dikmende bir köpek eğitim merkezimiz bulunuyor. Her köpeğin bir idarecisi vardır. Bu köpeklerimiz özellikle sınır kapılarında ciddi ve güzel bir başarı sergiliyorlar. 

Soru: Son dönemlerde hintkenevirinin zararsız olduğu ve serbest bırakılması yönünde bir takım kişiler tarafından yayınlar yapılıyor, gerçekten zararsız mı?
Yanıt: Son bir iki yıl içinde ciddi bir kamuoyu oluşturuluyor. Hintkeneviri uyuşturucu bir maddedir ve hiçbir uyuşturucu madde faydalı değildir. Ancak bazı basın yayın kuruluşlarında veya sosyal medya ’da özendirici bir takım yayınlar yapılıyor bunları görüyoruz. Hintkeneviri uyuşturucu kullanımının ilk basamağıdır en tehlikeli yanı budur. Bugün birçok bitki genetiği değiştirilmiştir. Geçmişte 1 veya 2 hintkeneviri türü varken bugün 30 kadar çeşidi vardır. Bu nedenle oldukça tehlikelidir. 

3 yıldır tahlil yapılamıyor
Soru: Peki Denetimli Serbestlik Yasası’nda son durum nedir? Faydalı oldu mu? 
Yanıt: Denetimli Serbestlik Yasası kapsamında yasadan faydalanan kişilerin denetimli serbestlik kuruluna başvurmaları ve kurul tarafından belirlenen kriterlere uymaları gerekiyor. Nedir bunlar 15 günde bir Devlet Hastanesine gidip kan ve idrar verecekler, uyuşturucu madde kullanıp kullanmadıkları takip ve tespit edilecek.
Haftada bir gün polise gidip ispat-ı vücut yapacaklar, uyuşturucu maddeler, zararları hakkında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından eğitimler düzenlenecek, belediyeler tarafından bazı hizmetlerde görevlendirilecekler kamu hizmetinde çalışacaklar, psikolojik destek alacaklar.
Ancak bugün itibariyle bunlardan uygulanan tek bir tanesi var o da haftada bir polise gelerek ispat-ı vücut yapmak. Devlet Laboratuvarında 2016 yılında yani yasa geçtikten 4 ay sonra yangın çıktı.
O zamandan beridir kan ve idrarda uyuşturucu tahlili yapılamıyor. Yani bu yasadan yararlanan kişiler uyuşturucu kullanmaya devam ediyorlar mı etmiyorlar mı kimse farkında değil. Ne zaman farkında oluyorlar bizim tekrar yakalamamız sonucunda fark ediliyorlar.  
İstatistiki olarak son 3 yılda 331 kişi bu haktan yararlanmış; bunların 112’sini polis tekrar yakalamamış, gelip o imzayı atmışlar, 68 kişi tekrar yakalandı, ya da gelip o imzayı bile atmadılar. Denetimli Serbestlik Yasası bu kapsamda amacına ulaşmamıştır. 

Soru: Uyuşturucudan işlem yaptığınız kişilerin uyrukları ve cinsiyetleri nedir? 
Yanıt: Bu yıl henüz tamamlanmadı fakat 2018 yılında 33 faklı milletten insan aleyhinde soruşturma yaptık. Ülkemize misafir olarak gelen bu insanların yasalarımıza saygılı olmadıklarını görüyoruz. Bu tabloya baktığımızda en yüksek rakam KKTC uyruklulara aittir. 2018 yılında 464 kişi aleyhinde işlem yapıldı. Bunun 162’si KKTC uyruklu, 140’ı TC uyrukluydu. Nijeryalı 41 kişi, TC – KKTC uyruklu 24 kişi yakalandı.
Diğerlerine bakıldığında Suriyeli13  kişi, Ürdünlü  9 kişi, Mısırlı 7 kişi,  İranlı 7 kişi, Pakistanlı 6, İngiltereli 4 kişi Güney Kıbrsılı 4 kişi, Kanadalı 3 kişi, İsrailli 3 kişi, Kongolu 3, Rusyalı 3 kişi, Zimbabveyli 3, Polonyalı 3, Kenyalı 1, Namimyanlı 1, Güney Afrika, Tanzanya, Yunanistan , Brezilya, Suudi Arabistan, Letonya, Lübnan uyruklu birer kişi ile ilgili işlem yaptık. Bunların 464’ünün 546’sı erkek, 18’i de kadındı.