Çiğdem AYDIN
Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu, KKTC’nin içinde bulunduğu mali durumu tüm ayrıntılarıyla Diyalog’a açıkladı. Mart sonunda maaşlardan yapılan kesintinin 61 milyon lira olduğunu belirten Amcaoğlu, bu paranın ‘Anayasa gereği’ geri ödeneceğini söyledi.
Coronavirüs krizi öncesinde maliyenin aylık 550 milyon dolayında geliri olduğunu anımsatan Bakan Amcaoğlu, yaşanan sıkıntılar nedeniyle gelirlerin çok azaldığını ve nisan ayı sonu itibarıyla 200 milyonluk bir gelir öngördüklerini ifade etti.
Bakan Amcaoğlu sorularımızı şöyle yanıtladı:
Soru: Coronavirüs kapsamında ne kadar ödenek ayrıldı?
Amcaoğlu: İlk olarak örtülü ödeneklerden, mahalli dernek ve birliklere yapılacak olan ödemelerden, kişisel anlamda yapılacak olan ödeneklerden, Spor Bakanlığı altında federasyonların bu süreçte yapamayacağı müsabakalardan ve belli başlı fon ödeneklerinden ayrılan bir kalemdi. 30 milyon TL ve ihtiyaç oldukça aktarımlar devam edecek. Bu kalemden 15 milyon 504 bin 200 TL’lik bir verilmiş olan bir yetki var.
Soru: Yapılan ödemelerin miktarı nedir?
Amcaoğlu: 4 milyon 456 bin 910 TL’dir. İşlemi olup da bekleyen ödeme miktarı 2 milyon 747 bin 942 TL‘dir.
Soru: Bugüne kadar karantinada bulunan kişiler için konaklama ve beslenme ihtiyaçlarına ne kadar harcama yapıldı?
Amcaoğlu: 17 tesiste bin 930 kişiyi konuk ettik. Bu kişiler için ayrılmış olan ve devamında ihtiyaç olursa kullanılmak üzere 10 milyon TL ayırdık. Şu ana kadar ise 4 milyon 656 bin 942 TL harcadık. Konaklama, su, yeme içme ve dezenfekte için harcadığımız paradır. Bu talepler Sağlık Bakanlığı’ndan geldi.
Soru: Coronavirüs kapsamında hazırlanan tasarruf tedbir paketi kapsamında ne kadar tasarruf yapıldı?
Amcaoğlu: Aylık kamuda yapılan kesintilerden 61 milyon TL elde edildi. Fakat Sağlık Bakanlığı, Polis Genel Müdürlüğü ve Sivil Savunma Teşkilatı çalışanlarına geriye dönük ödenmeler aktırıldıktan sonra bunun 9 milyonluk bir kısmını geri vermiş olacağız. Yani toplamda 51 milyon TL’lik bir tasarruf sağlanıyor.
Soru: Bahsettiğiniz 9 milyon TL ne zaman geri ödenecek?
Amcaoğlu: Coronavirüs olmadan önce aylık mahalli gelirlerimiz 550 milyon TL idi. Mart ayında gerçekleşen mahalli gelir 245 milyon TL. Bu ay 120 milyon TL diye tahmin etmiştik üzerine çıkmış bulunuyoruz, 200 milyon TL öngörüyoruz. Çünkü gümrük gelirlerimizde ciddi bir düşüş var. KKTC’nin üç ana başlıkta gelir kalemi vardır; gümrük vergileri, katma değer vergileri ve Fiyat İstikrar Fonu. Buralarda ciddi gerilemeler olacak. 14 Mart tarihinden itibaren kapıları kapattık. Ticari hayatın yüzde 80’nini kapattık. Dolayısıyla mahalli gelirlerin düşmesi de doğaldır.
Soru: Geçtiğimiz haftalarda bahsetmiş olduğunuz Türkiye Cumhuriyeti’nden beklenen 3 milyon TL‘lik kaynak için cevap aldınız mı?
