Ömer KADİROĞLU-Hüseyin ÇİÇEK
Pandemi sürecinde yaşanan sıkıntıların ardından Ukrayna savaşı, dövizde yükseliş, akaryakıt ve elektrik ücretlerine gelen artışlar Lefkoşa’nın Arasta esnafını fena vurdu. İnsanların geçim derdine düşmesi nedeniyle kıyafet veya hediyelik eşya almadığını belirten esnaf “böylesi bir durgunluk yaşamadık” diyor.
Benzeri durum Gazimağusa’nun Surlariçi çarşısı için de geçerli. Buradaki esnaf, vatandaşın alış-veriş için para ayıramadığını belirtirken, turist sayısındaki azalmanın da kendilerine darbe vurduğunu söylüyor. Diyalog aracılığıyla yetkililere seslenen esnaf “turizm canlanmazsa çarşı da canlanmaz” mesajını veriyor.

Ne dediler…?

Ömer Cabacaba
“Arasta esnafı olarak işlerimiz iyi değildir. İnsanlarda geçim derdi var ve mutsuzluk hâkimdir. İnsanlar alışveriş yapmaktan korkuyor. Güneyden gelen Rumlar buralardan ucuz olduğu için alışveriş yapıyor ancak sınır kapısında eşyalar ellerinden alındığı için çok fazla almak istemiyorlar. Araçları ile gelenler marketlerden alışveriş yaparak katkı yapıyor ancak Arasta bölgesinde bu ara çok alışveriş olmuyor. Şu an genel olarak bakıldığında gelirler giderleri karşılayamaz durumdadır.”

Ayfer Altuncuoğlu
“Arasta bölgesinde esnafım ve işlerimiz şu anda çok iyi gitmiyor. Gün oluyor bir iki parça ürün satıyoruz gün oluyor siftah yapmadan dükkân kapatıyoruz. Şu anda gelirlerimiz giderlerimizi karşılamıyor. Yaz geliyor ve yazlık ürünlere hazırlanmamız lazım ancak her şey dolar üzerinden hesaplanıyor ve ne yapacağımızı bilemiyoruz. Güneyden gelenlerin buraya katkısı var ancak tek tük şeyler alıyorlar. Çünkü sınır kapısında buradan aldıkları ürünleri ellerinden alıyor ve imha ediyorlar. Elektrik, akaryakıt ve benzeri giderler arttıkça artıyor. Elimizden geldiğince giderleri kısmaya çalışıyoruz ancak her gün zaruri ihtiyaçların fiyatları arttıkça yükseliyor. İnsanlarda sinir bozuklukları başladı ve artık tahammül edecek durumda değiller.”

Mustafa Yüksekbaş
“Arasta bölgesinde bazen işler çok durgun oluyor bazen de az da olsa satış yapabiliyoruz. Bilindiği üzere ciddi bir ekonomik kriz var ve buna bağlı olarak da insanlar alışveriş yapmaktan korkuyor. Her gün farklı fiyatlar oluyor ve sattığımız ürünlerin yerine yeni ürünü nasıl koyacağımızı bilemiyoruz. İnsanlarda ciddi bir karamsarlık var ve bu da haliyle işlerimize yansıyor. İnsanlar şu anda nasıl geçineceklerini ve ne yiyeceklerini düşünüyor. Bir yandan akaryakıt artışı diğer yandan elektrik artışı yapılıyor ve her geçen gün daha da kötü bir duruma düşüyoruz.”

Hüseyin Kurt
“Arasta bölgesinde işlerimiz halkın alım gücünün düşmesi ile yüzde 80 dibe vurmuş durumda. 
Son zamanlarda akaryakıt, elektrik ve mutfak ihtiyaçları üçe katlandı ve halk ne yapacağını bilemiyor. Ayda 40 bin lira alan ama geçinemeyen siyasiler, halkın 6 bin liraya bu pahalılıkta geçinmesini bekliyor. Güneyden gelenlerin az da olsa Arasta bölgesine bir katkısı vardır. Bu çarşının geneli güneyden gelenler üzerinden ayakta durmaya çalışıyor. Benim iki personelim vardı ve pandemi dolayısıyla onları işten durdurmak zorunda kaldım. Biz bu şekilde işlerimizi ayakta tutmaya çalışırken hükümet her gün zam ve bakanlık değişimleri ile uğraşıyor. Elimizdeki birikimleri bitirdik ve kredi çekerek işimizi sürdürmeye çalışıyoruz. “

Zahide Baran
“Satışlarımız pandemi dönemine kıyasla biraz daha toparlanmış durumdadır. Gelirlerimiz giderlerimizi kısmen karşılıyor ve işlerimizde bir toparlanma söz konusudur. Havaların ısınması ile biraz daha toparlanabileceğimiz inancındayız. Bir yandan halk aile bütçesini esnaf da işlerini toparlamaya çalışırken hükümet de bizi zamlarla halkı karşı karşıya bırakıyor. Güneyden gelenlerin Arasta bölgesine de diğer bölgelere de katkısı vardır. Türk lirasının değeri çok düştü, ne olacağız bilmiyoruz.”

