Ömer KADİROĞLU

Kuzey Kıbrıs’ta trafik ve eğitim düzeninin yanı sıra gıdaların kalitesi her geçen gün kötüye giderken, konut satışları gibi kiralar da Avrupa düzeyine doğru ilerliyor. Son aylarda ülkeye gelen yabancı sayısının artmasıyla birlikte bir yatak odalı dairelerin aylık kirası 300 Sterlin’e fırladı. Emlakçılara göre, 2 ve 3 yatak odalı daire fiyatları da Lefkoşa ve Girne’nin birçok bölgesinde 500 Sterlin’e kadar çıkıyor.
Kiraların artması sonrasında yerli halkın daha da zora girdiğini emlakçılar da kabul ediyor. Emlakçılar, ev kiralamasında 3 ile 6 aylık kiranın peşin istendiğini belirterek, bu rakamı yerli halkın ödeyemediğini, özellikle dar ve sabit gelirliler için sıkıntılı bir süreçten geçildiğini söylüyor.
Vatandaşlar ise “bu şartlarda çocuklarımızın evlenip ev kiralaması çok zor” diyor.

Ne dediler?..
Onur Olgun (Onray Real Estate)
“Herkesin hissettiği ve yaşadığı bir hayat pahalılığı var. Bu tüm sektörleri ilgilendiren bir durumdur. Yeteri kadar alternatif kiralık dairelerin olmaması, üretici için değişen yüksek maliyetler, metrekare fiyatlarını etkilediği gibi kira bedellerini de güncel değerlere göre etkilemektedir. Lefkoşa’da kiralık daireler 300 Sterlinden başlayıp 500 Sterline kadar çıkıyor. Tabi ki bu durum dairenin hangi bölgede olduğuna, durumuna, yeniliğine bağlı değişiyor. İskele bölgesinde emlak fiyatlarının artması yabancıların ilgisi ile alakalıdır. Bu talep doğrultusunda projeler geliştiriliyor. Bu ilgi devam ettikçe bölge de fiyatlar artmaya devam edecektir. Öğrencilerin merkezi konum, okullarına olan mesafe, duraklara yakınlığı, ulaşımı kolay ve sosyalleşecekleri bölgelere öncelik veriyorlar. Aileler ise tabi ki kendi iş hayatlarına ve yaşantılarına en uygun bölgelere dikkat ederek özellikle imkânları doğrultusunda uygun buldukları daireleri tercih ediyorlar. Hayat pahalılığı ile birlikte kira bedellerinin 6 veya 12 ay peşin istenmesi aileleri ciddi şekilde etkileyen bir durumdur. İmkânları doğrultusunda en makul yaşayabilecekleri en uygun daireleri arıyorlar. Örneğin Lefkoşa’da bütçelerine uygun bir daire bulamadıkları zaman Lefkoşa civarı veya köylere yöneliyorlar.”

Nejmi Sıddık (Kumsal Emlak Direktörü)
“Emlak kiraları bir süredir artıyordu ancak son yaşanan artışların nedeni Türkiye’de yaşanan deprem felaketidir. Türkiye’de yaşanan deprem sonrasında oradaki vatandaşların Kıbrıs’a gelmesi ile kiralar da arttı. Ne kadar mülk boş olursa kiralar o kadar düşer ancak kiralık ev sayısı azaldıkça kiralar da yükseliyor. Şimdi kiralık olan evler 3-6 aylık ya da bir yıllık peşin olarak isteniyor. Bu durum kiraya yönelik fazla bir talebin olmasından kaynaklıdır. Daha önce aylık kiraya evler bulunuyordu ancak şimdi 6 aylık veya bir yıllık kira istenmesi tabi ki aileleri etkiliyor. Pandemi döneminde öğrencilerin kaçması ile evler boş kaldı ve evlerin boş kalmaması adına merkezi yerlerde evleri bin 500 lira gibi rakamlara verdik. Pandemi geçince ve öğrenciler gelmeye başlayınca kiralar yine TL’den Sterline döndü. En çok rağbet gören yerlerin başında Gönyeli gelmektedir. Gönyeliden sonra da okul otobüslerinin geçtiği noktalar öğrenciler tarafından tercih ediliyor. İş böyle olunca yatırımcılar da Gönyeli’ye yönelerek buralarda yatırım yapıyor. Bugün en düşük kira bedeli 300 Sterlin ile 450 Sterlin civarlarındadır. Yükselen kiralar nedeniyle aileler şehirlerden köylere doğru kaçmaya başladı. 400 Sterlin bugün yaklaşık 10 bin liradır. Asgari ücretle çalışan aileler bu parayı ödeyemeyeceği ve kirası düşük olduğu için 4-5 bin liraya Değirmenlik, Kanlıköy ve Alayköy gibi yerlere gidiyorlar.”

Oğur Soyalan
“Son bir yılda kiram 2 bin 500 liradan 4 bin 500 liraya yükseldi. Bugün asgari ücret 11 bin 800 lira iken kiracılar 4 bin 500 lira nasıl ödeyecek. Bugün bir daire 500 Sterlin oldu, çocuklu aileler nasıl geçinecek? Bununla ilgili devletin bir çözüm üretmesini bekliyoruz. İki oda, kerpiç ,yıkık dökük bir eve bugün 4 bin 500 lira kira istiyorlar. Hepsi fırsatçılık yapıyor ve bu noktada devletten çözüm bekliyoruz. Bugün başka bir eve çıkacak olsam 6 aylık veya bir yıllık peşin istiyorlar ve bu mümkün değil. Aldığım maaş bugün kiramı ödedikten sonra geçinmeme yetmiyor ve ay sonuna kadar markete veresiye yazdırıyorum.”

