Avrupa Birliği (AB) tarafından 2004 yılında kabul edilerek uygulamaya konulan Kuzey’den Güney’e malların geçişlerini düzenleyen Yeşil Hat Tüzüğü kapsamındaki satışların, bu yıl sonunda, 12 milyon euroya ulaşarak son 18 yılın en yüksek seviyesini görmesi bekleniyor.
AB tarafından tüzüğün uygulaması için yetkilendirilen Kıbrıs Türk Ticaret Odası’ndan (KTTO) yetkililer, son yıllarda, tüzük kapsamında yapılan satışların, yıllık ortalama 5 milyon euro dolaylarında seyrettiğini ancak, bu yıl sonunda, satışların 2004’ten bu yana ilk kez arzu edilen iki haneli rakamlara ulaşacağını belirtiyor ve bunu bir başarı olarak nitelendiriyor.
Yetkililer, geçen yıl, tüzük kapsamında, 6,1 milyon euroluk ihracat hacmi yakalandığını, sadece bu yılın ilk yarısında ise, satışların halihazırda 6 milyon euroya ulaşmış durumda olduğunu belirterek, bu yıl sonunda ise, bu rakamın geçen yıla göre iki kat artışla 12 milyon euroya ulaşmasını öngörüyor.
En yüksek satış hacmi, 7,1 milyon euro
2004’ten bugüne kadar tüzük kapsamında, en yüksek satış hacmi, 7,1 milyon euroyla 2008’de, ikinci en yüksek satış ise 6,1 milyon euro ile geçen yıl kaydedilmişti. Oda’nın verilerine göre 2004’te 470 bin euro, 2005’te 1,6 milyon euro, 2006’da 3,2 milyon euro, 2007’de 4,1 milyon euro, 2008’de 7,1 milyon euro, 2009’da 6 milyon euro, 2010’da 5,9 milyon euro, 2011’de 5,3 milyon euro, 2012’de 4,1 milyon euro, 2013’te 3,8 milyon euro, 2014’te 3,6 milyon euro, 2015’te 3,7 milyon euro, 2016’da 4,3 milyon euro, 2017’de 4,7 milyon euro, 2018’de 4,5 milyon euro, 2019’da 5,3 milyon euro, 2020’de 4,6 milyon euro, 2021’de ise 6,1 milyon euro satış oldu.
Türk Ajansı Kıbrıs (TAK), Yeşil Hat Tüzüğü kapsamında yapılan satışları, tüzükte yapılan iyileştirilmeleri ve Yeşil Hat Ticaretinden beklentileri, Kıbrıs Türk Ticaret Odası Genel Sekreter Yardımcısı İzzet Adiloğlu ile konuştu.
Annan Planı referandumu sonrasında, 29 Nisan 2004 tarihinde, AB Konseyi tarafından onaylanarak yürürlüğe konan Yeşil Hat Tüzüğü, kişiler ve malların Yeşil Hat üzerinden hareketlerini düzenliyor. Tüzük uyarınca, Ticaret Odası tarafından temin edilen Refakat Belgesi eşliğinde Kuzey’de üretilen malların Güney’e geçişi yapılıyor.
KTTO Genel Sekreter Yardımcısı İzzet Adiloğlu, Yeşil Hat Tüzüğü’nün, Annan Planı sonrasında, AB tarafından Mali Yardım Tüzüğü ve Doğrudan Ticaret Tüzüğü ile birlikte kabul edilen üç tüzükten biri olduğunu, Yeşil Hat Tüzüğü ile Mali Yardım Tüzüğü’nün uygulamaya konulduğunu, Doğrudan Ticaret Tüzüğü’nün ise halen askıda beklemede olduğunu hatırlattı.
AB Yeşil Hat Tüzüğü’nün, Kuzey’den Güney’e malların geçişini düzenlediğini belirten Adiloğlu, 2004’te uygulamaya giren bu mevzuat kapsamında, Kuzey’de üretilen malların Güney’e geçişinin mümkün olduğunu, ithal ürünler ile hayvan ve hayvansal ürünlerin geçişinin ise kapsam dışı olduğunu aktardı.