Özkay Ertayfur
“Arasta bölgesinde işler şimdilik iyi gidiyor. Kapılardaki test durumunun rahatlatılmasıyla işlerimizde bir toparlanma söz konusudur. Güneyden geçişlerin daha da rahatlatılması ekonominin iyileşmesine katkı sağlayacağından bu yönde çalışmalar yapılması gerekiyor. İnşallah daha da iyi bir duruma geliriz. Elektriğe, akaryakıta, tüpe ve diğer ihtiyaçlara hemen her gün bir artış uygulanıyor ve mecburen bizler de bunu fiyatlarımıza yansıtmak durumundayız. Fiyatlarımızın artması demek de işlerimizin düşmesi demektir. Turist gelmeye başladığı için iş yapmaya başladık ancak bu artışlar böyle devam ederse kimse bu yükü kaldıramaz. Bu artışlar devam ederse çok esnaf iş yerlerini kapatacak. İnşallah o günler yaşanmadan piyasa düzelir ve kimse işinden olmaz.”

Gazimağusa esnafı da çok dertli

Abdülrahim Türkmen
“20 yılı aşkındır çarşıdayım, en kötü dönemi yaşıyorum, pandemiden sonra hayat burada resmen durdu. Turist gelmiyor, siftah yapmadan kapatan çok dükkan var. Suriçini canlandırmak gerekli, turistleri otellere götüren servis durakları üst bölgeye alınsa çarşı esnafı biraz olsun nefes alır. Bu süreçte bir çok dükkan kapattı, 35 yıllık bir konfeksiyon mağazası bu süreçten çıkamadı ve kapandı. Devletin buraya ciddi yatırımlar yapması şart.”

 Caner Ağdaş
“Gazimağu’da çarşının durumu çok çok kötü, 3 gündür siftah yapmadan eve gidiyorum. Çarşıya turist gelmeye başladı ama dükkanlara girmiyorlar. Kirada olsam çoktan dükkanı kapatırdım. Şimdi sadece hobi olsun diye dükkanımı açıyorum. Eskiden sabah 8’de dükkanı açar akşam hava kararana kadar kalırdım, şimdi saat 10’da geliyorum, 5 olmadan evime gidiyorum.”

İbrahim Küçük
“Hayat pahalılığı tüm sektörü etkiliyor, pandemi bitti derken şimdi Rusya-Ukrayna savaşı başladı, haliyle piyasalar da etkilendi. Çarşıda kimsenin işi eskisi kadar iyi değil.”

Celal Yeşilada
“Büyük bir kriz vardı ancak son günlerde daha da arttı. Elektrik ve benzine yapılan okkalı zamlar halkın alım gücünü sıfıra yakın bir seviyeye çekti. Esnaf olarak bu durumdan biz kötü etkilendik.
Ara sıra güneyden gelen Rumlar biraz çarşıyı canlandırıyor o kadar.”

Fatih Kılıç
“Herkes öncelikle karnını doyurmaya çalışıyor, evine gıda alamayan insanlar var...
 Bir paket süt 15 TL oldu, benzin fiyatı arttı, insanların beli iyice büküldü.
Çarşının durumu perişan… Çünkü halk artık zaruri ihtiyaçlarını alıyor, diğer harcamalar ise ikinci plana atılıyor.”

Hasan Özbil
Ekonomik krizin yanı sıra soğuk havalarda bizi olumsuz etkiledi, kapılar açıldı, geçişlerde testler kaldırıldı ancak turist gelmiyor. Umuduz yaz aylarında. Umarın turist akışı olur.”    

Kasım Uluçaylı
“Çarşıda durum perişan, caddeler bomboş… Birçok esnaf siftah yapmadan gün geçiriyor, eskiden dükkanlarımızı daha fazla açardık, şimdi müşteri yok, biz de erken kapatıp evimize gidiyoruz, durum bu kadar kötü.”

Hakan Bahçeci
“ Ben taksiciyim, akaryakıt fiyatlarından dolayı tarifeler arttı. Taksiye binecek yolcu bulamıyoruz. İnsanlar haklı, bu fiyatlarla nasıl taksiye binsinler ki.”

Jale Alkaş
“Son günlerde ufak ta olsa bir kıpırdanma var, turistler az da olsa gelmeye başladı, umarım önümüzdeki günlerde yüzümüz güler.”

Haldun Birsoy
“Dövizdeki yükselme, elektrik ve akaryakıt zamları piyasayı oldukça olumsuz etkiliyor, dolayısı ile bu da bizim satış oranlarımıza yansıyor. Devlet alternatif enerji kaynaklarına yönelmelidir, fosil yakıttan vazgeçsinler, yılın 10 ayı güneşli bir ülkede neden güneş enerjisinden inatla faydalanılmaz.”