Özlem ÇİMENDAL

Bir zamanlar Kıbrıs Türkü’nün en gözde kuruluşlarından olan Koop-Süt; aşırı personel istihdamı, siyasetin sürekli müdahalesi ve yanlış fiyat politikaları yüzünden sıkıntılı bir sürece girdi. Biriken borç miktarının 115 milyon liranın üzerinde olduğu belirtilen işletme son zamanlarda TETRA-PAK alımını zamanında gerçekleştiremiyor.
Günde 150 bin ile 175 bin lira dolayında zarar eden işletmenin acilen ödemesi gereken 20 milyon liranın bulunmaması halinde, üretimin tehlikeye gireceği yönünde sinyaller veriliyor. Halen 137 kişinin çalıştığı kurumda, 70 kişilik bir kadronun yeterli olabileceği belirtilirken, geçmişte hellim ihracatıyla öne çıkan kuruluşun 2023 yılında yurt dışına bir kilo satış yapamadığı iddia ediliyor.
Diyalog’a konuşan Koop-Süt Yönetim Kurulu Başkanı Salih Uluşan, Koop-Sen Başkanı Mehmet Ali Güröz ve Süt Endüstrisi Kurumu (SÜTEK) eski Genel Müdürü ve CTP Milletvekili Fide Kürşat son durumu anlattı. 

Uluşan: Yılların getirdiği borç yükü, yıpranma var 
Koop-Süt’te yaşananlarla ilgili Diyalog’a açıklama yapan Koop-Süt Yönetim Kurulu Başkanı Salih Uluşan, yönetim kurulu olarak halkın daha ucuza süt tüketebilmesi için ellerinden geleni yaptıklarını ve yapmaya devam ettiklerini söyledi. Uluşan şunları ifade etti:
“Koop-Süt bize atalarımızdan kalan bir işletme. Yılların getirmiş olduğu ağır bir borç yükü ve yıpranma var. Kooperatif Merkez Bankası battıktan sonra  hissesi 13-14 bankaya verildi. Biz yönetim olarak bir yıldır buradayız ve burayı ayağa kaldırmak ve halkımıza hizmet vermek için çalışıyoruz. Koop-Süt’ün yükü ağır, borcu çok. 135 çalışanı ile çok büyük bir kurumuz. Kurumu sürdürülebilir bir yapıya getirmek ve ileri taşımak hepimizin boyunun borcudur. Maliyetler her geçen gün artarken, biz yine de halkımız süt tüketsin diye indirime gittik. Biz diğer özel rakiplerimiz gibi başına buyruk hareket edemeyiz. Elimizden gelenin en iyisini yapmaya çalışıyoruz.”
Bir haftaya kadar atılacak adım netleşecek 
Koop-Süt’ün durumunun Bakanlar Kurulu ve Başbakan’ın da gündeminde olduğuna dikkat çeken Uluşan, “Bir hafta içinde elle tutulur bir sonuca varılacaktır diye düşünüyorum. Atılacak adımlar netleşecek. Yetkili taraflar görüşüyor. Ancak şu anda Koop-Süt ile ilgili somut alınmış bir karar yok” dedi.  Uluşan ayrıca paketlemede sıkıntı yaşandığı yönündeki söylemlere de değinerek, “Şu anda hiçbir sıkıntımız yok. Eksiğimiz de yok. Tüm paketlemeleri yapabiliyoruz. Doğrudur TETRE-PAK paketler için parasını peşin istiyor ancak şu an için paketleyemediğimiz ürünümüz yok” şeklinde konuştu.  