Hüseyin Çiftçi
“1981 yılından bu yana Kıbrıs’ta kalıyorum. Ben kirada kalıyorum ve bin lira kira ödüyorum. Kaldığım yer ev değil bir dükkândır. Tüm masraflarını ben karşılayarak, çocuğumla birlikte oraya yerleştim. Bugün daha düzgün bir eve çıkmak istiyorum ve 3 bin 500 lira kira istiyorlar. Devletten engelli maaşı alıyordum 14 yıl sonra maaşı kestiler. Bugün bin lira kirayı bile ödeyemiyorum ve 50 bin lira borç ile hayatımı sürdürüyorum. Şu anda geçimimi meyhanelerde çiçek satarak sağlıyorum. Yetkililerden kiralar konusunda çok beklentimiz var ancak onlar da kendi koltuk sevdalarına düştü ve halk ile ilgilenmiyorlar.”

Şüho Deveci
“Evim kiradır ve tamirini kendim yaptığım bir kısmı yıkık olan eve 500 lira kira ödüyorum. Kira, elektrik, mutfak masrafı derken geçinemiyoruz. Eşim kalp ameliyatlıdır ve ekstra çalışmak zorunda kalıyorum. Genel olarak kiralara baktığımızda çok fazla paralar isteniyor. Bu kiralardaki aşırı yüksek rakamlarla ilgili yetkililerden çözüm üretmelerini istiyoruz.”

Nizamettin Cemiloğlu
“Ben kirada kalıyorum ve 3 bin 500 lira kira ödüyorum. Tek kişi çalışıyorum ve kira elektrik, su ve mutfak masrafları derken geçinemiyoruz. Bugün başka yere çıkmak istesek 6 aylık veya bir yıllık peşin isteniyor. Ev sahipleri ağızlarını 7-8 bin liradan açıyor. Dört çocuğum var ve bir çocuğumla birlikte kalıyorum. Yetkililerden beklentimiz istenilen kiraları görsünler ve geçimini asgari ücretle sağlayan biz kiracılar için bir çözüm üretsinler.”

Veli Aytaş
“Evim kiradır ve 3 bin 500 lira kira ödüyorum. Piyasada kiralık evler var ancak istenilen rakamlara bakıldığı zaman başka bir eve çıkmak kesinlikle mümkün değildir. Girne’de kalıyorum, ev sahibim iyi bir insan, ayrıca uzun yıllardır kiracısı olduğum için fiyatı uygun tutuyor. Bugün başka bir eve çıkmak kesinlikle mümkün değil. Türkiye’den depremden ailemi getirdim ancak uygun bir rakama yer bulup onları eve yerleştiremedim. Yetkililerden beklentimiz insanların nasıl para kazanıp nasıl yaşadıklarını görsünler ve çözüm üretsinler. Ev sahipleri 6 aylık veya bir yıllık peşin kira istiyor ve bunu kimse veremez. Nereden baksanız 100 bin lira yıllık peşin istiyorlar. Kredi çekip evi tutmak istesen bu kez de kredinin faizleri belimizi bükecek. Umarım yetkililer bu durumun artık farkına varır ve yüksek ev kiraları ile ilgili çözüm bulurlar.”

Mehmet Karataş
“30 yıldır Kıbrıs’ta kirada kalıyorum. Kermiya sosyal konutlarda kalıyorum ve 2 bin 500 lira kira ödüyorum. Gönül isterdi ki kendi evimizde kalalım ve kira olarak ödediğimiz para ile başka bir şeyler yapalım. Kiralar aile bütçelerimizi olumsuz etkiliyor, çünkü asgari ücrete göre kiralar kıyaslandığında çok çok fazladır. Ben 2 bin 500 lira ödüyorum ve bunun nedeni ev sahibimin insaflı davranmasındandır çünkü kaldığım yerde bir kiralık ev 8-9 bin liradır. 4 çocuk babasıyım ve asgari ücretin bir tık üzerinde maaş alıyorum ancak başka bir yere çıkma durumu olsa kesinlikle ev bulamam. Bulsam da kirasını ödeyemem. Yüksek kiralarla ilgili yaklaşık 20 yıl önce meclise sunulacak bir yasa vardı ve bu yasa ile kiralar asgari ücretin üçte birine sabitlenecekti ancak meclise sunulmadan yok edildi. Yetkililer gezip halkın, kiraların durumunu ve nasıl çocuk okuttuğumuzu görsünler ve vicdanlarını sorgulasınlar. Bugün kira ve mutfak masrafı ödendiğinde geriye hiç bir şey kalmıyor.”

Cumali Öztürk
“Kirada kalıyorum ve zar zor 250 Sterline bir ev buldum. Mal sahipleri 2+1 eve 350-400 sterlin kira istiyorlar. Asgari ücrete çalışıyorum ve bunun 8 bini kiraya gitmek durumunda. 3 çocuğum var ve eşim çalışmıyor bu nedenle geçimimizi zor sağlıyoruz. Ev aradığımızda ya öğrenciye kiralamayı tercih ediyorlar ya da 6 aylık bir yıllık peşin istiyorlar. Bugün aylık 400 Sterlin bir yıllık peşin ödeyecek param olsa zaten kirada kalmazdım. Bu konu ile ilgili yetkililerden beklentimiz çözüm üretmeleridir. Bugün asgari ücret 11 bin 800 iken 400 Sterlin ev kirası istenmesinin önüne geçecek çalışmalar istiyoruz.”