Amcaoğlu: Hayır henüz almadık. Biz çalışmamızı yaptık. Geri dönüşler olacağını ben biliyorum ama henüz olmadı. 15 gün önce aktardık.
Soru: Dünya Sağlık Örgütü, artık virüslerle yaşamayı ve mücadele etmeyi öğrenmeliyiz ülkeler sağlık alanında daha fazla yatırım yapılmasını tavsiye ediyor. Biz haftalardır Pandemi hastanesi yapılması konusunu konuşuyoruz ama ortada karar da yok hastane de. Pandemi Hastanesi neden yapılmıyor.
Amcaoğlu: Biz Maliye Bakanlığı olarak 3 milyon Avroluk bir kaynakla Girne’de yarım aldığımız hastaneyi ülkemize ve özelde Girne’ye kazandıracağız. Öte yandan şu anda Ayaktan Tanı Merkezinde bir Pandemi bölümü yapılıyor. Bana göre Pandemi hastanesi yapılması gerekiyor ama buna cevabı ben veremem.
Soru: Bu yaşadığımız süre içerisinde Maliye Bakanlığı ne kadar sıcak para enjekte etti piyasaya?
Amcaoğlu: Geçen ay ödediğimiz rakam maaş bağlamında 497 milyon TL (kesintili. Bu süreçten sonra 575 milyonluk bir kaynak ödenecek. Bunun 90 milyonluk kısmı cari tarafı özel sektöre aktırılacaktır. Bunlar da aralık ayına kadar ki projeksiyonlardadır. Önceki gün itibariyle özel sektör tarafına 90 milyon 434 bin 882 TL ödendi.
Soru: Aylık olarak yapılan ödemeleri kalem kalem paylaşır mısınız?
Amcaoğlu: Şu anda kamudan maaş çeken kişi sayısı 41 bin 746’dır. İşçiler, emekliler, memur kadrolu personel, sosyal yardım alanlar ve emekliler vardır. Devlet emeklileri 104 milyon (net) 135 milyon memur maaşları, 138 milyon SSK emeklisi ve çalışanları 38 bin kişi, 30 milyon TL’lik bir rakam belediyelere yapılan katkı vardır. 90 milyon TL’lik bir rakam da cari tarafına yapılan ödemeler içindir.
Soru: Bu üç aylık dönem içerisinde kamu personellerinden yaptığınız kesintileri ne zaman geri ödeyeceksiniz?
Amcaoğlu: Anayasa bunu emrediyor. Geri ödeme yapacağız. Zaman belirtmedim çünkü ne olacağı belli değildir. Mayıs ayındaki gelirlerimize ve ticari hareketlenmeye bakacağız. İç borçlanma konusunu görüşeceğiz ancak o zaman geri ödeme konusunun ne zaman olacağını konuşacağız.
Soru: Bu ay ödemelerin tarihleri farklı olacak dediniz kimler ne zaman ödenecek?
Amcaoğlu: 24 Nisan’da devlet emeklileri, sosyal yardım alanlar, engelli vatandaşlarımız ödenecek. 28 Nisan Sosyal Sigorta emeklileri ödenecek. 4 Mayıs’ta da kamu çalışanları ödenecek.
Soru: Kredi talepleri ve ihtiyaçları noktasında sicil affı beklentisi olan işletme ve kişiler var. Bu kapsamda bir çalışma var mı?
Amcaoğlu: Biliyoruz ufak tefek miktarlardan dolayı Merkez Bankasına takılanlar vardır. Sicil affı da gündemdedir. Bir çalışma yapıyoruz, küçücük sorunlardan dolayı risk grubuna giren vatandaşlarımızı bu yükten kurtarmamız gerekiyor Bankalar Birliği’nin işbirliği ile bu sorunu da aşacağımızı düşünüyorum.
