Ömer KADİROĞLU
Buğdayın tamamını Rusya ve Ukrayna’dan ithal eden Kuzey Kıbrıs’ta stoklarda 3 aylık ürün kaldı.
Rusya-Ukrayna savaşı buğday fiyatlarının yüzde 50 artmasına neden olurken, tedarik zincirinin bozulması halinde hem buğdaya ulaşmada zorluk yaşanacağı hem de maliyetlerin artacağı belirtildi.
Diyalog’a konuşan Başpınar Un Direktörü Dağhan Akarı, buğdayın Rusya ve Ukrayna’dan ithal edildiğini ancak savaş nedeniyle bu ülkelerden mal çıkışının durduğunu söyledi. Akarı, buğdayla ilgili iki senaryo üzerinde durdu.
Macaristan, Romanya ve Bulgaristan gibi ülkelerden de buğday alınabileceğini ifade eden Akarı ancak yakın zamanda bu ülkelerin de ürün satamayacak duruma gelebileceğini belirtti. Akarı, ikinci seçeneğin ise Okyanus ötesi olan ülkelerden; Kanada, Amerika ve Arjantin’den mal alımı olduğunu söyledi ancak bazı sorunları da beraberinde getireceğini belirtti. Akarı, okyanus ötesi ülkelerden buğday alımının maliyetinin oldukça yüksek olacağını ve bunu karşılayabilecek özel bir firma olmadığını belirterek, sadece devlet nezdinde alım yapılabileceğini ifade etti.
Yavuzlar Un Direktörü Ahmet Yavuz da stoklarında bir buçuk aylık buğday kaldığını ifade ederek, devletten alım yapmasını talep ettiklerini söyledi.
Ne dediler…?
Dağhan Akarı (Başpınar Un)
“Ülkede yaklaşık 3 buçuk aylık bir stoku vardır. Buğdayı çoğunlukla Rusya ve Ukrayna’dan ithal ediyoruz. Daha önce nadiren Macaristan, Romanya ve Bulgaristan gibi ülkelerden de buğday ithalatı yapıyorduk. Ancak son 10 yıldır KKTC, Rusya ağırlıklı buğday ithalatı yaptı. Şu anda Rusya- Ukrayna savaşı dolayısı ile bu iki ülkeden mal çıkışı durdu. Macaristan stoklarını koruyabilmek için buğday dâhil hububatta ihracat yasağı koydu. Romanya’da ise çok kısıtlı bir mal kaldı ve ya bu hafta ya da önümüzdeki hafta içinde ihracat yasağı koyması bekleniyor. Bulgaristan’da da çok fazla mal kalmadı. Bu ülkelerin dışında Fransa, Almanya ve Finlandiya’da buğday vardır ve getirilebilir. Bunun sadece iki sakıncası vardır; birincisi fiyat ve navlun dengesi bozulur. İkincisi de ürün kalitesi olarak bizim tükettiğimiz ekmek yapısına uygun buğday olmamasıdır.
Özetle buğday yüzde 50 bir fiyat farkıyla alınabilir. Fiyatlarda son 14 yılın en yüksek seviyesini geçmiş durumdayız.
Macaristan, Romanya ve Bulgaristan’dan sadece KKTC değil Türkiye ve Ortadoğu da buğday almak zorunda kalabilir. Bu nedenle önümüzdeki haftalarda bu ülkelerdeki buğday satışlarının da kilitleneceği düşünülüyor. Bu da bize tek bir seçenek bırakıyor. Okyanus ötesi olan ülkelerden; Kanada, Amerika ve Arjantin’den mal alımı yapmak… Ancak bu noktada sakıncalar ortaya çıkıyor.
Okyanus ötesi ülkelerden minimum 30 bin ton buğday taşınabilir. Finansal yönden KKTC’de kimsenin kaldıramayacağı bir rakamlar gerekiyor. Bunu sadece hükümet yaparsa yapabilir.
Ayrıca limanlarımıza 30 bin ton kapasiteli gemi girişi yoktur. Eğer Okyanus ötesi ülkelerden ürün alınacaksa gemiler Türkiye’nin Mersin Limanına gelecek, gemilerin oraya indireceği malın içerisinden kendimize uygun miktarlarını almalıyız.
Günün sonunda buğdaysız kalma gibi bir durumun olmadığı sadece maliyet ve zorlukların ortaya çıktığını görüyoruz.
Hasat sezonuna kadar stoklarımız için gerek duyulan yaklaşık 5 bin ton civarı malı devlet Türkiye’den alırsa hiçbir sıkıntı yaşamadan bu işi götürebiliriz.”
Ahmet Yavuz (Yavuzlar Un)
“Buğday stoklarımızda en kötü bir buçuk ay yetecek kadar kaldı. Geçtiğimiz hafta Tarım Bakanı ile bir görüşme gerçekleştirdik ve bu kritik günlerde devlet olarak Toprak Ürünleri Kurumu’na buğday getirmelerini talep ettik. 30 yıldır devlet adaya buğday getirmiyor. Fabrika sahipleri kendi imkânları ile buğday getirtiyor. Bizim elimizde kalan en fazla bir buçuk ay yeter. Ukrayna-Rusya savaşı çıkmadan önce 3 bin 200 ton gelmişti ve Arun ile onu bölüştük. Tarım Bakanı ile yaptığımız görüşmenin ardından yeni bir görüşme yapmadık.”