Bitki sağlığı sertifikası gerekli
Adiloğlu, bu yılın temmuz ayında, Avrupa Komisyonu’nun Yeşil Hat Tüzüğü’nde değişiklik yaparak, tüzüğü; bitki ve bitki ürünlerinin AB’ye girişi için bitki sağlığı sertifikası düzenlemesini öngören AB’nin tarımsal ürünlerle ilgili genel mevzuatındaki değişikle uyumlaştırıldığını söyledi.
İzzet Adiloğlu, “Bu değişiklikle birlikte, artık tüm meyve-sebzeler, patates ve narenciye ürünlerinde olduğu gibi, Güney’e geçişleri için bitki sağlığı sertifikası düzenlemesine tabi oldu” dedi.
Tüzükte yapılan değişiklik doğrultusunda meyve-sebze ürünlerinin geçişi için gerekli mekanizmanın oluşturulmasını beklediklerini ifade eden Adiloğlu, Komisyon’un bu yeni mekanizmanın bilgisinin ekim ayında kendilerine verileceğini söylediğini aktardı.
Tüzük kapsamında Güney’e satışlar
Adiloğlu, son beş yıldır, tüzük kapsamında, Güney’e yapılan yıllık ortalama satışların 5 milyon euro civarında kaldığını, bir türlü artış göstermediğini belirten, bunda, Oda olarak hacmin artması için kalmasını istedikleri uygulamadaki tüm bu engellerin ve ayrıca piyasa koşullarının önemli bir ekten olduğunu anlattı.
Ülkede Covid-19 salgınının başladığı 2020 yılının ilk üç ayında satışların normal hızında gittiğini ancak mart sonu satışların bir aylık bir kesintiye uğradığını ve nisan sonunda ticaretin “temassız ticaret” yoluyla kısıtlı olarak devam ettiğini anlatan Adiloğlu, pandemiye rağmen, temasız ticaret yolu ile, 2020’de, 2019 yılına göre, satışlardaki düşüşü yaklaşık yüzde 15’te tutmayı başardıklarını söyledi. Adiloğlu, 2019’da satışlar 5,3 milyon euro iken, 2020’de, pandemi koşullarında, satışların 4,6 milyon euroya düştüğünü aktardı.
Yeşil Hat açısından hellim son aşamadır
İzzet Adiloğlu, hellimle ilgili değerlendirmelerde de bulunarak, “Yeşil Hat Tüzüğü açısından hellim son aşamadır” diyerek, “Yeşil Hat’tan hellimin geçmesi için ilk önce hellimin Menşe İsmi Korumalı hüviyetini alması lazımdır. O aşamada sadece iki kuruluş başvuruda bulundu” dedi.
“Hellimin PDO kriterlerine uygunluğunu denetlemekle görevlendirilen Bureau Veritas’ın adaya gelerek denetimleri yapası lazım. Orada yolumuz uzun” diyen Adiloğlu, Yeşil Hat’tan hellimin geçişişinin üretilen ürünün AB kriterlerine uygunluğuna bağlı olduğunu belirtti.
Güney’e endüstriyel mutfak ekipmanları satışı
Yeşil Hat Tüzüğü kapsamında, TL’nin değer kaybı ve pandeminin tedarik zinciri üzerindeki olumsuz etkileriyle Güney’e satış talebinde artış olan ürünlerden biri de endüstriyel mutfak ürünleri oldu.
20 yıldan bu yana Lefkoşa Sanayi Organize Bölgesinde endüstriyel mutfak imalatı yapan Karsal Endüstriyel Mutfak Sanayi Şirket Ltd. Koordinatörü Metin Karasalih, pandemi sonrasında, TL’deki değer kaybıyla birlikte, AB standartlarında ürettikleri muhtelif hazırlık, pişirme ve soğutma ekipmanlarına Güney’den bir talep olduğunu ve tüzük kapsamında bu ürünleri Güney’e satmaya başladıklarını söyledi.