Güröz: KKTC Merkez Bankası siyasetten arındırılmasını şart koşuyor 
Koop-Sen Başkanı Mehmet Ali Güröz ise Koop-Süt’te ciddi sorunlar yaşandığına dikkat çekerek, hükümet ile iç borçlanmanın önünü açacak olan Merkez Bankası’nın ve kooperatif yöneticilerinin ortak biz zeminde buluşamadığını söyledi.
Güröz, “Merkez Bankası’nın tek bir şartı var. ‘İç borçlanma yolu ile size istediğiniz parayı bulurum’ diyor ancak Koop-Süt’ün tamamen siyasetten arındırılmasını istiyor” dedi.  Güröz, Merkez Bankasının teklifinin değerlendirilebilmesi için kooperatifler arasından seçimle belirlenecek 3 kişi, Kooperatif Merkez Bankası’ndan müdür sıfatında olan bir kişinin geçici yönetim kuruluna atanması gerektiğini söyledi. Güröz, “Ancak hükümet buna uymuyor. Hükümet kooperatiflerden geçici yönetime seçilecek 3 kişinin siyasi atama olmasını, yine Kooperatif Merkez Bankası’ndan atanacak bir kişinin de yönetim kurulu başkanı olmasını istiyor. Bu bir kişi de siyasi olacak. Böylelikle oylamalarda, alınacak kararlarda 4’e 3 olarak çoğunluk yine hükümette ve siyasi erkin elinde olacak. Bunu da KKTC Merkez Bankası kabul etmiyor. Kriz de burada başlıyor” şeklinde konuştu. 
Koop-Süt 22 milyon TL zararda 
Güroz, geçtiğimiz hafta Maliye Bakanı, Turizm Bakanı, Ekonomi ve Enerji Bakanı, Tarım Bakanı’nın yer aldığı toplantıya 13 kooperatif temsilcisi ile birlikte kendisinin de katıldığını kaydetti. Güröz, tüm bu konuların orada ele alındığını ancak bir uzlaşıya varılamadığını açıkladı.
 Güröz şöyle devam etti:
“Şu anda Koop-Süt’te 137 kişi çalışıyor. Maaşları asgarinin üstü evet ama Göç Yasası’nın neredeyse yüzde 8 altındadır. Tam bir rakam vermek zor çünkü maaşlar baremlere göre değişkenlik gösteriyor. Aylık maaş gideri 6 milyon TL civarındadır. Koop-Süt şu anda 22 milyon TL zarardadır. 115 milyon TL borcu vardır. Hükümetin yaptığı 5 TL indirim nedeniyle günde 30 bin paket ,üretimde 150 bin TL zararı oluyor.” 
2023 yılında 1 kilo bile hellim ihracı yok 
Güröz, Koop-Süt’ün rekabet edebilirliğinin siyasi iradeyle önüne geçildiğini de savunarak, “İşletme zam yaparak kurtarılmaz, üretim yaparak ayağa kaldırılır. Süt, hellim, ayran ve benzeri üretimleri yapması gerekiyor. 2023 yılında KKTC ihraç ürünlerinin başında hellim geliyordu. Şimdi bir kilo bile Koop’un hellimi yoktur. Bu Koop-Süt Yönetim Kurulunun, kurumu doğru yönetememesinin sonucudur. Bu kurum borçlanmayla da zamla da kurtulamayacak. Siyasetten arındırılmazsa hayır etmeyecek” dedi. 
Kürşat: TETRA-PAK parasını peşin istiyor, ambalaj vermiyor
CTP Milletvekili Fide Kürşat da yıllarca süt kurumunda çalıştığını ifade ederek, Koop-Süt’ün içine düşürüldüğü durumdan kurtulması için siyasetten bir an evvel arındırılması gerektiğini söyledi. Kürşat, “KKTC Merkez Bankası iç borçlanmaya mevcut durum ve yapısıyla izin vermiyor. Siyaseti çekin diyor” ifadelerini kullandı. Kürşat, kurumun ihracat yolunun da kapanması nedeniyle, döviz girdilerinin de sıfırlandığını dile getirdi. Koop-Süt’ün hellim ve süt ihracındaki rolünün gerilemesiyle birlikte karlılığının da düştüğünü ifade eden Kürşat, 5 TL zammın hükümet tarafından geri alınması nedeniyle de günde 35 ton olan üretimden günlük neredeyse 175 bin TL zarara uğradığını kaydetti. Kürşat ayrıca, Koop-Süt’ün üretim yapamaması nedeniyle atıl üretim kapasitesi oluştuğunu da ifade ederek, bunun da önemli bir sorun olduğunu söyledi. Kürşat, Koop-Süt’ün Süt Kurumu’ndan da yeterli sütü temin edememesinin nedeninin de ekonomik darboğaz olduğunu kaydetti. CTP’li Vekil Fide Kürşat şu anda Koop-Süt’te TETRA-PAK’ın da ambalaj paketi vermediğine dikkat çekerek, “Parasını peşin istiyor. Bu nedenle süt paketlerinde sıkıntı yaşanıyor ve Koop-Süt küçük çilekli sütlerini ve laktozsuz sütlerini paketleyemiyor. Bu da üretimde çeşitlilikte sorun yarattığı gibi rekabetinde de sorun yaratıyor” dedi. Kürşat, “2013’te gerçek sahiplerine devredilen ve daha özerk bir yapıya dönüştürülen Koop Süt, özellikle 2019 yılından itibaren yeniden siyasetin kol gezdiği bir kurum haline gelmiştir. Tüm kurumların son yıllarda düşürüldüğü biçare hal KOOP Sütte de yaşanmaktadır. Kıbrıs Türk toplumu için önemli bir öz varlık olan kooperatif bu kötü basiretsiz yönetim zihniyetinden nasibini almıştır” ifadelerini de kullandı. 
Personel sayısının düşürülmesi isteniyor
Öte yandan Diyalog’un güvenilir bir kooperatif hissedarı ve yönetim kurulu üyesinden elde ettiği bilgiye göre;  Koop-Süt’ün şu anda 22 milyon TL’si acil olmak üzere hemen ödeme yapması gerektiğini söyleyen kooperatif hissedarları, yapılan siyasi personel istihdamında da sıcak bakmıyor.  Hissedarlar, 126 olan personel sayısının 70 kişiye düşürülmesini talep ediyor.  Koop-Süt’ün siyasetten arındırılmasını istiyor.